سناریو‌های مختلفی برای بنزین و مشکل ناترازی آن مطرح است؛ نایب‌رئیس اول کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به راهکار‌های پیشنهادی برای مدیریت مصرف سوخت می‌گوید که طرح «تخصیص بنزین به نفر» می‌تواند مسئله ناترازی را حل و برای اقشار کم‌درآمد نیز فوایدی داشته باشد.

ایران یکی از بزرگترین مصرف‌کننده‌های انرژی در جهان به شمار می‌آید که شدت مصرف انرژی در آن بیش از ۲ برابر میانگین جهانی است.

براساس آخرین آمار از ابتدای شهریور ۱۴۰۳ تا ۱۵ آبان، شاهد افزایش تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشور بوده‌ایم. 

در این میان تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس با افزایش ۴ میلیون لیتری به روزانه ۴۴ میلیون لیتر، پالایشگاه تهران با افزایش ۲ میلیون لیتری به روزانه ۹ میلیون لیتر، پالایشگاه اصفهان با افزایش ۲ میلیون لیتری به روزانه ۱۴ میلیون لیتر و پالایشگاه تبریز با افزایش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای به روزانه ۴ میلیون لیتر رسیده است.

میزان مصرف بنزین در نیمه اول امسال

آمار‌های مصرف بنزین نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا اواسط شهریور نیز میانگین مصرف روزانه ۱۲۳ میلیون لیتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، بیانگر افزایش ۷ درصدی بنزین است.

همچنین در ۶ ماه نخست سال جاری، به‌طور متوسط روزانه ۸.۵ میلیون لیتر بنزین وارد کشور شده و در ماه مهر، میزان واردات به ۹ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.
۳ سناریو برای بنزین

به هر روی افزایش ضربتی تولید یکی از راهکار‌های مقابله با ناترازی بنزین در مدت اخیر بوده، اما ضروری است که راهکار‌های اساسی برای مدیریت مصرف سوخت در بلندمدت در نظر گرفته شود.

از این‌رو سناریو‌های مختلفی در جهت مدیریت مصرف سوخت درنظر گرفته شده که اولین سناریو افزایش نرخ بنزین با سهمیه‌های کنونی و اختصاص منابع حاصل از آن به یارانه‌بگیران است و طبق آن، سهمیه‌های کنونی بنزین حفظ می‌شود، اما قیمت بنزین برای بنزین یارانه‌ای و آزاد افزایش می‌یابد و منابع حاصل از آن در قالب افزایش یارانه به یارانه‌بگیران اختصاص می‌یابد.

دومین سناریو بنزین سه نرخی است که براساس آن به طبقات سهمیه بنزین فعلی (یعنی بنزین یارانه‌ای و آزاد) یک بنزین نرخ آزاد با نرخ بالاتر اضافه می‌شود تا به این ترتیب عملاً یارانه مصرف‌کنندگان بیش از الگو حذف شود.

این ۲ سناریو مربوط به افزایش قیمت بنزین می‌شود که چندی پیش یکی از نمایندگان مجلس در گفت‌وگویی از احتمال افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۴ خبر داده بود و و از قول وزیر نفت گفت که دولت به دنبال راهی برای افزایش قیمت است، اما بلافاصله اداره کل روابط عمومی وزارت نفت با صدور اطلاعیه‌ای اظهارات این نماینده مجلس درباره اظهارنظر وزیر نفت پیرامون افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرد.

در این اطلاعیه گفته شد که اساساً موضوع تعیین قیمت حامل‌های انرژی از جمله بنزین در زمره سیاست‌گذاری‌های بالادستی است و در این زمینه وزارت نفت فقط مجری تصمیم‌های ابلاغی دولت و مجلس خواهد بود.

همچنین فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در حاشیه جلسه هیئت دولت در تاریخ ۱۶ آبان ۱۴۰۳ اعلام کرد که افزایش قیمت بنزین در دستور کار دولت نیست.

سومین سناریو نیز اختصاص یارانه بنزین به هر ایرانی است که طبق این سناریو، بنزین به هر ایرانی تعلق خواهد یافت و خانوار‌ها می‌توانند بنزین مازاد بر نیاز خود را به نرخ آزاد یا توافقی بفروشند. 
راهکارهای بهینه‌سازی مصرف سوخت

در همین راستا رمضانعلی سنگدوینی، نایب‌رئیس اول کمیسیون انرژی در گفت‌وگو با میزان، درباره بهینه‌سازی مصرف سوخت و راهکار‌های آن گفت: پیش از هر تصمیمی در زمینه مدیریت سوخت، باید این نکته را در نظر گرفت که آیا با افزایش قیمت بنزین، می‌توان به صرفه‌جویی قابل توجهی رسید؟ تجربه نشان داده که افزایش قیمت، به‌طور موقت مصرف را کاهش می‌دهد، اما پس از مدتی مصرف به سطح قبلی باز می‌گردد. 

این نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در جهت مدیریت مصرف سوخت باید در برنامه بلندمدت بر اصلاح تجهیزات و فناوری‌های موجود در صنعت خودرو تمرکز شود.
 
وی با اشاره به اینکه تولیدکنندگان خودرو باید به سمت تولید خودرو‌هایی با مصرف بهینه‌تر حرکت کنند، عنوان کرد: در حال حاضر خودرو‌هایی در کشور تولید می‌شود که برای هر ۱۰۰ کیلومتر، بیش از ۱۲ لیتر بنزین مصرف می‌کنند که در این زمینه باید مسئله بهینه‌سازی مصرف به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد.

سنگدوینی در ادامه، دغدغه‌های اقتصادی طبقات پایین جامعه را مطرح کرد و افزود: باتوجه به شرایط اقتصادی، خانواده‌های دهک‌های پایین جامعه، افزایش قیمت بنزین، نباید به‌گونه‌ای باشد که فشار بیشتری بر این گروه‌ها وارد کند. 

این نماینده مجلس گفت: یارانه‌های سوخت باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که حمایت بیشتری از این دهک‌ها به‌عمل آید و از سوی دیگر، برنامه‌ریزی دقیقی برای کاهش قاچاق سوخت داشته باشیم. عمده افراد درون این دهک‌ها نیز خودرویی برای دریافت سهمیه بنزین ندارند.

سنگدوینی با اشاره به اینکه نزدیک به ۵۰ درصد از جمعیت کشور خودرو شخصی ندارند و از یارانه سوخت به شکل مستقیم بهره‌مند نمی‌شوند، تصریح کرد: این یارانه‌ها باید به‌طور عادلانه توزیع شود و به‌گونه‌ای نباشد که تنها به نفع افرادی باشد که چندین خودرو دارند. 

وی تاکید کرد: در این شرایط، طرح «تخصیص بنزین به نفر» می‌تواند هم برای اقشار کم‌درآمد فوایدی داشته باشد و هم مسئله ناترازی بنزین را حل کند ولی قطعا باید زیرساخت عملیاتی آن نیز فراهم شود تا شاهد اجرای این مدل مهم و کاربردی از توزیع یارانه بنزین باشیم.

این نماینده مجلس با بیان اینکه در کنار هر سیاستگذاری برای سوخت، باید شرایط اقتصادی اقشار آسیب‌پذیر به‌طور ویژه مورد توجه قرار گیرد گفت: نباید یارانه‌های انرژی بدون برنامه‌ریزی مناسب توزیع شود که در این میان مسئله بنزین به نفر نه تنها در کاهش فشار بر طبقات کم‌درآمد مؤثر است، بلکه بهبود اقتصادی کلی جامعه و حرکت به سمت توسعه متوازن را نیز تسریع می‌کند. امیدوارم که با اجرای این طرح با آماده‌سازی زیرساخت‌های آن به نتایج مطلوبی دست یابیم.