اظهارات‌همتی‌درباره چاپ‌پول‌بی‌سابقه در دولت‌سیزدهم چقدر‌صحت دارد؟

گروه اقتصادی:افشاگری بی‌سابقه رئیس سابق بانک مرکزی، تیتری بود که در پس اظهارات جدید عبدالناصر همتی، خبرساز شد.به گزارش اقتصاد24، این مقام سابق و رئیس بانک مرکزی در دولت روحانی، دست به افشای میزان چاپ پول در دولت سیزدهم زد و اعلام کرد که میزان چاپ پول در ۲.۵ سال اخیر از کل پول چاپ شده در تاریخ ایران از عصر باستان تا سال ۱۴۰۰، بیشتر بوده است.


براساس گفته‌های همتی، شهریور ۱۴۰۰ تا فروردین ۱۴۰۳ بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پول چاپ شده که رقمی قابل توجه است. پیش از این در انتهای سال گذشته و دو سال گذشته، زمانی که از رئیس دولت سیزدهم در رابطه با میزان چاپ پول پرسیده می‌شد، انکار می‌کرد و ارقام اعلامی یا برخی نقد‌های پرسشگرایانه را بی‌اساس می‌خواند.

در طی این دو سال، رشد چند برابری قیمت ارز یا بهتر بگوییم کاهش مفتضحانه ریال در برابر ارز‌های جهانی، رشد تورم که کارشناسان یکی از دلایل آن را افزایش نقدینگی می‌دانند و سایر مشکلات بخش تولید، از جمله نتایج حاصل شده در اقتصاد بود.

این روز‌ها هم تورم تبدیل به سرکشی افسارگسیخته شده و به دنبال آن، کارشناسان و فعالان اقتصادی به دنبال دلیل و ارائه پیشنهاد و راهکار هستند. حال اظهارات همتی، توجهات را مجدد به سمت رفتار دولت در مدیریت منابع مالی و چاپ پول برگردانده است.

ولخرجی‌های ادامه‌دار دولت

بهمن آرمان، کارشناس اقتصادی، نسبت به اظهارات همتی واکنش نشان داد و گفت: رئیس پیشین بانک مرکزی، سوابق چندان درخشانی در رابطه با مدیریت و عملکرد در حوزه‌های پولی و بانکی نداشت و این انتقادات بیان شده، بیشتر به دلیل دعوا‌های سیاسی تا دغدغه اقتصادی مطرح شده است، اما باید پذیرفت که ضعف جدی در خصوص مدیریت حوزه های پولی و بانکی به مراتب بیشتر شده است.

وی تصریح کرد:‌ اما به طور کلی، به نظر می‌رسد همتی برای بیان اعداد و ارقام خود، دلایل قابل تامل داشته و برای تایید آن سند و مدرک دارند. این تصور باعث می‌شود تا نگاهی جدی‌تر به مسئله چاپ پول در دولت سیزدهم و دلایل رخ‌داد آن داشته باشیم.

این اقتصاددان ادامه داد: دلیل اصلی چاپ پول نه‌تنها در ایران بلکه در تمامی اقتصاد‌های آشفته مشخص است؛ کمبود نقدینگی و وجود خرج‌های زیاد و بعضا بی‌دلیل در بدنه دولت، علت مهم چاپ پول محسوب می‌شود.
به گفته آرمان، در ایران وجود هزینه‌های نا‌به‌جا بر گردن دولت و افزایش برخی از ردیف‌های بودجه‌ای که اصولا نباید دولت برای آن‌ها خرج کند، باعث شده تا دست دولت همواره خالی بماند، اما تنها بار‌های هزینه‌ای، دلیل این کمبود منبع مالی نبوده و ایران از چالش دیگری به نام ضعف مدیریتی هم رنج می‌برد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ضعف مدیریتی در اقتصاد، گاه به دلیل ناتوانی فردی مدیران و نصیحت‌ناپذیر بودن آن‌هاست و گاه قوانین و چارچوب‌های پولی و بانکی در ایران، دست و پای افراد را می‌بندد. به بیانی دیگر اگر حتی رئیس خزانه‌داری آمریکا که فردی قابل و توانمند در عرصه سیاست پولی و بانکی‌ست را در ایران به عنوان مدیر منصوب کنیم، به دلیل دستورالعمل‌ها، چارچوب‌ها و سیاست‌های نامناسب حاضر، قادر به حفظ ارزش ریال نیست.

بازار سرمایه، در پیچ و خم مدیریت غلط

آرمان در ادامه صحبت‌های خود، به ضعف‌های مدیریتی در نظام پولی و سرمایه‌ای کشور اشاره کرد و گفت: با وجود ایرادات جدی در چارچوب‌ها و دستورالعمل‌های قانونی، اگر مدیران فعلی کمی به توصیه‌های اقتصاددانان داخلی و خارجی گوش کرده و به راهکار‌ها و هشدار‌های گفته شده توجه بیشتری می‌کردند، چنین اتفاقی در کشور رخ نمی‌داد. ایرادات جدی در بازار سرمایه و عملکرد ضعیف بورس در جذب منابع و حفظ آن‌ها، از دیگر مواردیست که باعث چاپ پول در ایران شده است.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: یکی از راهکار‌های جذب سرمایه و هدایت آن‌ها به سمت تولید، انتشار اوراق ویژه است. این اوراق برای راه‌اندازی و تکمیل پروژه‌های بزرگ مانند شهرک‌سازی یا احداث آزادراه‌ها کاربرد دارند. اگر اوراق برای جذب سرمایه این برنامه‌ها منتشر شده و مدیریتی جدی برای استفاده از این منابع مالی انجام پذیرد، نقدینگی به سمت تولید رفته و رشد اقتصادی حاصل خواهد شد. در نهایت نیز دولت نیاز کمتری به چاپ اسکناس و تحمل باقی چالش‌های آن خواهد داشت.

صندوق توسعه، محلی برای تامین هزینه‌های جاری!

تبدیل شدن صندوق توسعه ملی به حیاط خلوت دولت‌ها، طی سال‌های اخیر از جمله مهم‌ترین ایرادات به مدیریت سطوح بالای کشور محسوب می‌شود،چرا که به جای آنکه دلار‌های حاصل از فروش نفت، صرف سرمایه‌گذاری بر پروژه‌های عمرانی و بهبود زیرساخت‌های کشور شود، تبدیل به ریال شده و در مصارف جاری خرج می‌شود.

این مهم‌ترین ایراد مدیریتی در سطح کلان کشور محسوب شده و سالهاست که اقتصاد ایران از این کوته‌نگری مدیران رنج می‌برد. بدیهیست که در چنین وضعیتی، دولت‌ها چاره‌ای جز چاپ پول برای تامین نیاز‌های سرمایه‌ای خود نداشته باشند.