مذاکرات انجام‌شده در طول چند سال گذشته در سه هفته اخیر وارد فاز جدیدی شده که در آن واقع‌بینی اصحاب رسانه را با لحاظ آینده‌نگری و الزامات داخلی و بین‌المللی نشان داد. خوشبختانه به نظر می‌رسد کشورهای غربی نیز به‌ویژه آمریکا در لحظات پایانی مذاکرات با عنایت به این عینیت‌گرایی، دیگر اصراری به پاسخ‌دهی ایران درباره پیشینه فعالیت‌های هسته‌ای ندارند و صرفا روی شفاف‌سازی این فعالیت‌ها تمرکز کرده‌اند. با عنایت به اینکه آقای آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صراحتا اعلام کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای ایران حول محور توافقات صورت گرفته در ژنو دنبال شده و ایران به توافق موقت سال 2013 پایبند بوده، ظن و اعتماد لازم درخصوص انجام فعالیت‌های هسته‌ای بر حول محور پروتکل الحاقی به وجود آمده و این اعتماد وجود دارد که اگر توافق صورت بگیرد، بر اساس ان‌پی‌تی عمل خواهد شد. در واقع با قرارگرفتن توافق در لحظات پایانی این امید ایجاد شده است که طرفین مذاکره بر محورهای اساسی مطروحه در چارچوب ان‌پی‌تی توافق پیدا کرده‌اند و ایران نیز پذیرفته است در سقف حداکثری مقرر در ضوابط بین‌المللی در چارچوب ضوابط ان‌پی‌تی عمل کند. چراغ سبز آژانس در این لحظات این امیدواری را ایجاد کرده است که اصحاب مذاکره علاقه‌مند هستند با واقع‌بینی بیشتری حول محور دو یا سه مشکل باقیمانده توافق و ضمن حل پرانتز‌ها به یک توافق نهایی دست پیدا کنند. البته نباید مذاکرات تخصصی آقای صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با آقای ارنست مونیز، وزیر انرژی اتمی آمریکا را نادیده گرفت. این مذاکرات امکان وصول به توافق را قوی‌تر کرده است. با این حال انجام این توافق می‌تواند در چند حالت تجلی خارجی پیدا کند. سند توافق می‌تواند همانند آنچه در ژنو یا لوزان اتفاق افتاد، به‌صورت بیانیه باشد یا اینکه توافق می‌تواند در چارچوب یک اعلامیه و تفاهمنامه انجام شود. البته عده‌ای معتقدند که این تفاهم بدون انجام تشریفات دیگری می‌تواند دولت‌ها را نسبت به اجرای مفاد بیانیه یا اعلامیه متعهد کند. اما اگر توافق در چارچوب یک قرارداد منعقد شود با توجه به صراحت اصل177 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که «کلیه توافق‌ها، قراردادها، تفاهمنامه‌ها و اسناد بین‌المللی که برای ایران تعهدآور است باید به تصویب مجلس برسد» برای تایید نهایی به مجلس شورای اسلامی ارسال شود. همچنین مجالس قانونگذاری کشورهای ذی‌مدخل در مذاکرات نیز باید با تصویب آن بر نتیجه‌ای که مذاکره‌کنندگانشان به دست آورده‌اند صحه بگذارند. البته اگر توافق هسته‌ای به صورت اعلامیه و بیانیه باشد نیز باید به مجلس منعکس شود و مجلس به بررسی و تصویب آن اقدام کند چراکه این بیانیه تعهدی را متوجه کشور خواهد کرد. اگر توافق بر اساس گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاصل شود، برای رفع بسیاری از مشکلات از قبیل تحریم‌ها بسترهای لازم فراهم خواهد شد. این گزارش قطعا به صورت کامل در آینده‌ای نزدیک به صحن آژانس نیز ارجاع داده می‌شود. این گزارش همچنین به شورای امنیت سازمان ملل نیز ارسال خواهد شد. البته باید شورای امنیت بر اساس این توافقنامه و رفع تحریم‌ها مواضع را بررسی کند سپس طی قطعنامه‌ای ضمن الغای تمام قطعنامه‌های متضمن تحریم جمهوری اسلامی ایران، رفع هرگونه تحریم از کشورهای عضو این شورا خواسته و در این خصوص تصمیم‌گیری شود. در این صورت کنگره آمریکا و بسیاری از مجالس قانونگذار کشورهای 1+5 باید در راستای قطعنامه نهایی شورای امنیت اقدام کنند و تمام تحریم‌ها را الغا نمایند. لذا آنچه شنبه‌شب آقای عراقچی بدان اشاره کردند ناظر به این مطلب بوده است که آنچه خروجی جلسات نهایی مذاکره 1+5 با ایران خواهد بود، قراردادی است که در چارچوب اصل177 باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود. در عین حال کشورهای دیگر نیز باید آن را در نهادهای تصمیم‌گیری خود اعلام و زمینه اجرای آن را فراهم کنند. این درحالی است که موازی با این عمل تشریفات مربوط به ارجاع توافقنامه به شورای امنیت و تصمیم این شورا خود مستلزم گذشت زمان خاصی است. با همه اینها، باید به یک نکته توجه کرد که متاسفانه اخلاق در سیاست رنگ چندانی ندارد، اگر هم وجود داشته باشد بر اساس یکسری مصالح و منافع کشورها چرخش‌هایی را به وجود خواهد آمد که امکان پیش‌بینی آن از هم‌اکنون وجود ندارد. لذا باید با نوعی احتیاط به نتیجه مذاکرات و همچنین اجرای آن دل بست. همچنین باید توجه داشت که با وجود فضای خوشبینی حاکم بر مذاکرات، جو بی‌اعتمادی طرفین نسبت به یکدیگر هنوز از بین نرفته است و عقل حکم می‌کند تا مدت‌ها این شرایط ادامه داشته باشد، چراکه آنچه کشورهای مذاکره‌کننده با ایران مدنظر دارند نه‌تنها تامین مراد آنها در مذاکرات هسته‌ای است بلکه آنان با یک دید بسیار وسیع ابعاد اقتصادی، حقوق بشری و تامین منافع شرکای غربی و شرقی را نیز مدنظر قرار می‌دهند. ایران نیز با توجه به تجربه‌ای که از روابط تاریخی‌اش با آمریکا دارد به این نتیجه رسیده که هیچ‌گاه نباید در مسائل دوجانبه‌اش دست از بدبینی نسبت به مواضع و سخنان آمریکا بردارد. باید منتظر ماند، دید و قضاوت کرد.
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
