عبدا... ناصري استاد دانشگاه و عضو هيات علمي گروه تاريخ و تمدن اسلامي دانشگاه الزهرا و عضو شوراي مشورتي اصلاح‌طلبان است. با وی درباره وضعيت آراي خاكستري در فضاي سياسي كنوني كشور و امكان جلب اين آرا توسط اصلاح‌طلبان گفت‌وگو کردیم كه در ادامه مي‌خوانيد.

آقاي عارف در نشست پنجشنبه اصلاح‌طلبان گفته‌اند بايد براي جلب آراي خاكستري تلاش کنیم. نظر شما چیست؟

بعد از اتفاقات سال88 با نوعي بي‌تفاوتي در بين لايه‌هايي از مردم در انتخابات مجلس بعد از آن روبه‌رو بوديم اما در انتخابات ریاست‌جمهوری92 با ائتلافي که صورت گرفت شاهد آن بوديم بخش معناداري از این قشر كه اصطلاحا آنها را آراي خاكستري مي‌ناميم در انتخابات مشاركت كردند اگرچه این اتفاق کامل روی نداد اما به نظر مي‌رسد جامعه به بلوغي رسيده كه در عين اینكه هنوز رگه‌هايي از نااميدي در برخی وجود دارد و مساله بررسي صلاحيت‌ها هم وجود دارد، با اين وجود رشد فكر سياسي در جامعه به حدي رسيده كه نسبت به سرنوشت و مصالح كشور بي‌تفاوت نباشد.

ممكن است بخشي از اين بي‌تفاوتي ناشي از عدم‌تغيير محسوس در وضعیت اقتصادی باشد؟

بله، با وجود اينكه در حوزه اقتصادي هنوز كار چندان قابل توجهي در دولت يازدهم اتفاق نيفتاده است، اما پيروزي در مذاكرات هسته‌اي و اجراي برجام باعث شده افق جديدي از اميد به روي مردم گشوده و جامعه از حال رخوت خارج شود و بتوانيم تجلي آن را در دو انتخابات پيش رو شاهد باشيم. در واقع عصبانيت رقباي تندرو جريان اصلاح‌طلب از ثبت‌نام تعداد قابل‌توجهي از نيروها در هر دو انتخابات خبرگان و مجلس هم ناشي از اين است كه به ايجاد اين ظرفيت اجتماعي پي برده‌اند. البته درست است كه بخشي از جامعه اساسا گرايش مشخص و آشكار سياسي ندارد اما دغدغه منافع ملي و توسعه كشور در اين بخش نيز وجود دارد. طبيعتا آن طور كه تجربه تاريخي نشان مي‌دهد زماني اين دغدغه در بين مردم پررنگ مي‌شود و نوعي بيداري در افكار عمومي حاصل مي‌شود که آراي اين بخش از مردم به سمت جريان اصلاح‌طلبي سرازير مي‌شود؛ چرا كه اين جريان تمايلات نخبه گرايانه و معطوف به كارآمدي دارد و در دولت‌هاي سازندگي، اصلاحات و تدبيرواميد اين رويكرد را مي‌توان دنبال کرد.

اقبال به جريان اصلاح‌طلب ناشي از عملكرد دولت گذشته و نيروهاي نزديك به آن در مجلس هم می‌تواند باشد؟

بله. عملكرد ناصواب دولت گذشته و نابساماني‌هايي كه مردم در آن هشت سال شاهد بودند نيز تاثير دارد. بنابراين در وضعيت موجود و با توجه به اينكه مردم هنوز تجربه دو دولت احمدي‌نژاد را در نظر دارند و فراموش نمي‌كنند، باعث مي‌شود كه خوشبين باشيم. در واقع ائتلاف سال92 و پيروزي آقاي روحاني و گفتمان اصلاح‌طلبانه ايشان و همين طور پيروزي در مذاكرات هسته‌اي و لغو تحريم‌ها عليه كشورمان اين اميدواري را در مردم ايجاد كرده كه مي‌توانند شاهد تحولات مثبتي باشند. در حقيقت مي‌توان گفت نگاه خاكستري بخشي از مردمي كه احساس نااميدي مي‌كردند، رنگين شده است. دست كم از ميزان خاكستري ديدن آنها كاسته شده است. بنابراين در انتخابات پيش رو اگر روند اجرايي و نظارتي در انتخابات در چارچوب قانون باشد، به‌طور طبيعي از نااميدي‌ها كاسته خواهد شد و شاهد حضور بيشتر مردم در پاي صندوق‌هاي راي خواهيم بود. البته دولت نيز بايد به وعده‌هاي خود عمل كند.

عدم مشاركت اين آراي خاكستري در انتخابات چه مضراتي براي جريان اصلاح‌طلب دارد؟

اگر تجربه بررسي صلاحيت‌ها در مجالس هفتم و هشتم باز هم تكرار شود، به طور طبيعي نمي‌توان چندان اميدوار بود. اما اميدواريم با توجه به برهه تاريخي كه در آن قرار داريم و شاهد ناآرامي در منطقه و ظهور داعش و قدرت گرفتن دوباره طالبان هستيم، با تدبير بيشتري رفتار شود و با رعايت آزادي‌هاي سياسي و حقوق شهروندي، كه بهترين محل تجلي آن عرصه انتخابات است، بتوانيم بسياري از خطراتي كه كشور را تهديد مي‌كند، برطرف كنيم و با تقويت گفتمان صلح‌طلبي و ارائه چهره‌اي رحماني از اسلام به جهانيان شاهد همزيستي مسالمت‌آميز و تفاهم در سطح جهاني باشيم.

به نظر شما چه عواملي در اميدبخشي به مردم و اقناع آراي خاكستري موثر است؟

در انتخابات سال 92 شاهد بودیم كه رهبري معظم انقلاب از حق‌الناس بودن راي مردم سخن گفتند. به باور من اين سخن باعث شد كه انتخابات سالم‌تر برگزار شود و آقاي روحاني به پيروزي برسند. واقعيت اين است اميدي كه در سال92 ايجاد شد تا حد زيادي وابسته به عملكرد آقاي روحاني و دولت است. آقاي روحاني در سياست خارجي تا حد بسياري موفق بوده است. در ارتقاي سطح فرهنگ عمومي نيز توفيقاتي حاصل شده است. اما ما همچنان در اقتصاد با معضلاتي دست و پنجه نرم مي‌كنيم. بنابراين بخشي از اين اميد به دولت بر مي‌گردد اما بخش ديگر آن اين است كه به نوعي شاهد بازسازي اعتماد مردم به اصلاح‌طلبان هستيم. مردم همراهي و پايمردي اصلاح‌طلبان را مشاهده كردند و همين عاملي است كه در انتخابات پيش رو به جريان اصلاح‌طلب اقبال نشان دهند.

نقش نهاد نظارتي در مشاركت بيشتر مردم را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟

آقاي روحاني در 16 آذر گفتند كه از شوراي نگهبان همان نقش نظارتي كه در قانون آمده است را انتظار دارند و معتقدم كه ايشان و همه بايد اين نگاه را دنبال كنند كه اگر اينطور شود آراي خاكستري نيز به مشاركت در انتخابات قانع خواهند شد. نكته ديگر اينكه ميزان ثبت‌نام‌ها نيز قابل توجه بوده است؛ هر چند كيفيت آن قابل بحث است و مي‌توانستيم شاهد حضور چهره‌هاي سرشناس‌تر و كارآمدتري هم باشيم که همين امر نيز مي‌توانست به بيشتر شدن مشاركت قشر خاكستري در انتخابات كمك كند.