باز هم فصل افزایش قیمت‌ها رسید. هم مسعود پزشکیان، هم محمدرضا عارف و هم کارشناسان نزدیک به دولت مرتبا اعلام می‌کنند که چرا باید بنزین را با قیمت بالا بخریم و با قیمت پایین‌تر به مردم بفروشیم؟ ظاهر خبرها نشان از نیت دولت برای مقابله با اتلاف منابع ملی و انرژی و مقابله با رانت برنامه‌ریزی شده در این حوزه حکایت می‌کند.

براساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی، ایران سالانه 127 میلیارد تومان یارانه می‌پردازد که 25 درصد آن به 86 میلیون نفر می‌رسد  75 درصد آن به گروه‌های خاص مانند ثروتمندان و صنایعی مانند فولاد و انرژی می رسد  از این رو دولت در نظر دارد این رویه که 75 درصد یارانه به جیب طبقه‌ای خاص می‌رود را اصلاح کند اما سوال این است که آیا اصلاح به این شکل منطقی است؟ چرا که آثار افزایش قیمت بنزین و حذف یارانه‌ها مستقیما با تورم از جیب طبقه متوسطی که شاید دیگر وجود نداشته باشد و طبقه پایین جامعه می‌رود. مضاف بر اینکه اگر ایران یک بار برای همیشه دست به حذف یارانه‌ها می‌زد و آثار آن چند سال بر زندگی مردم تحمیل می‌شد مشکلی وجود نداشت و مردم تحمل می‌کردند تا ایرانی پیشرفته داشته باشند  اما مشکل آنجاست که بالا رفتن میزان تورم هر چند سال یک بار عملا اصلاح ساختار یارانه‌ها را نابود کرده و مجدد این رانت به سر سفره اقتصاد ایران بازمی‌گردد. لذا یک تصمیم مهم و پرهزینه در اقتصاد ایران عملا به تصمیمی هزینه افزا برای مردم و اقتصاد تبدیل می‌شود و در نهایت هم هیچ سودی برای مردم ندارد. آرمان ملی در گفت و گو با حسین راغفر و هادی حق‌شناس،  کارشناسان اقتصادی  بایدها و نبایدهای افزایش قیمت سوخت در ایران را بررسی می‌کند.

*20 میلیون لیتر قاچاق سوخت!

حسین راغفر کارشناس مسائل اقتصادی  شخصی که همواره کوشیده  در سیاست‌های اقتصادی دولت جانب مردم را بگیرد و همواره در مورد بلعیدن اقتصاد ایران توسط یک طبقه خاص هشدار داده است و همواره در هر دولتی منتقد اقتصادی بوده در این ارتباط به آرمان ملی گفت: دولت در شرایطی در حال آماده‌سازی فضا برای افزایش قیمت سوخت است که راه حل‌های زیادی برای عبور از ناترازی های حوزه انرژی و سوخت وجود دارد.  براساس آمارهایی که  تاکنون در حوزه قاچاق  سوخت اعلام  شده است. از ایران  روزانه 20 میلیون لیتر سوخت قاچاق می شود. سوال این است چرا به این سادگی در ایران این حجم از سوخت قاچاق می‌شود؟ این حجم از قاچاق سوخت نمی‌تواند با دبه صورت بگیرد. اگر حجم این میزان قاچاق را  به تصویر بکشیم به این نتیجه خواهیم رسید که این حجم از سوخت به راحتی جابجا خواهد شد.

*به جای گرانی سوخت روی تقاضا سرمایه گذاری کنیم

راغفر با اعلام این نکته که باید به صورت ریشه ای این چالش‌ها را بررسی کرد و در مورد آن تصمیم‌گیری نمود گفت: سال‌هاست در ارتباط با تقاضای فزاینده مصرف سوخت در ایران تصمیم گیری نشده است و در این حوزه عملا سرمایه گذاری هم صورت نگرفته است .اکنون مدام گفته می شود که مصرف سوخت خانگی و صنعتی بالاست و احتمالا برای کنترل این مصرف متوسل به افزایش قیمت می شوند. این در حالی است که سال هاست در این حوزه سرمایه گذاری نشده و یک واحد نیروگاهی ایجاد نشده است. خوب مشخص است که در نبود سرمایه گذاری در این حوزه به راحتی شاهد مشکلاتی مانند قطع برق خواهیم بود. سرمایه گذاری در این حوزه نیز باوضعیت کنونی اقتصادی یک شبه و یک ماهه صورت نخواهد گرفت. وزیر نفت قبلی هم اعلام کردند که ایرانبه 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری بر سر چاه های نفت نیاز دارد تا تولید کنونی حفظ و صیانت شود.

*چه باید کرد؟

این اقتصادان با تاکید بر اینکه باید کنترل تقاضا سازمان دهی شود نه اینکه بنزین و سوخت گران شود گفت: اکنون نظام بانکی ایران در خدمت واردات خودروی لوکس قرار گرفته است حال اینکه این نظامبانکی باید به سمت سرمایه گذاری در بخش های مختلف مولد مانند بخش انرژی حرکت کند. این همه ترافیک وهدر رفت سوخت در خیابان ها وجود دارد اما دوستان به سمت واردات خودروی لوکس که شاید هم پر مصرف باشد حرکت کردند. بنابراین مساله مصرف سوخت بالاتنها به قیمت پایین سوخت باز نمی‌گردد بلکه جهت گیری‌های اقتصادی در ایران غلط است. در اقتصاد ایران تصمیم گرفته می‌شود ارزی که تعلق به مردم دارد در بازار فروخته شود این تصمیم موجب می شود که مبالغ بالای از این ارز از کشور خارج شود. کجای این کار کارشناسی است؟ اگر در یاد داشته باشیم کل درآمد کشور در زمان جنگ 7 میلیارد دلار بود 3 میلیارد دلار آن کالاهای اساسی برای مردم وارد می شد و با 4 میلیارد دلار آن نیز جامعه و جنگ اداره می شد. در آن موقع ارزی به نام ارز آزاد وجود نداشت. بنابراین باید جهت گیری ها تغییر کند.

این اقتصاددان گفت اگر دقت کنیم به اسم آزادسازی اقتصاد بیشترمنافع رانت‌خواراندر این سال ها تامین شده است. نام این اقدامات را هم توجه به اقتصاد بازار نام گذاری کرده‌اند. این درحالی است که اقتصاد بازار محوری در ایران وجود ندارد و هر آنچه هست بازهایی تحت این عنوان در اقتصاد ایران وجود دارد و 35 سال هم هست که این بازی ها در حال صورت گرفتن است. بنابراین اگر واقعا بخواهند مسائلحل شود کاملا مشخص است که باید چه کار کرد اما اگر مشاهده می‌شود که اتفاقی نمی‌افتد به این علت است که منافع گروه‌های مختلف حکم می‌کند که تصمیم‌گیری نشود. زمانی که در سال های طولانی سرمایه گذاری در بخش انرژی صورت نگرفته کمبودهای آن را یک شبه نمی‌توان جبران کرد.

*اولویت‌ها را هم نمی‌دانیم

جالب اینجاست که زمینه ها برای افزایش قیمت سوخت در حال ایجاد شدن است اما دولت توجه ندارد که باید به بخش تولید توجه کند چنانچه که می بینیم در این روزها که مصرف سوخت بالاست دولت تصمیم می گیرد که برق شهرک های صنعتیدو روز در هفته قطع شود البته منظور این دولت نیست همه دولت ها چنین اقداماتی را داشته اند. اکنون یارانه های گزاف به مصرف کننده می دهند اما در هفته دو روز برق بخش تولید را تعطیل می کنند و این مورد خلاف جهت گیری های درست اقتصادی است لذا باید اصلاحات اساسی صورت گیرد و این مورد بدون عزم حاکمیت در این زمینه امکان پذیر نیست

*چه کسی مقصر مصرف بالای سوخت در ایران است؟

هادی حق شناس،  کارشناس اقتصادی نیز در ارتباط با زمزمه‌های افزایش قیمت سوخت توسط دولت به «آرمان ملی» گفت: در ایران در خصوص مسائل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی معمولا با معلول برخورد می شود نه علت. در این معنا که پرسیده نمی شود که چرا مصرف سوخت و بنزین در ایران بالاست؟ آیا مردم مصرف‌گرا هستند؟ یا اینکه تولید در ایران محصولات  با مصرف به جامعه ارائه می‌دهد. خودروها در ایران پرمصرف هستند؟ چرا خودروها پر مصرف هستند؟ به علت خودروسازهای ما این اتفاق افتاده است. خودروسازهای دنیا خودروهایی می سازند که به ازای هر صد کیلومتر  زیر5 لیتر سوخت مصرف می کنند . این در حالی است که خودروهای ساخت ایران خودرو  به ازای هر صد کیلومتر دو برابر مصرف می‌کند یعنی همین یک نکته اگر صحت داشته باشد که همه کارشناسان معتقدند خودروهای ایرانی بیش از 40 یا 50 درصد خودروهای خارجی مصرف می‌کنند در این صورت می توان این استدلال را داشت که مصرف ایران بی رویه است. لذا به جای اینکه خودروی مناسب در اختیار مردم قرار دهیم هر چند سال یک بار به سراغ قیمت بنزین می‌روند.

* ضرورت افزایش قیمت سوخت؟

 این اقتصاددان افزود: چه ضرورتی پیش می‌آید که هر چند سال به سراغ قیمت افزایش قیمت نان و بنزین و کالاهای مصرفی  می رویم. چرا در ایران هر چند سال یک بار قیمت ارز دو  برابر می شود؟ آیا غیر از این است که سیاست غلط تولید در ایران وجود دارد؟ آیا غیر از این است که ناترازی در ایران در سیاست های غلط بودجه ای است؟ آیا زمانی که بودجه ناتراز بسته می شود و دولت و مجلس می داند منابع برابر با خرج کرد نیست و باید سراغ استقراض و چاپ پول برود؟ در این موارد که دولت مقصر است و  سیاست های غلط دولت و دولت قبلی می‌برد؟ خیر سراغ افزایش مصرف بنزین می رود. سراغ افزایش مصرف  قیمت نان می رود. نه اینکه کسی قصد داشته باشد از مصرف بی رویه حمایت کند  بلکه سوال این است که چرا سراغ ریشه مشکلات نمی رویم؟ ریشه افزایش قیمت ها در ایران سیاست پولی و تورم است. تورم اگر در اقتصاد ایران حل شود ضرورتی برای افزایش قیمت ارز نیست ضرورتی برای افزایش قیمت بنزین نیست. دولت این سیاست ها را اصلاح نمی کند بعد به ملت اعلام می کند که چاره ای جز افزایش قیمت سوخت نیست.

*سوخت استاندارد تولید نمی‌کنیم

حق شناس همچنین تاکید کرد پالایشگاه های ما نیز  با درصد بهره وری بالا بنزین تولید نمی‌کنند . در دنیا هر بشکه نفت برای تولید بنزین خروجی 60 الی 70 درصدی دارد. این درحالی است که در ایران نصف این ارقام پالایشگاه ها خروجی دارند. لذا طبیعی است که باید قیمت سوخت افزایش یابد تا تولید  مقرون به صرفه باشد.  لذا بهره وری در اقتصاد ایران پایین است . ضعف اقتصاد ایران در سوء مدیریت و  سیاست غلط پولی است و برآیند این موارد این است که کالا در کشور ما گران تولید می‌شود.  بعد از مردم مطالبه می شود که آنها باید قیمت واقعی تولید را بپردازند.  قیمت واقعی تولید در ایران اگر سیاست های پولی مناسب بود آنقدر بالا نبود و مردم مجبور نبودند  مرغ را گران بخرند.  بنزین را گران بخرند. در ایران علت همه مشکلات اقتصادی تورم است و تورم است و تورم و بقیه مسائل معلول است. لذا دولت باید بکوشد که مشکل تورم را حل کند نه اینکه خود، گرانی ایجاد کند آن هم در شرایطی ریشه اصلی تورم در ایران سیاست های غلط دولت است. لذا مجددا تاکید می شود برای مقابله با چالش های اقتصادی ایران باید به سراغ حل و فصل ریشه ها و علت‌ها حرکت کرد نه اینکه معلول‌ها را به جای علت نشاند و هزینه های تصمیمات اشتباه اقتصادی را به مردم و خصوصا طبقه پایین جامعه منتقل کرد.

 در نهایت...

 همان طور که کارشناسان در گفت و گو با روزنامه آرمان ملی اعلام کردند این خود دولت  در ایران است که ریشه مصرف بالای سوخت و تورم است و به نظر می‌رسد برای  اصلاح این رویه نباید یکباره به سراغ افزایش قیمت سوخت رفت بلکه دولت موظف است ام الفساد اقتصاد ایران یعنی تورم را مهار کند.

حق شناس:

ریشه افزایش قیمت‌ها در ایران سیاست پولی و تورم است. تورم اگر در اقتصاد ایران حل شود ضرورتی برای افزایش قیمت ارز نیست. ضرورتی برای افزایش قیمت بنزین نیست. دولت این سیاست‌ها را اصلاح نمی‌کند بعد به ملت اعلام می‌کند که چاره‌ای جز افزایش قیمت سوخت نیست.

راغفر:

در اقتصاد ایران تصمیم گرفته می‌شود ارزی که تعلق به مردم دارد در بازار فروخته شود این تصمیم موجب می‌شود که مبالغ بالای از این ارز از کشور خارج شود. اگر در یاد داشته باشیم کل درآمد کشور در زمان جنگ 7 میلیارد دلار بود؛ 3 میلیارد دلار آن کالاهای اساسی برای مردم وارد می‌شد و با 4 میلیارد دلار آن نیز جامعه و جنگ اداره می‌شد. در آن موقع ارزی به نام ارز آزاد وجود نداشت. بنابراین باید جهت‌گیری‌ها تغییر کند

منبع : آرمان ملی