از اردوگاه اصولگرایان خبرهایی به گوش می‌رسد. بنا بر این خبرها، رایزنی‌ها و وساطت‌های برخی چهره‌های اصولگرا جواب داده و بالاخره یک بار دیگر زعمای جامعتین با آیت‌الله مصباح یزدی – رهبر معنوی نومحافظه‌کاران تندرو – پشت یک میز نشسته‌اند و درباره سازوکار رسیدن به وحدت و همگرایی مذاکره کرده‌اند. همچنین قرار است همایش مشترکی از سوی چهار تشکل اصولگرا - موتلفه، پایداری، ایثارگران و رهپویان – برگزار شود و سخنران این مراسم نیز مصباح یزدی خواهد بود. هرچند با توجه به روند ماه‌های گذشته اصولگرایان در مسیر وحدت و ائتلاف، این خبرها قدمی رو به جلو محسوب می‌شود، اما باید دید آیا این مسیر می‌تواند جناح راست سیاسی کشور را در حل برخی چالش‌های پیش‌رو در رسیدن به ائتلافی فراگیر موفق سازد؟

روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دیروز در خبری اعلام کرد که حضرات آیات یزدی، موحدی کرمانی و مصباح یزدی در جلسه مشترکی پیرامون محورهای وحدت اصولگرایان و راه‌های رسیدن و تقویت هرچه بیشتر وحدت جریان اصولگرایی بحث و تبادل نظر کردند. بنا بر این گزارش، در این جلسه مقرر شده است در مواردی که بین گروه‌های اصولگرا نظرهای متفاوتی روی مصادیق باشد، در صورتی که هر سه نفر بنا بر حجت شرعی و فارغ از مسئولیت‌ها و جایگاه خود، به اولویت شخصی رسیدند، اظهارنظر کنند. این دیدار در حالی اتفاق افتاد که پیش از این نیز دیدار دیگری بین زعمای اصولگرا برگزار شده بود. از آن دیدار – که پس از چندین دفعه به تعویق افتادن برگزار شد – خبری به بیرون درز نکرد. به علاوه هر چند چهره‌های اصولگرایی که پیگیری وحدت و همگرایی اصولگرایان را بر عهده گرفته‌اند – از جمله حجت‌الاسلام سید رضا تقوی – از تکرار این دیدارها خبر داده بودند، ماه‌ها فاصله بین دو جلسه به وجود آمد. این موضوع را در گمانه‌زنی‌ها به دلخوری و اختلاف پیشین آیت‌الله یزدی با آیت‌الله مصباح یزدی در تعیین کاندیدای واحد اصولگرایان در انتخابات گذشته ریاست جمهوری مرتبط دانسته بودند. در این فاصله هرچند اغلب چهره‌های اصولگرا بر محوریت جامعتین و اضافه نشدن ضلع سوم – آیت‌الله مصباح یزدی – بر زعامت اصولگرایان تاکید داشتند، اما به نظر می‌رسد در نهایت رهبر معنوی جبهه پایداری توانسته است خود را به عنوان یک چهره موثر در جریان اصولگرا جا بیاندازد.

پذیرش ضلع سوم رهبری اصولگرایان

پذیرش احتمالی آیت‌الله مصباح یزدی به عنوان ضلع سوم زعامت اصولگرایان در کنار جامعتین، شاید بی ارتباط با تلاش سه تشکل حزب موتلفه،‌ جبهه پایداری و جمعیت ایثارگران نباشد. بنا به گفته چهره‌های این سه تشکل، بیش از 40 جلسه مشترک میان آن‌ها برگزار شده است و حال برگزاری همایش مشترک این تشکل‌ها به همراه جمعیت رهپویان، در واقع نتیجه‌ای است که از دل این جلسات بیرون آمده است. جلسه‌ای که قرار است فردا – پنجشنبه – در تهران برگزار شود و سخنران آن نیز آیت‌الله مصباح یزدی خواهد بود. این در حالی است که آیات یزدی و موحدی کرمانی نیز به این همایش دعوت شده‌اند و باید دید آیا در این همایش حضور یافته و پای سخنان مصباح می‌نشینند یا خیر. در صورت بروز این اتفاق باید گفت در واقع بخشی از رویای اصولگرایان برای تشکیل شورای فقها به منظور هدایت‌گری جریان اصولگرایی محقق شده است. اصولگرایان این موضوع را یک قدم بزرگ در مسیر وحدت و همگرایی می‌دانند و رسیدن به نقطه فعلی در امر وحدت و ائتلاف حداکثری را نسبت به دوره‌های قبل بسیار جلوتر ارزیابی می‌کنند. علیرضا زاکانی دبیر جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی در این باره می‌گوید: «ما نسبت به دوره‌های پیش جلوتر هستیم چراکه ما برای مجلس نهم در آذرماه به چنین سامانه‌ای رسیدیم». وی می‌افزاید: «اصولگرایان بر مبنای اصول و ارزش‌های اسلامی یک ائتلاف حداکثری را دنبال می‌کنند که در آن همه اصولگرایان بتوانند به فعالیت و مشارکت در سطوح مختلف تصمیم‌سازی، برنامه‌ریزی و اجرا بپردازند و این اصول تحت نظر آیات بزرگوار حضرات آیات یزدی، مصباح یزدی و موحدی کرمانی خواهد بود».

همراهی اصولگرایان با شکل جدید زعامت اصولگرایی

خبرگزاری فارس در گزارشی از همراهی و موافقت برخی چهره‌های جریان اصولگرایی با شکل جدید زعامت اصولگرایان – شورای فقها – خبر داده بود. بنا بر این گزارش غلامعلی حدادعادل رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس شورای اسلامی موافقت خود را با مسیری که این سه تشکل (موتلفه، ایثارگران و پایداری) پایه‌گذاری کرده‌اند،‌ اعلام کرده است. همچنین مجتبی شاکری عضو ارشد جمعیت ایثارگران که تشکل متبوعش در نشست‌های سه‌جانبه حضور دارد، بر گسترش ائتلاف و تصمیم پایداری، ایثارگران و موتلفه برای محوریت شورای فقها تاکید کرد. صادق محصولی و محمدنبی حبیبی نیز از دیگر چهره‌هایی هستند که علاوه بر تایید این سازوکار جدید، بر فراگیری ائتلاف اصولگرایان تاکید می‌کنند. با این حال سوال این جاست که چتر این ائتلاف تا کجا می‌تواند گسترده شود؟

چالش‌های بزرگ پیش روی ائتلاف فراگیر

عدم تمایل برخی چهره‌های شاخص اصولگرا با برخی جریان‌های اصولگرایی به وضوح مشهود است. چهره‌های اصولگرایی مثل علی‌اکبر ولایتی که از چهره‌های محبوب و مورد وثوق جامعتین محسوب می‌شود، با مشی اعتدالی از این جمله است. محمدباقر قالیباف شهردار فعلی تهران نیز هرچند اصولگرا محسوب می‌شود، اما در پی طرح گفتمان جدیدی است که چندان با نگاه برخی جریان‌های اصولگرایی همسو به نظر نمی‌آید و احتمالا دوستان و حامیان وی قصد دارند به صورت مستقل و با لیستی جداگانه در انتخابات شرکت کنند. محسن رضایی هم که خود به دلیل بازگشت به کسوت نظامی‌گری، از عمل مستقیم در صحنه سیاسی کشور قانونا دور شده است، اما حامیان و نزدیکان وی نیز همچون حامیان قالیباف چندان علاقه‌ای به قرار گرفتن در کنار برخی جریان‌های اصولگرایی حاضر در زیر چتر ائتلاف نشان نمی‌دهند. علی مطهری به عنوان یک اصولگرای مستقل تا حد زیادی به اعتدال‌گرایان متمایل شده است و حتی برخی گروه‌های اصلاح‌طلب برای قرار گرفتن وی در لیست انتخاباتی اصلاح‌طلبان ابراز تمایل کرده‌اند. این در حالی است که بزرگترین معمای اصولگرایان، همراهی علی لاریجانی با ائتلاف فراگیر اصولگرایی است. تقابل و مخالفت جبهه پایداری با علی لاریجانی مدت‌هاست که عیان شده است و این موضوع در نطق‌ها و واکنش‌های نمایندگان منتسب به جبهه پایداری به رئیس مجلس به وضوح دیده می‌شود. لاریجانی و برخی چهره‌های مانند وی که مشی معتدل اصولگرایی دارند، تمایلی ندارند زیر یک چتر با گروه‌های تندروی اصولگرا جمع شوند. همین موضوع می‌تواند به ایجاد لیستی مستقل از سوی اصولگرایان معتدل یا نزدیک شدن آن‌ها به لیست گروه‌های اعتدالی و حتی اصلاح‌طلب منجر شود. کما این که برخی چهره‌های جریان اصلاح‌طلب نیز نسبت به این موضوع تمایل خود را نشان داده‌اند. چهره‌ای همچون لاریجانی وزنه مهمی در جریان اصولگرایی است و عدم همراهی او با ائتلاف اصولگرایان می‌تواند ضربه بزرگی محسوب شود. این در حالی است که تکلیف جریان نزدیک به محمود احمدی‌نژاد نیز معلوم نیست. هر چند از سال‌های پایانی دولت دهم، اصولگرایان کم کم از قامت یک حامی به منتقدان جدی وی تبدیل شدند و حتی بعدا از وی اعلام برائت کردند، اما نمی‌توان فراموش کرد که خاستگاه وی جریان اصولگرایی است. کما این که اکنون نیز دو جریان مرتبط با احمدی‌نژاد در حال فعالیت برای انتخابات مجلس دهم هستند؛ یک گروه نزدیک به احمدی‌نژاد که کار خود را با محوریت شخص وی ادامه می‌دهند و برخی وزرا، معاونین، استانداران و فرمانداران دولت‌های نهم و دهم را شامل می‌شوند و یک گروه – با نام جبهه یکتا، که البته هنوز مجوز قانونی ندارد – شامل برخی وزرا، معاونین و مدیران دولت احمدی‌نژاد که شعارهای وی را منهای خود او محور نگاه خود مطرح کرده‌اند. حرکت این دو گروه در جریان انتخابات می‌تواند یکی دیگر از چالش‌های جدی اصولگرایان در رسیدن به وحدت سراسری باشد. به هر ترتیب به نظر می‌رسد اصولگرایان در نهایت تا پایان مهرماه امسال به جمع‌بندی خود از ائتلاف فراگیر برسند و در این میان به زعامت شورای فقها و تشکیل شورای هماهنگی جبهه اصولگرایان دل خوش کرده‌اند. با این حال در این که این ترکیب تا چه اندازه می‌تواند وحدت اصولگرایان را فراگیر کند، موضوعی است که زمان آن را روشن خواهد کرد.