آیا درمان ها  و سیاست های کلان در سرطان کشور، می تواند طرح تحول سلامت را با چالش مواجه نماید ؟مدتی است که با توجه به کنترل بیماری های مسری در چند دهه اخیر، برنامه های مبارزه با بیماری های غیر مسری به الویت های اول نظام سلامت بازگشته است و از بین علل مرگ ایرانیان، برنامه های کارشناسی علمی و درخور توجهی در رابطه با تروما و حوادث جاده ای و بیماری های قلبی عروقی نوشته و اجرا شده است. در این میان بحث سرطان اخیرا توجه نظام سلامت و بطور کلی افکار عمومی را به خود جلب نموده است و وزارت بهداشت اصرار به مدون نمودن برنامه ها و سیاست های کلان در این حیطه دارد . علی رغم این که سرطان یکی از قدیمی ترین بیماری های همراه بشر از ابتدا می باشد ولی علم انکولوژی در میان علوم بالینی پزشکی قدمت زیادی ندارد و یکی از شاخه های جوان و روبه پیشرفت علم پزشکی است. با توجه به این امر باید گفت که رشته های دیگر پزشکی و بالطبع مدیران بخش سلامت فعلا احاطه کامل و تصویر روشنی از انکولوژی پیدا نکرده اند و در نتیجه سیاست های کلان در این بخش می تواند با آسیب های جدی همراه باشد . حقیقت این است که درمان های غیر جراحی سرطان ( رادیوتراپی و دارو درمانی ) به لحاظ قیمتی و بار مالی بسیار گران هستند و در صورتیکه اقتصاد درمان سرطان را مد نظر نداشته باشیم و بدون کارشناسان این بخش،سیاست های کلان را برنامه ریزی کنیم، هدر رفت منابع در این بخش تمام سیاست های وزارت بهداشت را در بخش های دیگر تحت تاثیر قرار خواهد داد و اتخاذ سیاست آزمون و خطا عوارض جدی در بحث سلامت و صنعت بیمه کشور خواهد داشت . برای نمونه باید خاطر نشان کرد که مصرف داروهای شیمی درمانی سهم 15 درصدی از مصرف کل داروهای کشور را به خود اختصاص می دهد و طبق آمار مراجع رسمی، مبلغی بالغ بر 1500 میلیارد تومان در سال می باشد که به نسبت جمعیت کشور چنین مصرفی خارج از قاعده و سرسام آور است. قابل ذکر است که علی رغم مصرف چنین حجمی از داروها، میزان بهبودی از سرطان( survival 5 ساله ) در کشور ما قابل مقایسه با استانداردهای دنیا نمی باشد. واقعیت این است که در سیاست های درمان سرطان، این مراکز رادیوتراپی- انکولوژی است که دارای ارزش و برد استراتژیک می باشد  و اصلی ترین پایه درمان غیر جراحی تومورهای بدخیم،رادیوتراپی است و غفلت از این مسئله ممکن است ما را به سمت توسعه بیهوده تخت های شیمی درمانی ( که شاید به لحاظ مدیرتی سهل الوصل تر و به لحاظ تبلیغات رسانه ای برای مدیران قابل افتخار تر باشد ) و به دنبال آن دمیدن در کوره داغ مصرف بیشتر داروهای شیمی درمانی است . ولی باید گفت که شیمی درمانی در درمان تومورهای بدخیم تاثیر درمانی حدود %10 دارد و اگر بدون تلفیق مناسب با رادیوتراپی استفاده شود کارکرد درمانی قطعی نخواهد داشت و بیماران پس از مدت کوتاهی دچار عود می گردند و مجددا دور باطل مصرف داروهای شیمی درمانی برای تسکین این بیماران و افزایش موقتی و کوتاه طول عمر آنها شروع می گردد . ولی وزارت و سیستم های علمی دانشگاهی کشور نباید از قوانین و سیاست های ارائه شده توسط علم انکولوژی و کارشناسان آن تخطی نمایند که در غیر اینصورت و با توجه به مطالب فوق ، به تدریج وارد بیراهه یی می شود که انتهای آن جز هرز رفتن سرمایه های سلامت و داروهای گران قیمت شیمی درمانی از کلیه و کبد بیماران، بدون تاثیر مورد انتظار در میزان بهبودی آنها نخواهد بود. تاسیس مراکز رادیوتراپی - انکولوژی  استاندارد نسخه کلانی است که کارشناسان برای تحقق اقتصاد مقاومتی در بحث سرطان ارائه می کند . این مراکز با داشتن درمان موثری به نام رادیوتراپی و مصرف منطقی داروهای شیمی درمانی در کنار رادیوتراپی، علاوه بر درآمد زایی برای نظام سلامت بهترین نتیجه را در نتایج درمانی حاصل در بیماران مبتلا به سرطان در کشورخواهد داشت . 

به نظر انجمن رادیوتراپی انکولوژی ( کلینیکال انکولوژی ) حدود نیمی از مصرف سالیانه داروهای شیمی درمانی در کشور مبنای منطبق بر شواهد علمی ندارد و نوعا بدون اندیکاسیون های علمی تجویز می گردد توصیه ما در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در این عرصه تازه گشوده، سپردن تولیت سرطان به رشته تخصصی کلینیکال انکولوژی در کشور و در نتیجه محدود نمودن مصرف بی رویه داروهای شیمی درمانی می باشد که با اعداد ذکر شده برای چنین صرفه جویی در مصرف داروهای شیمی درمانی کشور می توان سالانه حداقل 20 مرکز بزرگ رادیوتراپی انکولوژی منطبق بر معیار های مراکز سرطان تیپ 2 احداث نمود که امکان ارائه خدمات درمانی طبق گاید لاین های علمی انکولوژی دنیا تا مدت 20 سال را خواهد داشت و با توجه به بهره وری این مراکز به راحتی می توان استهلاک تجهیزات را جبران و آنها را به مراکز ریفرال پایدار و استراتژیک بدل نمود . 

دکتر محمد رضا قوام نصیری

رئيس انجمن راديوتراپي انكولوژي ايران