صاحبنظران علوم سياسي معتقدند که يکي از شاخص هاي مهم در يک نظام دموکراتيک، تحزب و وجود احزاب مقتدر مردمي است. با نگاهي به کشورهاي دموکراتيک و توسعه يافته جهان به سادگي مي توان رد پا و نقش برجسته احزاب را در وقايع مختلف ديد که در فضايي آزاد و در پيوند با جامعه مدني شکل گرفته است. در اين ارتباط گفتوگويي را با علي محمد نمازي، نماينده پيشين مجلس و عضو حزب کارگزاران انقلاب اسلامي انجام دادهايم که نقطه نظرات ايشان را در پي ميخوانيد:

به نظر شما تحزب چه نقشي در عرصه سياست داخلي يک کشور مي تواند ايفا کند؟

ويژگي نظام هاي دموکراتيک، تحقق خواست و اراده مردم از طريق انتخابات آزاد، سالم و رقابتي است. زماني که از انتخابات که نماد اصلي نظام هاي دموکراتيک است صحبت مي کنيم، براي انتخاب هدفمند، واقعي و عاري از خطا و اشتباه نياز به ابزارهاي لازم آن، يعني تحزب و تشکل داريم. احزاب و تشکل هاي سياسياند که مردم و علاقهمندان ورود به عرصههاي سياسي را سازماندهي و آموزش مي دهند. رقابت در داخل احزاب صورت مي گيرد و هر حزب به هنگام انتخابات با ارائه يک برنامه جامع و کساني که توانايي لازم براي اجراي برنامه هاي ارائه شده را دارند، انتخاب واقعي و هدفمند مردم را تحقق مي بخشند. اگر احزاب نقشي در عرصه سياسي نداشته باشند، عنصر پوپوليسم و عوام گرايي برجسته شده و در انتخاب مردم مؤثر و کارساز خواهد شد. انتخابات با حال و هواي عوام گرايي و پوپوليستي، انتخابي بر مبناي خواست و اراده عمومي نيست و نيازهاي کشور را برطرف نميکند. اين احزاب و تشکل هاي سياسي هستند که کشور را در مسير عمران، آباداني، توسعه و پيشرفت هدايت مي کنند و سبب رفاه، آسايش و امنيت خاطر مردم مي شوند. به اعتقاد من دموکراسي بدون حزب معنا و مفهومي ندارد و اگر در جايي ادعا شود دموکراسي وجود دارد، اما خبري از حزب و تشکل در آنجا نباشد، دموکراسي ادعا شده، يک دموکراسي توده وار و فله اي خواهد بود. در دموکراسي توده وار، جاي آنکه برنامه و طرح مردم را هدايت کند، شعار و صداي بلند مردم را هدايت خواهد کرد. انتخاب براساس شعار نتيجه اي براي مردم نخواهد داشت.

 باتوجه به توضيحي که درمورد کارکرد و نقش احزاب مطرح کرديد، به نظر شما مسأله تحزب در کشور ما در چه شرايطي به سر مي برد؟

من خوشحالم کساني که در سال هاي پس از انقلاب حرفي از تشکل به ميان نميآوردند، اکنون مدافع حزب، تشکل سياسي و انتخابات حزبي هستند. بايد قدر کساني چون شهيد بهشتي، شهيد باهنر، مقام رهبري و مرحوم هاشمي رفسنجاني را بدانيم که پس از پيروزي انقلاب به فکر تشکيل حزب در کشور افتادند. اين شخصيت ها به خوبي آگاه بودند که دموکراسي بدون حزب معنا و مفهوم ندارد و به همين خاطر حزب جمهوري اسلامي را تشکيل دادند، اما به نظر مي رسد چند سالي براي تأسيس آن شتاب به خرج دادند. به اعتقاد من نياز به گذشت زمان بود تا گرايشهاي مقامات و مردم شکل گرفته و سپس دو حزب فراگير، يک حزب نماينده چپ ها يا اصلاح طلبان امروز و يک حزب نماينده راست ها يا اصول گرايان امروز، شکل ميگرفت. اين اتفاق مي توانست از منحل شدن حزب جمهوري اسلامي جلوگيري کرده و بنايي را بنيان گذارد که امروز انتخابها با کارکرد حزبي برگزار شوند. اگر نگاهي به کشورهاي دموکراتيک بيندازيم، تغيير جهت يا استقبال از کانديداي ديگر پس از 4 سال، با يک تغيير رأي ناچيز رخ مي دهد، در حالي که در کشورهاي توسعه نيافته، به طور معمول تغيير رئيس جمهور يک کشور با اختلاف فاحش در آراء و تحت تأثير فضاي سياسي حاکم بر کشور رخ مي دهد. در کشور ما نيز چنين رخدادي مشهود است و فقدان تحزب در انتخابات سبب مي شود تا احزاب و کساني که توانايي بالايي در مديريت کشور دارند بر سر کار نيايند. اگر بخواهيم مردم را سازمان دهي سياسي کنيم تا در هنگام انتخابات رأي منطقي به صندوق ها بريزند، بايد احزاب مقتدر و مردمي شکل بگيرند تا کشور در مسير دموکراسي و جمهوريت گام بردارد. 

 به نظر شما نقش دولت در شکل گيري احزاب توانمند، پويا و فعال در کشور چيست؟

به خاطر دارم دولتهاي پيش از احمدي نژاد به درستي تشخيص داده بودند که تا کارکرد تحزب در کشور نهادينه شود، مردم از احزاب استقبال کنند و با پرداخت حق عضويت هزينه هاي حزب مربوطه را تأمين کنند، نياز به همراهي دولت با احزاب است، لذا در بودجه هاي سرانه مبلغي را براي يارانه احزاب در نظر مي گرفتند که اقدام شايسته اي بود، اما در دولت پيشين نقش احزاب در انتخابات به حداقل رسيد و با قطع يارانه ناچيز احزاب، اميد رسيدن به تحزب از ميان رفت. متأسفانه دولت وقت قطع يارانه احزاب را جزو افتخارات خود به شمار مي آورد، درحالي اثرات ناخوشايند آن به تدريج در کشور ظاهر شد. توصيه من به احزاب و خانه احزاب که مدتي است ساختار منظمي پيدا کرده، اين است که از دولت و مجلس درخواست کنند تا يارانه احزاب در بودجه پيش بيني شده و احزاب تقويت شوند. اگر نگاهي به تبليغات امور فرهنگي توسط برخي نهادهاي خاص در کشور بيندازيم، متوجه خواهيم شد که تا چه ميزان اين نهادها از بودجه عمومي کشور بهره مندند، در حالي که احزاب که ابزار اعمال دموکراسي و جمهوريت يک نظام محسوب مي شوند، رديفي در بودجه عمومي کشور ندارد. مراکز متعددي با عناوين مختلف تبليغي و فرهنگي در کشور وجود دارند که در بودجه سالانه، رقمي براي آن ها در نظر گرفته شده، اما احزاب که ابزار جمهوريت نظام به شمار مي روند، جايي در بودجه کشور ندارد. اين در حالي است که باتوجه به تخصيص هزينههاي بالا در امور فرهنگي، حوزه فرهنگي کشور آن گونه که بايد پيشرفت قابل توجهي نداشته و همانطور که شاهديم مقام رهبري بارها نسبت به وضعيت فرهنگي کشور اظهار نگراني کرده اند. به اعتقاد من راهي طولاني تا رسيدن به کارکرد واقعي احزاب براي آنکه حضوري مؤثر در انتخابات داشته باشند، در کشور وجود دارد.  البته بايد اين نکته را يادآور شوم که احزاب موجود در کشور، چندان ضعيف نيستند، اما بعضا نامهرباني هايي نسبت به آن ها صورت مي گيرد که اجازه نميدهد احزاب نقش فعال و پوياي خود را اعمال کنند. فضا بايد به گونهاي باشد تا احزاب بتوانند روي پاي خودشان بايستند و با حق عضويت و کمک هاي خيريهاي که به آن ها مي شود، نقش خود را ايفا کنند. در اين فاصله نياز است تا دولت به کمک احزاب بشتابد و در بودجه، رديف قابل توجهي براي کمک به آن ها اختصاص دهد. از سوي ديگر به اعتقاد من احزاب همسو،  بايد با هم ادغام شده و حداکثر 2 الي 4 حزب فراگير در کشور شکل بگيرد. در اين رابطه من فکر مي کنم که احزاب بايد گرد يکديگر جمع شده و به کمک خانه احزاب، سازماندهي جديدي شکل دهند و تعداد احزاب موجود در کشور را به تعداد پايين تر، اما پوياتر و فعال تري کاهش دهند. اگر نگاهي به کشورهاي توسعه يافته در جهان بيندازيم، خواهيم ديد کشورهايي مانند آمريکا، انگليس، آلمان و يا حتي ترکيه، هند و پاکستان بيش از 2 الي 3 حزب فراگير ندارند.

 

گروه سياسي: انتخابات مهمترين عرصه کنشگري سياسي شهروندان در همه نظامهاي دموکراتيک است. زيرا با صندوق رأي  خواست و اراده مردم به کرسي مينشيند.   تلاش تشکلها و شخصيتها براي دستيابي به قدرت از طريق سازوکارهاي قانوني فضاي سياسي کشور را به تدريج تحت تأثير قرار ميدهد. 

روشهاي برگزاري انتخابات و اينکه آيا انتخابات به شکل الکترونيک برگزار ميشود يا خير، يکي از مسائل پيش روي کنشگران است. قرار است انتخابات رياست جمهوري و شوراها روز  29 ارديبهشت آينده برگزار شود.«سيد حسن قاضي زاده هاشمي» وزير بهداشت و «بيژن نامدار زنگنه» وزير نفت  از کانديداتوري دوباره حسن روحاني حمايت کردهاند. گروهها و جريانهاي مختلف سياسي از ماهها پيش تلاش ميکنند تا با حضور  هوشمندانه در انتخابات  کرسي رياست جمهوري و شوراي شهر را از آن خود کنند.

محمدرضا عارف، رييس شوراي عالي سياست گذاري اصلاح طلبان در حاشيه راهپيمايي 22 بهمن در جمع خبرنگاران از تعيين راهبرد انتخاباتي اصلاح طلبان در روزهاي آينده خبر داد و گفت: اصلاح طلبان ظرف يکي دو هفته آينده راهبردشان را براي انتخابات آينده به ويژه رياست جمهوري اعلام خواهند کرد.

ناگفتههاي عارف از عهدشکنيها، برخورد صدا و سيما و... 

محمدرضا عارف همچنين روز گذشته در ديدار با اعضاي شوراي مرکزي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران بر ضرورت ارتباط مؤثر اعضاي فراکسيون اميد با مردم تاکيد کرد و با اشاره به موضوع گفت وگوي ملي در پارلمان گفت: ما با نگاه دراز مدت ايده گفتوگوي ملي را مطرح کردهايم و دست دوستي به تمامي جريانات سياسي داخل نظام دراز کرديم. عارف در ادامه خطاب به اعضاي شوراي مرکزي انجمن اسلامي دانشجويان تاکيد کرد: بايد به خود بباليد که وارث تشکلي شدهايد که عقبهاي بس فاخر دارد و همه تلاشها بايد در جهت حفظ هويت اين تشکل باشد.

به گزارش ايرنا عارف با هشدار نسبت به تلاشهايي که در جهت خمودگي فضاي دانشگاهها صورت ميگيرد، خاطرنشان کرد: جرياني با هدف القا، ياس و نااميدي در فضاي کشور بويژه در دانشگاهها ميخواهد فضاي انتخابات آينده سرد و بيرمق باشد. 

رئيس فراکسيون اميد مجلس تاکيد کرد: تمامي امکانات بالقوه در اختيار جريان رقيب اصلاحات است بويژه تريبونهاي اصلي همچون صدا و سيما که نه تنها امکان استفاده براي اصلاح طلبان و اعتداليون فراهم نيست بلکه تريبوني براي حمله به اصلاح طلبان شده است. اصلاحطلبان نظام را قبول دارند ولي به عملکردها انتقادهايي را وارد ميدانند. 

رئيس فراکسيون اميد مجلس در پاسخ به سوالي درباره عملکرد فراکسيون اميد در اوايل تشکيل مجلس دهم، گفت: به خاطر اينکه رفتار تشکيلاتي در کشور ما نهادينه نشده است در مقاطعي شاهد عهدشکنيهايي بودهايم برخي از افرادي که در جريان انتخابات مجلس دهم ميثاق نامه را امضا کرده بودند بعد از مدتي منکر آن شدهاند آيا اين رفتار مصداق رفتارهاي دوگانه نيست؟ به گزارش ايرنا از پايگاه اطلاع رساني اميدنامه، رئيس شوراي عالي سياست گذاري در پايان از تشکل هاي دانشجويي خواست که براي هرچه باشکوهتر برگزار شدن انتخابات و مشارکت حداکثري مردم تلاش کنند.

براي تصميمگيري زود است 

محسن مهرعليزاده، معاون دولت اصلاحات نيز در همين ارتباط گفت: هنوز زود است که نظر نهايي را اعلام کنيم. علاوه بر اصلاح طلبان اصولگرايان هم نامزد معرفي نکردهاند. تا جايي که من ميدانم روي حضور دوباره آقاي روحاني توافق وجود دارد، اما در حال سبک سنگين کردن هستند که شايد آلترناتيوهايي وجود داشته باشد.  وي در مورد انتخابات شوراها گفت: در نظر داريم تا جوانان و زنان بيشتر حضور داشته باشند در اين راستا برنامه ريزي مي کنيم تا ليست خوبي تدوين شود. در حال تعيين شاخصها هستيم که مهمترين آنها سلامت کاري است، زيرا امروز بيش از هر زمان ديگري به برگرداندن اعتماد مردم نسبت به مسئولان نياز داريم. 

استراتژي اصلاحطلبان

داود سليماني فعال سياسي اصلاح طلب نيز ميگويد: استراتژي اصلاحطلبان پيروزي آقاي روحاني در انتخابات پيشروست و مکانيزم آن اتحاد تمامي اصلاحطلبان کشور با مديريت شوراي سياستگذاري و فعاليت هماهنگ جبهه اصلاحات است که خوشبختانه اين امر در کشور و تمامي استانها در دستور کار جبهه اصلاحات است. احزاب اصلاحطلب چه در شوراي سياستگذاري، چه در شوراي هماهنگي احزاب اصلاحطلب يک پارچه در انتخابات پيشرو با استراتژي واحد و مکانيزم تعريف شده شورا عمل خواهند کرد. 

نامزد احتمالي اصلاح طلبان 

محمود صادقي عضو فراکسيون اميد در جمع راهپيمايان 22 بهمن در پاسخ به پرسشي درباره نامزد اصلاحطلبان در انتخابات رياست جمهوري اظهار کرد: تاکنون رسما اعلام نشده، اما با حضور آقاي روحاني فکر نميکنم اصلاحطلبان گزينه ديگري داشته باشند. 

وي در مورد گزينه جانبي در کنار روحاني از سوي اصلاحطلبان گفت: اين روش يک روش احتياطي است اما فکر ميکنم که همه بايد مثل سال 92 به صورت منسجم از آقاي روحاني حمايت کنيم.  صادقي درباره احتمال ارايه ليست مشترک اصلاحطلبان و حاميان دولت براي انتخابات شوراها اظهار کرد: اصل انسجام و ائتلاف لازم و پذيرفته شده است و اکنون بر روي مدل ائتلاف فکر ميشود.

حضور جدي اصلاح طلبان 

در انتخابات شوراها 

حجت الاسلام «عبدالواحد موسوي لاري» عضو مجمع روحانيون مبارز ميگويد: اصلاح طلبان فعاليت خود را براي انتخابات شوراها با آهنگ واحد آغاز کرده و براي اين انتخابات برنامه ريزي کردند و به نظر مي رسد شايد در اکثر مناطق بتوانند موفق باشند.  خوشبختانه موقعيت کانديداها و جريان اصلاحات در انتخاب شوراها موقعيت مناسبي است، البته قطعا اين موضوع وابسته به فضاي انتخابات و تحت تاثير انتخابات رياست جمهوري نيز خواهد بود. 

عدم شرکت نظاميان 

به گزارش ايرنا مجيد انصاري معاون حقوقي رئيسجمهور گفته است: کساني که در کسوت نظامي هستند نمي توانند وارد دستهبنديهاي حزبي، جناحي و سياسي شوند. اگر موردي باشد مردم و دستگاههاي نظارتي، بازرسي و قضايي بايد حساس باشند. طبق قانون و براساس وصيت نامه حضرت امام و تدابير رهبر معظم انقلاب ورود نيروهاي مسلح به دستهبنديهاي سياسي، جناحي و حزبي ممنوع است. 

حمايت مشروط از روحاني 

علي صالح آبادي، نويسنده و روزنامه نگار و دبير کل زندانيان سياسي مسلمان قبل از انقلاب در آستانه سالگرد انقلاب گفت: انتخابات يکي از مهمترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي است. هرچند بر سر «انتخاب کردن»  و «انتخاب شدن»، بعضا موانعي وجود دارد، با اين وجود رأي دهندگان بايد به حداقلها بسنده کنند و با صندوق رأي نه تنها قهر نکنند، بلکه خواسته و مطالبه خود را در پاي صندوق رأي بزنند. امروز در ايران و دنيا، ثابت شده است که عزم و اراده و اداره کشورها با صندوق رأي، رابطه مستقيم و معناداري دارد.  نماينده پيشين مشهد گفت: هر چند در حال حاضر در ميان اصلاحطلبان درباره حمايت از حسن روحاني وجود دارد، با اين وجود بايد از روحاني خواست آيا در صورتي که دوباره رئيس جمهور شود، قصد دارد از کابينه کنوني استفاده کند يا گزينه هاي به روز تر و فعالتر را در وزارتخانهها، استانداريها و سفارتخانهها بگذراد.  وي گفت: اوضاع استانداريها، به ويژه استانداري خراسان رضوي، نابسامان و تاسف آور است و مردم از دولت انتظار دارند به خواست و نظر رأي دهندگان خراساني و مشهدي توجه کند. 

مديرمسئول روزنامه ستاره صبح گفت: تمرکز بر انتخاب افراد صالح، متخصص، پاکدست که نشود آنها را تطميع کرد، در شهرهاي بزرگ ميتواند مشکلات شهري را حل و فصل کند.