"آریل ای لویت" پژوهشگر ارشد بنیاد "کارنگی" با اشاره به این که برجام در یک سال گذشته در حال اجرا بوده است می نویسد:"در حال حاضر یک سال است که این طرح اجرا شده است و آزمونی سیاسی برای تهران و واشنگتن و شرکای انان بوده است. موفقیت های کوتاه مدتی در برجام حاصل شده است اما برای بلند مدت واقعا نامشخص است که چه سرنوشتی خواهد داشت. چهار سناریوی مختلف و مبهم تر برای آینده محتمل تر برجام وجود دارند. این چهار سناریو شامل عادی سازی روابط، مذاکرات دوباره، مارپیچ مرگ و ساخت بمب اتمی هستند. هر یک مستلزم مخاطرات و فرصت های جدی هستند. روی هم رفته این چهار سناریو نشان می دهند که علیرغم امید کوتاه مدت به برجام و نتایج رضایت بخش آن باید به دنبال تضمین آن برای طولانی مدت و حفظ برنامه مسالمت آمیز هسته ای ایران بود". 

عادی سازی روابط و عادی شدن روند اجرای برجام 

طرفین غربی خواستار این گزینه هستند که اطمینان بخش ترین است و وابسته به بورکراسی حرفه ای است و بخشی از آن نیز وابسته به عملکرد صحیح آژانس بین المللی انرژی اتمی است. نکته مهم این است که در این میان فشار های سیاسی وجود دارند. از سوی دیگر خطر آن وجود دارد که ثبات مالی در دراز مدت در یک دهه آینده برای حمایت از ترتیبات امنیتی خاص آژانس انرژی اتمی در ایران وجود نداشته باشد و هیچ تضمینی درباره تداوم کمک ها وجود ندارد. تاکنون گزارش های آژانس درباره فعالیت های هسته ای ایران از شفافیت لازم برخوردار نبودند. این موضوع می تواند برخی از طرفین را وسوسه کند تا ابهاماتی را از آن بهره برداری کنند که به ضرر برجام خواهد بود. 

در تمامی مراحل مذاکرات برجام شاهد مقاومت شدید کشورهایی بودیم که رسما درگیر در مذاکره نبودند از جمله اسرائیل و عربستان سعودی. هر دوی آنان از مخالفان توافق هسته ای بودند. این انتقادها از بین نرفته است. آنان درصدد تضعیف برجام هستند. احتمال لزوم مذاکرات مجدد وجود دارد. در ژانویه 2017 میلادی رییس جمهوری جدید امریکا سکان امور را در دست خواهد گرفت. ممکن است رییس جمهوری بعدی مذاکرات دوباره را در دستور کار قرار دهد. ایران از غرب می خواهد به تعهدات خود در قبال رفع تحریم ها پایبند باشد این در حالیست که امریکا و طرف غربی می گوید که ایران در آزمایش های موشکی قطعنامه شورای امنیت را نقض کرده است. در همین حال کنگره امریکا نیز در حال بررسی اقداماتی علیه ایران است که از جمله آن می توان به قانون دست و پاگیر برای تجار و سرمایه گذاران اروپایی در قبال سفر  در ایران یاد کرد که نمایندگان تصمیم گرفتند تا شرایط اخذ ویزا برای ورود آنان به امریکا دشوارتر شود. در نتیجه تلاش جناح های مخالف برجام در داخل ایران و امریکا سبب می شود تا تلاش برای مذاکرات مجدد دور از انتظار نباشد. جمهوریخواهان از جمله دونالد ترامپ دنیز این گزینه را پیشنهاد کرده است. اما بعید است که ایران با این موضوع موافقت کند در نهایت این موضوع به جای نجات برجام می تواند سبب برهم خوردن آن شود. 

در نگاه بدبینانه می توان این گونه گفت که ایران با کاهش نگرانی های بین المللی بار دیگر چرخه سوخت هسته ای خود را از سر خواهد گرفت و به  دنبال دستیابی به سلاح هسته ای برای مصون سازی برخواهد آمد. این سناریو یک قمار اساسی برای برجام خواهد بود. البته شرایط آن فراهم است. برجام پس از هشت سال به ایران اجازه می دهد تا غنی سازی  را انجام دهد و پس از آن در مدت ده سال پس از آن ساخت تاسیسات دارای مجوز است و در نهایت تجمع مواد شکافت پذیر پس از پانزده سال از سوی ایران امکان پذیر است. در صورتی که ایران درصدد دستیابی به تسلیحات هسته ای برآید چالش خطرناک و نامطمئنی در مقابل غرب قرار خواهد گرفت. 

این امکان وجود دارد که نارضایتی و شک و تردید و مخالفت نسبت به برجام افزایش یابد که امکان مذاکرات دوباره هم وجود نداشته باشد. ممکن است امریکا احساس کند که آزاد شدن پول های ایران باعث افزایش نفوذ آن کشور در منطقه می شود بنابراین یک مارپیچ مرگبار و خطرناک برای برجام امکان پذیر است. در این صورت است که دو طرف می توانند اتهامات متقابلی را علیه یکدیگر مطرح کنند. 

دشوار است که بتوان پیش بینی کرد که کدام یک از چهار سناریوی مطرح شده تحقق خواهند یافت. تحولات داخلی در ایران همراه با تلاش های جامعه بین المللی هم چنان در حال پیش روی هستند.