داستان يك شايعه؛ رقباي عاصي پروژهبگيرهاي شاكي و رمالهاي ناشي
درباره موج رسانهاي «استعفاي مسعود پزشكيان»؛ ماجرا چه بود و چه كساني به شايعه دامن زدند و نامهاي آشناي رقباي شكست خورده پزشكيان چه نقشي در اين موضوع دارند؟
سيما پروانهگهر
در يك هفته گذشته انتشار خبري مبني بر «استعفاي مسعود پزشكيان از جايگاه رياستجمهوري» بر يك خط خبري مشخص در حال ادامه پيدا كردن بود. رفتن پزشكيان از سمت رياستجمهوري البته آرزوي طيف رقيب او و البته اپوزیسيون خارج از كشور است و در حال كلي آرزو بر شكستخوردگان عيب نيست اما اينكه چگونه اين شايعه از طريق دو جريان در داخل و خارج از كشور پيگيري ميشد خود گوياي موقعيت ويژه و خاص دولت چهاردهم است. از ابتداي امر البته مشخص بود كه اصل خبر صحت ندارد اما تكرار مكرر آن و اصرار اكانتهاي بدون هويت در شبكههاي اجتماعي اعم از ايتاي داخلي تا توييتر با توجه به حضور گسترده نيروهاي سلطنتطلب در آن دور تصاعدي قرار داشت. اول ديماه علي احمدنيا، سرپرست امور اطلاعرساني شوراي اطلاعرساني دولت با بيان اينكه اولويت دولت رفع ناترازيها، بهبود معيشت و تحقق وعدههاي انتخاباتي «مسعود پزشكيان» است، نسبت به انتشار شايعه استعفاي رييسجمهور واكنش نشان داد و نوشت: «دولت به دروغهاي شاخدار مثل استعفاي رييسجمهور با هدف جذب فالوور، توجه نميكند و گرفتارحاشيهها نميشود.»
بعد از آن علي ربيعي، دستيار اجتماعي رييسجمهور نيز در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: در صحبتي كه با چند كارشناس فضاي مجازي داشتم، با پيگيري اولين توييت دريافتيم سرنخ اوليه موضوع استعفاي رييسجمهور و دولت، ازسوي گروههاي خارجنشين منتشر شده و با يك هدف عمليات رواني در داخل دنبالشده است. متاسفم كه چقدر با سرعت، مخالفان كينهاي دولت همسو با اين افراد ميشوند. به نظر ميرسد اين روزها، جريانسازيهايي از اين نوع در اشكال مختلف را ميتوان شاهد بود.
آش آنقدر شور شد كه صداي رسانههاي اصولگرا در آمد
رويه فضاي مجازي به خصوص آنچه از جانب برخي كانالهاي ايتا و اكانتهاي توييتر مورد پيگيري بود، حتي صداي رسانههاي اصولگرا را نيز در آورد.
روزنامه فرهيختگان در يادداشتي به پشت پرده شايعه استعفاي رييسجمهور پرداخت و نوشت: «در دو بال جغد شوم راديكاليسم ايراني اين روزها، يعني توييتر و ايتا كمپين راه انداختهاند كه رييسجمهور ميخواهد استعفا بدهد، خبري كه از بيخوبن دروغ است. به بيشتر اكانتها كه نگاه ميكنيد بوي گند پروژهبگيري مشامتان را ميسوزاند.پروفايلهايي كه ديروز و امروزشان له و عليه افرادي خاص بودهاند و همه پيشينهشان پروژهبگيري است حالا با ركيكترين الفاظ رييسجمهور را مينوازند. از آنور آب هم يك كاربر پهلويست خوابي از عمه جانش تعريف ميكند كه خواهان استعفاي پزشكيان شده است، آنهم ميشود ليدر يك جريان راديكال براي همين پروژه. ناگهان سر و كله عمهجان تروريستهاي رجوي قاتل هم پيدا ميشود، او هم همين حرف را تكرار ميكند. چه جالب!»
در بخش ديگري از يادداشت فرهيختگان نيز نوشته شده است: «تلاش براي اينهماني شرايط داخلي با آبان ۱۳۹۸ و دي ۱۳۹۶ است. ماشين عمليات رواني دشمن آنجا هم با برخي دروغهاي بزرگ كار را شروع كرد؛ اما جالب است كه اينبار عدهاي از منتقدان ريشو و ظاهرالصلاح هم همان مسير را ميروند.»
روزنامه صبح نو نزديك به محمدباقر قاليباف در گزارشي از شايعات منتشر شده در فضاي مجازي مبني بر استعفاي مسعود پزشكيان بهشدت انتقاد كرده و با باز كردن بحث هسته سخت نظام نوشته است: «اين روزها برخي گروهها مدعي نمايندگي هسته سخت شدهاند كه رفتارهايشان با تعريف صحيح آن فاصله بسياري دارد و اين رفتارها هم موجب بروز چالشها و انحرافاتي شده است تا جايي كه موجب بدبيني برخي افراد جامعه نسبت به انقلاب شده است. شايعاتي همچون استعفاي رييسجمهور يا انتقادات تند از سياستهاي اقتصادي و اجتماعي دولت، نمونهاي از اين رفتار است كه عمدتا در تلاش هستند تا از طريق دامن زدن به شكافها و بياعتمادي در سطح جامعه، به جايگاه هسته سخت نظام آسيب بزنند. اين درحالي است كه دولت در مواجهه با چالشهاي پيچيده داخلي و بينالمللي، وظيفه دارد تا از ثبات و امنيت كشور دفاع كند. وفاداري به نظام و تصميمات آن، داشتن نقش حمايتي و تقويتي در شرايط بحراني و حركت در چارچوب رهبري و پرهيز از رفتارهاي خودسرانه از ويژگيهاي اصلي هسته سخت واقعي است، اين درحالي است كه برخي گروههايي كه خود را به نادرستي نمايندگان هسته سخت معرفي ميكنند براي كسب منافع جناحي يا شخصي تلاش ميكنند و با اعمال فشار و تهديد نظام به جاي حمايت سعي ميكنند به منافع خود دست يابند. اين گروهها متاسفانه در خيلي از موارد از رهبري سبقت ميگيرند و تلاش ميكنند مستقل تصميمگيري كنند.»
روزنامه خراسان نزديك به طيف محمدباقر قاليباف نيز با انتقاد از دامن زدن به اين شايعات نوك پيكان اتهام در اين ماجرا را به سمت سعيد جليلي گرفته و با طرح اين سوال كه «چه كساني بهويژه در درون كشور به اين شايعات دامن ميزنند؟» نوشته است: «شواهد نشان ميدهد كه بسياري از اين جريانها همان كساني هستند كه از نتيجه انتخابات اخير راضي نبودهاند. اين گروه، اكنون در تلاشاند تا با استفاده از تاكتيكهاي تخريبي، دولت منتخب را تضعيف كنند. در اين راستا، از دكتر سعيد جليلي به عنوان چهره شاخص و متدين كه روي بسياري از اين چهرهها وجريانات نفوذ وتاثيرگذاري دارد، انتظار ميرود كه بهطور صريح و شفاف موضع خود را در قبال اين اقدامات راديكال اعلام كند.آقاي جليلي بايد به روشني اعلام كند كه اگر منافع ملي برايش مهم است كه حتما همينطور است هرگونه تخريب و حمله به دولت را بر نميتابد.»
خراسان همچنين در انتهاي اين مطلب تاكيد كرده كه «دولت بايد از وارد شدن به اين حواشي و منازعات پرهيز كند و بهجاي آن، همانطور كه اشاره شد تمركز خود را بر مسائل اساسي كشور، بهويژه مسائل اقتصادي و معيشتي بگذارد. دستگاههاي اطلاعاتي و همچنين قوه قضاييه نيز بايد بدون ملاحظه و بهطور قاطعانه با كساني كه در فضاي رسانهاي كشور دست به ايجاد شايعه و بيثباتي ميزنند، برخورد كنند. كساني كه به دنبال هراسافكني، اختلافافكني و يأسآفريني هستند بايد بدانند كه هزينههاي اقدام به چنين فعاليتهاي مخربي ميتواند سنگين باشد و كشور بهشدت به وحدت و انسجام نياز دارد.»
هميشه پاي سعيد جليلي در ميان است؟
موضوع مطرح شده توسط روزنامه خراسان مبني بر ردپاي جريانهاي منتسب به جريان سعيد جليلي و نزديكان او در اين ماجرا البته چند شاهد روشن دارد. همزمان با گسترده شدن بحث استعفاي پزشكيان، اميرحسين ثابتي از نزديكان سعيد جليلي در حساب كاربري خود در شبكه ايكس، ويديويي از سخنان خود را منتشر كرد كه به گفته او به سوال «پرتكرار اين روزهاي مردم كه چرا رييسجمهور را استيضاح نميكنيد؟» پاسخ ميدهد.
علاوه براين اگرچه هويتيابي دقيق از اكانتهاي بيسر و ته توييتري ممكن نيست اما شماري از اكانتهايي كه به نظر ميرسد به موسسه «مصاف» تحت مديريت علياكبر رائفيپور گرايش و وابستگي دارند، در شبكه اجتماعي ايكس به اين فضا دامن زدهاند.
اين رويكردها البته حتي از جانب رسانهايهاي اصولگرا نيز موردتوجه قرار گرفت كما اينكه حسين سليماني، سردبير سايت مشرق در حساب كاربري خود در شبكه ايكس با انتشار ويديويي از تلويزيون سازمان مجاهدين خلق كه در آن گفته ميشد «اگر پزشكيان ذرهاي راست ميگويد بلادرنگ بايد استعفا دهد»، نوشت: «وقتي ميگوييم همسو با منافقين و صهيونيستها شدهايد، اتهام نيست؛ فقط عملكرد و مواضعتان را به رويتان ميآوريم.»
سليماني در نخستين روزهاي انتشار شايعه استعفاي پزشكيان نيز نوشته بود كه «خيانت گاهي تعريفي ساده دارد و در يك جمله قابل تعريف است؛ تخريب رييسجمهور دقيقا زماني كه در سفر خارجي است؛ آنهم نهفقط تخريب داخلي، بلكه پيام اين تخريب را به خارج از كشور هم ميرسانند... مرحله دوم كمپينهاي بركناري و استعفاي رييسجمهور، دادن پالس به كشورهاي ديگر براي تشديد فشارهاست.اين گروه منتظر آمدن ترامپ، وضع تحريمهاي سختتر و سقوط دولت پزشكيان به هر قيمتي هستند. در پيوست اين كمپينها، ستادهاي انتخاباتيشان همچنان فعال است و به اميد يك انتخابات زودهنگام مشغول فعاليت هستند! ريشههاي اين نفاق و خيانت و همسويي با صهيونيستها جايي بيشتر آشكار ميشود كه تلاش براي بيدولت ساختن ايران، منحصر به دولت پزشكيان نيست؛ اينها حاميان دولت انقلابي يا دشمن دولت اصلاحطلب هم نيستند؛ بلكه مخالف ثبات و موفقيت هر دولتي در ايران هستند.»
محمد مخبر، عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز در واكنش به شايعه استعفاي رييسجمهور، انتشار چنين اخباري را حركتي در مسير خواست دشمنان دانست كه به دنبال ايجاد بياعتمادي در ميان مردم و مديران نظام هستند.
او با تاكيد بر اينكه وحدت و همدلي بين مردم و مسوولان، رمز مقابله با توطئهها و چالشهاي پيشروست، افزود: همه بايد به دولت كمك كنيم تا بتواند بر مشكلات فائق آيد و به اهداف تعيينشده دست يابد. مخبر همچنين بدون اشاره به طيف يا گروه خاصي تاكيد كرده است كه «مفهوم وفاق حضور در خط ولايت، دشمنشناسي و خدمت به مردم است و اين همدلي و همافزايي ميتواند به عنوان الگويي براي نسلهاي آينده نيز مطرح شود.»
همپوشاني صداي استعفا با صداي رقباي ناشي شكست خورده در انتخابات توسط چهرههاي ديگر نيز طرح شد، احمد زيدآبادي، روزنامهنگار در واكنش به درخواست براي بركناري يا استعفاي پزشكيان از رياستجمهوري در حساب كاربري خود در شبكه ايكس نوشت: «طيفي از سوپرانقلابيهاي بحرانزي» «كه خود مسبب بسياري از معضلات خارجي و داخلي كنوني كشور است، با مجموعه تحركاتي كه از خود نشان ميدهد، ديگر فقط مشكل نيروهاي تحولخواه و اصلاحطلب جامعه نيست، بلكه مشكل اصولگرايان و مجموعه حكومت است، چراكه گام به گام به سوي طغيان تمامعيار عليه هر نوع نظم و قانونِ متضمنِ ثباتِ سياسي در جامعه پيش ميرود. به نحوي مدني و مشروع، مهار و كنترل نشوند، يكي از پايههاي اصلي ايجاد هرج و مرج در جامعه خواهند شد.»
اميد به استعفا با توسل به رمال و پيشگو
در اين ميان پايگاه خبري تابناك روايت عجيبي از طرح موضوع استعفاي پزشكيان از زمان پيروزي او در انتخابات توسط يك پيشگو را مطرح كرده است. در اين گزارش قيد شده كه «اين ماجرا ريشه در انتخابات زودهنگام سال ۱۴۰۳ دارد؛ انتخاباتي كه پس از حادثه سقوط بالگرد رييسجمهور برگزار شد. در آن زمان، فضاي سياسي كشور بهشدت ملتهب بود و هر گروهي تلاش ميكرد كانديداي خود را به كرسي رياستجمهوري برساند. در ميان اين هياهو، يك پيشگو كه از حاميان يكي از كانديداها بود، ادعاي عجيبي مطرح كرد. او گفت كه اگر مسعود پزشكيان به رياستجمهوري برسد، دوران او شبيه به دوران بنيصدر خواهد بود و دولت او پيش از پايان سال سقوط خواهد كرد.»
تابناك در معرفي اين پيشگوي نزديك به رقيب پزشكيان نوشته است: «علي.ي در اواخر دهه ۷۰ شمسي به عنوان يك فرد با ديدگاههاي خاص در زمينه مهدويت و ظهور حضرت مهدي (عج) مطرح شد. آموزههاي او در تاريخ اسلام و تشيع بيسابقه و عجيب است و بسياري از علماي شيعه از درك و بيان چنين موضوعاتي ناتوان هستند؛ اين فرد مشكوك همچنين خود را يك فرد خاص با ارتباطات معنوي ويژه ميداند كه از يك معلم غيبي (يا حتي فرشته) آموزش ميبيند. اين ادعاها در كنار تعريفهاي او از انقلاب اسلامي باعث جذب گروهي از جوانان انقلابي شده است.»
توسل جريان رقيب مسعود پزشكيان به رمال البته موضوعي است كه چهرههاي سياسي نيز در روزهاي اخير آن را تاييد كردند. محمد مهاجر نيز در اين خصوص نوشت: «طرفداران آقاي سعيد جليلي به رمال و پيشگو وجادوگر متوسل شدهاند تا او را رييسجمهور كنند.طفلكيها اگر از خودش بپرسند به آنها خواهدگفت اگر ايران فقط يك نفر جمعيت داشته باشد و آن يك نفر سعيدجليلي باشد، باز هم او رييسجمهور نميشود! و در همان حالت هم دولت سايه تشكيل ميدهد!»
عبدالرضا داوري نيزدر همينباره نوشت: «امشب از برادر موثقي شنيدم، علي. ي در جلسهاي كه اخيرا با رييس دولت سايه داشته به او بشارت داده كه دولت پزشكيان تا دهه فجر ١۴٠٣ سقوط ميكند و او رييسجمهور ايران ميشود.الله اعلم»
دفاع كيهان از جليلي در ماجراي استعفاي پزشكيان
اظهارات مهاجري و داوري البته با انتقاد روزنامه كيهان روبهرو شد و كيهان به دفاع از سعيد جليلي پرداخت و نوشت: «جريان دروغساز و دروغپردازي كه در حاشيهاي امن به انتشار شايعات مشغول است و از تهمت به مسوولان نظام ابايي ندارد، دروغ جديدي رو كرده و مدعي شده است، يكي از مسوولان نظام با عنصري بدنام و مشهور به رمالي و جنگيري جلسه داشته و او از سقوط دولت چهاردهم تا بهمن ۱۴۰۳ خبر داده است. مدتي بعد اين دروغ آشكار توسط يكي ديگر از سركردگان اين شبكه به نحوي ديگر تكرار شد و سپس در رسانههاي مجازي وابسته به آنان دست به دست چرخيد تا در يك همپوشاني با حاميان دولت كه شايعه خودساخته استعفاي پزشكيان را مطرح كردند؛ به اين شايعه دامن بزند و شروع آن را متوجه منتقدان دولت كنند. عبدالرضا داوري كه امروز سعيد جليلي نماينده رهبر انقلاب در شوراي عالي امنيت ملي و عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام را به دروغ مدعي ارتباط با جنگير و رمال كرده است پيشتر فرمانده بزرگ مقاومت، شهيد يحيي سنوار را نيز به جاسوسي براي اسراييل متهم كرده بود. محمد مهاجري ديگر سركرده اين شبكه دروغسازي نيز كه اين اتهام را تكرار كرده است پيشتر با تهمت زدن به شهيد رييسي به دروغ مدعي شد ايشان سال گذشته در شب حادثه تروريستي كرمان در دفترش مشغول پروندهسازي براي ردصلاحيت حسن روحاني در انتخابات خبرگان بوده است. جاي تأسف است كه در اين ميان هيچ كدام از نهادهاي مسوول به دروغپردازيهاي اين شبكه رسيدگي نميكنند و افكار عمومي را در برابر شايعات كذب آنها بيدفاع رها كردهاند.»
تاييد و تكذيب برگزاري يك جلسه با حاشيه استعفاي پزشكيان
پايگاه خبري رويداد24 اما مدعي روايتي ديگر درباره موضوع استعفاي پزشكيان شده و در گزارشي به ريشه طرح چنين مسالهاي پرداخته است. براساس ادعاي اين سايت، «همهچيز از يك جلسه شروع شد؛ جلسهاي ۶ نفره در يك روز پاييزي برگزار شد. جلسهاي براي چارهانديشي دولت چهاردهم در مورد دستپخت اقليتي تندرو در موضوع قانون حجاب. حاضران اين جلسه ۶ نفره سيدمحمد خاتمي، علياكبر ناطق نوري، اسحاق جهانگيري، حسن روحاني، سيدحسن خميني و البته مسعود پزشكيان بودند. در اين جلسه كه درخصوص مهمترين مسائل كلان نظام گفتوگو شده است ، حاضران به رييسجمهور يادآوري ميكنند كه حل مساله لايحه حجاب و فيلترينگ مهمترين وعدههاي او در زمان انتخابات بوده است. همچنين اين جمع به مسعود پزشكيان توصيه ميكنند كه درباره عدم اجراي قانون حجاب با رهبري ديدار و صحبت كند. در خلال اين توصيه نيز اين نكته به رييسجمهور پيشنهاد ميشود كه در صورت لزوم و در شرايطي كه مذاكرات به نتيجهاي نرسد، پزشكيان محكم در مقابل مسووليت اجراي اين قانون بايستد و بگويد به اين شيوه نميشود كشور را اداره كرد.به دنبال اين جلسه مسعود پزشكيان با رهبري ديدار كرده و همين مباحث را طرح و تاكيد كرده است كه «اگر حاكميت به دنبال اجراي اين قانون است و در اين باره اصرار دارد بايد براي آن مجري نيز پيدا كند، چراكه او به عنوان رييس دولت چنين قانوني را در شرايط فعلي جامعه نميتواند اجرا كند.» پزشكيان همچنين در ادامه اين صحبت تاكيد كرده كه در صورتي كه اصرار بر اجراي اين قانون است، او نميخواهد و نميتواند مجري اين قانون باشد. حالا به نظر ميرسد موضوع «پيشنهاد جلسه ۶ نفره به پزشكيان درخصوص ايستادگي براي جلوگيري از اجراي قانون حجاب» و طرح اين مساله از جانب پزشكيان مبني بر اينكه «به عنوان رييسجمهور و مجري قانون اساسي ظرفيت اجراي چنين قانوني را در جامعه نميبينيم» دستمايه موجسواري جريان رقيب پزشكيان در انتخابات كه همان تندروهاي ديروز و امروز و فردا هستند، قرار گرفته است.»
رويداد همچنين درباره روند تصاعدي رشد شايعهها مبني بر استعفاي پزشكيان نوشته است: « جريانسازي اين جريان براي طرح مساله استعفاي رييسجمهور پزشكيان در شرايطي است كه دولت چهاردهم و رييس آن با مساعدت و مساعي رهبري مانع از اجراي قانون پرحاشيه دستساز آنها شده است و طرح يك جمله در راهبرد رييس دولت براي ممانعت از اجراي قانون حجاب، مبناي خواب پنبهدانه آنها شده است.»
بعد از انتشار اين گزارش سايت انصافنيوز اما موضوع جلسه 6 نفره را رد كرده و در اين باره نوشته است: «سايت رويداد ۲۴ بعدازظهر يكشنبه متني را با تيتر «پشتپرده شايعه استعفاي پزشكيان به دليل قانون حجاب چيست؟» منتشر كرده است كه حاوي روايتي غيرواقعي از ديدار رييسجمهور و رهبري است. بنا بر اطلاع انصافنيوز، همچنين ارتباط دادن ديدار رييسجمهور با رهبري با موضوع حجاب، به آنچه ادعا شده در ديدار رييسجمهور پزشكيان با «خاتمي، ناطق نوري، روحاني، جهانگيري و سيدحسن خميني»، گذشته است واقعيت ندارد.»
انصاف همچنين در اين باره تاكيد كرده است كه «موضوع گشت ارشاد كه در متن منتشر شده در اين رسانه مطرح شده، جزو دغدغههاي رييسجمهور پزشكيان بوده و در سطوح عالي درباره آن تصميمگيري شده است و ابلاغ نشدن آن هيچ ارتباطي با دو ديدار مورد اشاره ندارد.»
استعفاي پزشكيان و مروري بر رويكرد حاكميت درقبال استعفاي روساي جمهوري
با مرور روند داغ شدن هشتگ استعفاي مسعود پزشكيان به نظر ميرسد اين موضوع نيز همانند برخي مسائل ديگر در كانالهاي داخلي و اكانتهاي توييتري كليد خورده است. در كنار اين موضوع اما توجه به سابقه برخورد حاكميت با مساله استعفا نيز قابل توجه است.
تابناك با اشاره به همين موضوع نوشته است كه «تجربه تاريخي نشان ميدهد مقام معظم رهبري همواره مخالف استعفا يا بركناري دولتها بودهاند. در بهمنماه سال ۹۸، دكتر حسن روحاني در نشست خبري خود اعلام كرد كه دو بار استعفاي خود را با مقام معظم رهبري مطرح كرده، اما هر دو بار با مخالفت شديد ايشان مواجه شده است. مقام معظم رهبري در واكنش به اين درخواستها صراحتا فرمودند: «حتي اجازه نميدهم يك ساعت زودتر مسووليت را تحويل دهيد.» همچنين در مرداد ماه ۹۷، ايشان بركناري دولت را «بازي كردن در نقشه دشمن» دانسته و تاكيد كردند: «بعضيها جوري حرف ميزنند، جوري اقدام ميكنند كه به اسم اينكه ميخواهيم اوضاع را درست كنيم، در نقشه دشمن كار ميكنند، خودشان ملتفت نيستند. اينهايي كه خطاب ميكنند به دولت كه بايستي دولت بركنار بشود، اينها دارند در نقشه دشمن كار ميكنند. نخير، دولت بايد با قوّت سرِ كار بماند.»
در سال ۹۹ نيز، زماني كه از مجلس يازدهم طرح استيضاح رييسجمهور زمزمه ميشد، رهبري با درنظر گرفتن مصالح نظام اسلامي، بر ضرورت ادامه كار دولت تا پايان دوره قانوني تاكيد كردند و فرمودند: «سال آخر دولتها معمولا سال حساسي است و بايد مراقبت شود كه پيگيري امور به هيچوجه سست نشود.»
در شرايطي كه كشور با چالشهاي اقتصادي، امنيتي و بينالمللي مواجه است، چنين اقداماتي تنها به افزايش تنشها و ايجاد شكاف در جامعه منجر ميشود. اين اقدامات ميتواند تمركز دولت را از حل مشكلات واقعي منحرف كرده و به تفرقه و بيثباتي دامن بزند.