همه کارمندان و کارگران در طی سال، می‌توانند علاوه بر مرخصی استحقاقی، استعلاجی، ساعتی و… به نوع دیگری از مرخصی، یعنی مرخصی بدون حقوق نیز دسترسی داشته ‌باشند. این نوع مرخصی در قانون کار دارای شرایط خاص خود است. در مرخصی بدون حقوق، همان‌طور که از نامش پیداست، هیچ دستمزد و مزایایی به شخص تعلق نمی‌گیرد. همچنین حق بیمه نیز به او تعلق نخواهد گرفت. در ادامه مطلب ابتدا به تعریف انواع مرخصی خواهیم پرداخت و سپس مرخصی بدون حقوق و شرایط قانونی آن را بررسی خواهیم کرد.

آشنایی با انواع مرخصی و شرایط آن

در قانون کار، کارگران و کارمندان می‌توانند بر اساس شرایط خود، از انواع مختلف مرخصی در طی سال استفاده ‌کنند. در ادامه به سه نوع اصلی مرخصی‌ اشاره‌کرده‌ایم.

مرخصی استحقاقی: مرخصی استحقاقی یکی از اصلی‌ترین انواع مرخصی است. زمان این مرخصی یک ماه در طی سال بوده و کارگر یا کارمند می‌تواند از آن به‌صورت یکجا یا به‌مرور زمان و در طی سال، استفاده کند. لازم به ذکر است که در این نوع مرخصی، حقوق و مزایا به‌ طور کامل به شخص تعلق خواهد گرفت.

مرخصی استعلاجی: کارگران و کارمندان، در زمان مشکلات مهمی مثل بیماری یا فوت بستگان درجه‌یک، می‌توانند از مرخصی استعلاجی خود استفاده‌ کنند. برای استفاده از مرخصی استعلاجی، ارائه مدارک معتبر به محل کار ضروری است. این نوع مرخصی نیز در صورت تایید، شامل دستمزد خواهد شد.

مرخصی بدون حقوق: علاوه بر دو مورد ذکر شده، مرخصی بدون حقوق نیز از دیگر انواع مرخصی است. مرخصی بدون حقوق، با توافق بین کارگر و کارفرما اتفاق می‌افتد و در مدت زمانی که شخص در مرخصی به سر می‌برد، قرارداد کاری او به‌حالت تعلیق درمی‌آید. به همین دلیل هیچ حقوق، مزایا و حق بیمه‌ای به او تعلق نخواهد گرفت.

مدت زمان مرخصی بدون حقوق چقدر است؟

مرخصی بدون حقوق

مدت زمان و دفعات استفاده از مرخصی بدون حقوق، کاملاً به توافق کارگر و کارفرما بستگی دارد. در واقع بر اساس ماده ۷۲ قانون کار، کارگر و کارفرما باید در رابطه با مدت زمان مرخصی بدون حقوق، شرایط بازگشت به کار و سایر شرایط آن به‌صورت کتبی توافقات خود را درج کنند. البته قانون کار (ماده ۱۶)، این نوع مرخصی را مطابق با مدت زمان تحصیل، ۲ سال درنظر گرفته است.

اما به‌طور کلی، کارفرما می‌تواند توافق نکند و همچنین شرایط کلی آن، به توافق طرفین بستگی دارد. به همین دلیل امکان ترک کار بدون توافق کتبی و هماهنگی با کارفرما وجود نخواهد داشت. لازم به ذکر است، برای زنان شاغلی که به‌دلیل نوع شغل همسر خود، ناچار به ترک کار به‌صورت موقت هستند، نهایتاً ۶ سال مرخصی بدون حقوق درنظر گرفته شده‌ است. همچنین افراد محصل نیز می‌توانند تا ۴ سال از این مرخصی استفاده ‌کنند.

شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق

برای اخذ این نوع مرخصی باید سه شرط اصلی را در نظر بگیرید و توجه داشته ‌باشید که اصلی‌ترین شرط استفاده، رضایت کارفرما است. یعنی تنها زمانی که کارفرما ادله شما را برای مرخصی بدون حقوق تایید کند، می‌توانید از آن استفاده کنید. لازم به ذکر است که امکان استفاده از این نوع مرخصی برای کارمندان رسمی وجود دارد و به کارمندان آزمایشی تعلق نمی‌گیرد. در ادامه با شرایط اصلی اخذ این مرخصی آشنا شوید.

استفاده کامل از مرخصی استحقاقی در طول سال

عدم بهبود بیماری صعب‌العلاج با وجود استفاده از ۴ ماه مرخصی استعلاجی

اتمام مرخصی استحقاقی و وجود شرایطی خاص که نشان‌دهنده نیاز نیروی کار به مرخصی است

ترک کار به‌صورت موقتی به‌دلیل همراهی همسر در مأموریت کاری
آیا امکان بازگشت شخص به محل کار پس از اتمام مرخصی بدون حقوق وجود دارد؟

مرخصی بدون حقوق

یکی از اصلی‌ترین نکات مربوط به این مرخصی، امکان بازگشت به محل کار پس از اتمام مرخصی است. در واقع مرخصی بدون حقوق، یکی از شرایطی است که قرارداد کاری را به‌حالت تعلیق درمی‌آورد. به همین دلیل پس از اتمام مدت زمان آن، بر اساس ماده ۱۶ قانون کار، شخص می‌تواند مجدداً کار خود را آغاز کند و کارفرما نیز باید پذیرای کارگر یا کارمند در سازمان یا شرکت باشد. در صورتی که نیروی کار زودتر از اتمام مدت زمان مرخصی بدون حقوق، قصد بازگشت به محل کار را داشته‌ باشد، باید با ارائه درخواست و در صورت توافق کارفرما به محل کار بازگردد.

آیا در مدت زمان مرخصی بدون حقوق، کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه است؟

در طی مرخصی بدون حقوق، هیچ دستمزد و مزایایی از جمله حق بیمه به شخص تعلق نمی‌گیرد. به همین دلیل نیروی کاری که قصد استفاده از مرخصی بدون حقوق را دارد، می‌تواند برای سابقه بیمه خود، حق بیمه را به‌صورت شخصی به اداره بیمه پرداخت کند. لازم به ذکر است که مدت زمانی که نیروی کار در مرخصی بدون حقوق به سر می‌برد، جزء سوابق کاری او در نظر گرفته نمی‌شود. سابقه کاری پس از ورود مجدد شخص به محل کار محاسبه خواهد شد. به همین دلیل اگر نیروی کار در مدت زمان مرخصی بدون حقوق، حق بیمه خود را به‌صورت شخصی به سازمان بیمه پرداخت کند، در مدت زمان بازنشستگی او اختلالی ایجاد نخواهد شد.

شرایط بازگشت به محل کار پس از اتمام مرخصی بدون حقوق

همان‌طور که ذکر شد طی این مرخصی، قرارداد کاری در حالت تعلیق قرار می‌گیرد و به هیچ‌عنوان فسخ نخواهد شد. بنابراین در زمان اتمام مرخصی کارفرما موظف به پذیرش مجدد نیروی کار و کارگر نیز موظف به حضور در محل کار است. در صورتی که کارگر قصد ادامه همکاری را نداشته ‌باشد، باید نامه استعفا خود را به محل کار ارائه دهد و در صورت توافق کارفرما با استعفانامه، امکان ترک کار وجود خواهد داشت. اگر نیروی کار بدون اطلاع و ارائه استعفانامه، در محل کار حضور پیدا نکند، کارفرما می‌تواند بر اساس قوانین کاری از او شکایت کند.

مواد و تبصره‌های مربوط به مرخصی بدون حقوق در قانون کار

با وجود آنکه در مرخصی بدون حقوق توافق بین طرفین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، قانون کار نیز به همه شرایط و قوانین مربوط به آن پرداخته ‌است. در ادامه با این قوانین آشنا شوید.

ماده ۱۶: ماده ۱۶ قانون کار، مرخصی بدون حقوق را به‌صورت دقیق تعریف کرده است. بر اساس این ماده، قرارداد کاری افرادی که به‌دلیل تحصیل یا سایر شرایط از مرخصی بدون دستمزد استفاده می‌کنند، به‌حالت تعلیق درمی‌آید. در تبصره آن نیز به امکان تمدید مرخصی تا ۲ سال، در صورت ادامه تحصیل اشاره شده‌ است.

ماده ۳۲: در ماده ۳۲ قانون کار به این موضوع اشاره شده‌ است که نیروی کار برای استفاده از مرخصی بدون حقوق باید دلایل خود را به مسئول مربوطه ارائه دهد و پیش از توافق کارفرما، امکان ترک کار وجود ندارد.

ماده ۳۴: بر اساس ماده ۳۴، نیروی کار تنها پس از اتمام مرخصی استحقاقی می‌تواند از مرخصی بدون حقوق بهره ببرد.

ماده ۳۵: بر اساس این ماده، حفظ پست و مقام سازمانی شخص، در طی مدت زمان مرخصی بدون حقوق الزامی نخواهد بود.

ماده ۳۶: طبق این ماده، مدت زمان مرخصی بدون حقوق، جزء سوابق بازنشستگی محاسبه نخواهد شد. البته ادامه تحصیل جزء موارد استثنا به‌شمار می‌رود.

ماده ۳۷: روزهای تعطیل رسمی نیز جزء روزهای مرخصی محسوب می‌شوند.

ماده ۳۸: نیروی کار در مدت زمان مرخصی بدون حقوق، نمی‌تواند از مرخصی استعلاجی بهره ببرد.

ماده ۳۹: بر اساس ماده ۳۹، پزشکان و پیراپزشکانی که در مدت زمان تعهد خود به سر می‌برند، حداکثر تا ۲ ماه می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده‌ کنند و این مدت زمان نیز در نهایت به زمان تعهد آنها اضافه می‌شود.

سخن پایانی

در قانون کار، کارمندان و کارگران از انواع مختلف مرخصی می‌توانند بهره ببرند که مرخصی استعلاجی، استحقاقی و بدون حقوق، از اصلی‌ترین انواع آن‌ها به‌شمار می‌روند. در این مطلب به‌طور کامل به بررسی شرایط مرخصی بدون حقوق و نحوه بازگشت به کار پس از اتمام مرخصی، پرداختیم. با توجه به نکات ذکر شده، رضایت کارفرما و ارائه دلایل کافی، از اصلی‌ترین شرایط استفاده از مرخصی بدون حقوق به شمار می‌روند.
منبع:ایونا