محمود رضا برازش که اندک زمانی است به عنوان مدیر کل دفتر چاپ ونشر منصوب شده حرف های زیادی برای گفتن دارد. او هم در این حوزه تدریس می کند و هم سال ها تجربه حضور دارد.
رضا معصومی، زهرا عباسی : محمودرضا برازش از حدود سه ماه پیش جانشین احمد علمشاهی مدیر دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی شد؛ دفتری که در حکم برازش عنوان «چاپ و نشر» داشت و در یکی دو سال گذشته حاشیه‌های بسیاری از فساد مالی تا مشکلات پیش‌روی صنعت‌گران را به خود دیده بود. اما با وجود همه این مشکلات، در ماه‌های اخیر و در پایان فعالیت دولت دهم، چند اتفاق خوب، امیدواری هایی را در این حوزه باعث شده است، که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ارائه تسهیلات صندوق توسعه ملی با شرایط وِیژه به واحدهای چاپی سراسر کشور بود. درباره چند و چون فعالیت‌های دفتر امور چاپ در دوره جدید مدیریتی و هم‌چنین آینده این اتفاق‌های خوشایند، با برازش گفت‌وگویی داشتیم .
در حکم شما دفتر چاپ به دفتر امور چاپ ونشر تبدیل شد.
این اتفاق از گذشته افتاده است.
بله. دقیقا سوال هم همین جاست که قرار است چه اتفاقی در دفتر چاپ‌‌ونشر بیافتد؟
در طول تاریخ فعالیت این دفتر و از اوایل دهه هفتاد به این دفتر، دفتر چاپ و نشر می‌گفتند هرچند در شرح وظایف بیشتر تمرکز روی چاپ بوده است. اما نکته این جاست که برخی از فعالیت‌های این دو حوزه بسیار نزدیک به هم هستند و ما مثلا کاغذ را در ذیل مواد اولیه کدام یکی از این دو حوزه می‌توانیم بگنجانیم؟ در گذشته آن را زیرمجموعه نشر می‌دانستند اما مواد اولیه چاپ چیست؟ کاغذ. پس این تقسیم در مرور زمان با توجه به سلایق، سیاست‌ها و اهداف، شناور بوده و فعالیتی گاه در این حوزه و گاه در حوزه دیگر دسته‌بندی شده است. مساله دیگر اقتصاد نشر است که به محتوا ارتباطی ندارد که میان هر دو حوزه مشترک است. اما به صورت کلی و معمولا این اسامی و شرح وظایف با توجه به شرایط هر زمان در یک حوزه پررنگ‌تر یا کم رنگ‌تر می‌شود.
این مساله اتفاق مثبتی است ، زیرا پیش از این فعالیت‌های مرتبط به نشر در حوزه مشاور اجرایی معاونت فرهنگی می‌گنجید که به دلیل مشغله کاری معمولا نادیده گرفته می‌شد. اگر فعالیت‌های حوزه نشر نیز به دفتر چاپ محول شود، اتفاق خوبی است.
این مسائل حواشی ماجراست و ما اگر بتوانیم با توجه به توانمندی و امکانات خود به آن بپردازیم، خوب است. معمولا اغلب مجموعه‌ها، گسترش فعالیت‌ها و وظایف و عریض و طویل شدن اختیاراتشان را دوست دارند اما آیا می‌توانیم حق آن را ادا کنیم؟ امیدوارم به این تفاهم برسیم و با ارائه امکانات و ابزاری که برای این وظیفه و مسئولیت لازم است، آن را انجام دهیم و بتوانیم به اقتصاد فرهنگ، بال و پر دهیم. متاسفانه اقتصاد فرهنگ جایگاه مشخصی در مجموعه معاونت ندارد.
اتفاقا نکته این جاست که اگر این وظیفه به شما محول شود، می‌توان به اقتصاد فرهنگ نگاه ویژه‌تری کرد.
البته هنوز عملا اتفاقی در این زمینه رخ نداده است.
یعنی تنها عنوان تغییر کرده؟
عنوان هم از پیش بوده و در حکم وزیر برای بنده نیز عنوان چاپ و نشر ذکر شده است.
اما در هشت سال گذشته این دفتر، تنها دفتر چاپ بوده است.
بله. اما در گذشته نشر در همین دفتر بوده است. حتی در دهه 70 کتاب‌های ماه و کتاب هفته در همین دفتر آغاز به کار کرد و حال باید دید در دولت جدید و ترکیب جدید چه وظیفه‌ای به ما محول می‌شود.
یعنی فکر می‌کنید با توجه به این که یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح شده در سخنرانی‌های رای اعتماد وزیر، اقتصاد فرهنگ بود، تلاش دولت این است که این بخش را در صنعت چاپ پررنگ‌تر کند؟
البته اقتصاد فرهنگ بسیار گسترده‌تر است. اما اقتصاد نشر نیز نیاز به توجه ویژه دارد. ما بیشتر موارد مربوط به محتوایی و ممیزی در این حوزه را مورد توجه قرار داده‌ایم تا ساماندهی اقتصادی آن. اما در تدریس دانشگاهی نیز نشر را شامل چهار حلقه تولید محتوا، آماده‌سازی، تکثیر و توزیع و فروش می‌دانیم. در معاونت فرهنگی به کدام یک از این چهار حلقه پرداخته‌ایم؟ ما آمده‌ایم بین حلقه دوم از آماده‌سازی ناشر و حلقه سوم یعنی تکثیر، نظارت و ممیزی گذاشته‌ایم. در اداره کل چاپ، مرحله تکثیر را بررسی می‌کنیم. اما سایر حلقه‌ها و هماهنگی میان آن‌ها کجاست؟ صنعت چاپ و نشر اگر قرار باشد حرکت کند، باید این چهار چرخ هماهنگ و با یک روند حرکت کنند. نمی‌شود سرعت یکی بیشتر و یکی کمتر باشد. این هماهنگی را هرچند معاونت باید انجام دهد، اما جایگاه آن دقیقا کجاست؟
این اتفاق دستورالعمل‌ها و سیاست‌های خاص خود را می‌خواهد. آیا این بستر وجود دارد؟
اولین کاری که باید کرد به اعتقاد من شناخت است. در واقع اولین کار اجرایی در هر حوزه همین شناخت است. شناخت اقتصاد چاپ و نشر با چالش‌های بسیاری روبه‌روست و تا کنون نیز در این زمینه کاری انجام نشده است. اگر هم کسی این کار را انجام داده خوشحال می‌شوم نتایج فعالیت هایش را در اختیار ما هم قرار دهد. نظریه‌های آکادمیک خوب است ،اما پژوهش‌هایی که در ارتباط با عمل و واقعیت‌های صنفی صورت گرفته باشد، برای ما کارآیی دارد که تا کنون چنین پژوهش‌هایی را ندیده‌ام و اتفاقا زمانی که مدیر گروه نشر دانشگاه بودم یعنی حدود دو سال پیش با وزارتخانه تماسی داشتم که درباره اقتصاد نشر کارها و پژوهش‌هایی انجام شده که دیدم خیر، چنین چیزی اتفاقی نیافتاده است.
امیدوارم این ماموریت به زودی مشخص شود که البته تاکنون در این زمینه موردی محول یا ابلاغ نشده است. البته در گزارشی که به آقای صالحی معاون امور فرهنگی ارائه کردم، کلیت این مساله را تایید کردند اما هنوز اجازه ورود به این مساله را نیافته‌ایم.
بستر بودجه‌ای این اتفاق نیز در دفتر شما وجود دارد؟
حتما یک مرکز تا جایی مسئولیت دارد که امکانات داشته باشد. نمی‌شود که آقای خانه به خانم خانه دستور پخت قورمه‌سبزی بدهد اما در خانه گوشت و سبزی نباشد. امیدوارم در حد انتظاری که از ما دارند، بودجه‌اش را نیز پرداخت کنند. مسئولیت بدون اختیار و بدون امکانات معنایی ندارد.
توجه دارید که صنعت چاپ بیشتر به لقمه‌ای تبدیل شده که در گلوی چند بخش مانده که یکی‌شان وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی است. سال‌هاست در این باره بحث می‌شود اما به نتیجه نمی‌رسیم و هنوز جایگاه این صنعت مشخص نیست. برای تبیین جایگاه اصلی و واقعی این صنعت، برنامه‌ای در دوره جدید دارید؟ البته اقداماتی برای هماهنگی هر چه بیشتر بخش فرهنگ و صنعت در قالب امضای تفاهم‌نامه با وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه تجارت و ... صورت گرفت اما معمولا فرض بر این است که دولت جدید، همه تصمیمات دولت قبل را لغو می‌کند.
ابتدا بگویم اعتقاد من بر این است که همه کارهایی که در گذشته صورت گرفته دلایل و اقتضائاتی داشته است. اما به صورت کلی واقعیت این است که صنعت چاپ یک صنعت گسترده است و از بخش محتوای آن تا بخش بسته‌بندی و تبلیغات را شامل می‌شود.
با مرور زمان سهم محتوایی یعنی کتاب و روزنامه کم می‌شود و سهم تبلیغات و بسته‌بندی بیشتر. در دنیا تقریبا یک سهم یک چهارم به سه چهارم، میان این دو حاکم است که به مرور زمان نیز آمارها نشان می‌دهد این سهم یک چهارمی بخش محتوایی کاهش می‌یابد. حالا این صنعت که قرار است به همه بخش‌ها سرویس بدهد، کجا قرار است بنشیند؟ به نظر من مهم نیست، مهم این است هر جا نشست، حق مطلب را ادا کند.
اما نکته این جاست که در وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی، چاپ از نظر تاریخی و به دلیل محتوا، بخشی از خدمات نشر تلقی می‌شود همانند صحافی. با رشد علوم جدید و رشد کامپیوتر و اینترنت و از سوی دیگر نیازهای زندگی امروز به بسته‌بندی، این بخش کمرنگ‌تر می‌شود زیرا انتقال اطلاعات از قالب مکتوب به صوت و فضای مجازی تبدیل شده اما در عین حال، هر محصولی که تهیه می‌کنیم، در بسته‌بندی عرضه می‌شود.
ما نیز باید با توجه به این تغییر شرایط دیدگاهمان را نسبت به صنعت چاپ تغییر دهیم. ما به عنوان متولی باید واقعیت این صنعت را به مسئولان بیان کنیم و حق مطلب را ادا و زمینه‌های این بخش را به خوبی فراهم کنیم.
برنامه مشخص‌تان در این زمینه چیست؟
اولین کارمان فعالیت‌هایی در زمینه واردات دستگاه‌های چاپی است. گزارشی را در این زمینه تدوین کرده‌ایم تا به معاونت‌های دیگر وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی و بعد به نماینده‌های مجلس و دیگر وزرا ارائه شود. مثلا در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی اصرار زیادی داشتیم نماینده‌ها بیایند و سالن نمونه‌های چاپی را ببینند و ما آمار و ارقام را به آن‌ها دادیم تا این آشنایی ایجاد شود.
از سوی دیگر تنوع واردات را دنبال می‌کنیم که رعایت شود. هم‌چنین امکانات صادرات را بررسی می‌کنیم. مثلا در هیات فرهنگی که به افغانستان رفت، یکی از متخصصان تولیدکننده کارت اعتباری و هولوگرام را فرستادیم زیرا این نوع چاپ در افغانستان وجود ندارد و این نوعی بازاریابی برای محصولات داخلی است. به صورت کلی باید بگویم در حد وسع‌مان تلاش می‌کنیم.
سه تفاهم‌نامه امضا شده در دولت پیشین ادامه پیدا می‌کند یا خیر؟
تسهیلات در اواخر دولت قبل تصویب شد و در این دوره در حال پرداخت است. هنوز پرداخت‌های این دوره به پایان نرسیده، من نامه‌ای نوشتم که باید از تسهیلات ارزان قیمت صندوق توسعه ملی استفاده کنیم و در این باره از این مرکز درخواست همکاری کردم. تفاهم‌نامه با وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر معافیت مالیاتی نیز که به قوت خود باقی است. اما درباره تفاهم‌نامه با سازمان توسعه تجارت، قصد داریم آن را گسترش دهیم. با نمایندگان مجلس شورای اسلامی صحبت کردم که در کنار موزه چاپ، نمایشگاهی از نمونه‌های چاپی هم داشته باشیم و در حال رایزنی برای انعقاد تفاهم‌نامه با مجلس شورای اسلامی هستیم تا بتوانیم از امکانات مجلس در این زمینه استفاده کنیم. و قصد داریم این نمایش نمونه‌های چاپی را در مراکز دیگری چون فرودگاه‌ها، بخش‌های مختلف در استان‌ها و سایر مراکز پرتردد نیز گسترش دهیم.
اشاره کردید قصد دارید قابلیت‌های صنعت چاپ را به سایر دستگاه‌ها معرفی کنید. یکی از نمودهای این اتفاق می‌تواند شورای سیاست‌گذاری صنعت چاپ باشد که در دولت گذشته تشکیل شد و قرار بود اعضایی از نهادهای مختلف در آن حاضر باشند. در دوره جدید این شورا ادامه پیدا می‌کند؟
ما به شورا از دو جنبه نگاه می‌کنیم. اول این که بدانیم توانایی‌مان چیست و برای این منظور کارگروه‌های تخصصی شکل گرفته است. آن چه که صنف به ما معرفی کرده از بزرگان و پیشکسوتان در این کارگروه ها دعوت کرده‌ایم و از مدیران کل پیشین چاپ وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی نیز دعوت کرده‌ایم.
باید خودمان انسجام داخلی‌مان را ایجاد کنیم و به قولی یک کمیسیون تلفیق منسجم داشته باشیم و با برنامه باشیم، نمایندگان دیگر نهادها نیز در جلسات شورای سیاست‌گذاری حاضر خواهند شد تا بتوانیم از آن‌ها کمک بگیریم. در دو جلسه کارگروه نمایندگان استان‌ها همگی حاضر بودند.
شما در صحبت‌های خود در مصاحبه‌ای به آموزش ضمن خدمت اشاره کرده بودید. این موضوع در چه مرحله‌ای است؟
کتابخانه‌های 15 استان آماده شده است. لیست کتاب‌های مورد نیاز تمام استان‌ها با مشاوره کارشناسان و اساتید دانشگاهی آماده و خریداری شده است. با نمایندگی‌های سمعی و بصری هم صحبت کرده‌ایم و ابزارهای آموزشی صوتی و تصویری نیز در حال تهیه است. یک دستورالعمل به استان‌ها اعلام شده و درخواست کرده‌ایم استان‌هایی که آمادگی و فضای مورد نیاز برای تشکیل کتابخانه، اتاق نمونه و آزمایشگاه دارند، اعلام آمادگی کنند.
این کتابخانه و آزمایشگاه‌ها در ادارات استان‌ها تشکیل می‌شوند؟
خیر. ما اصلا بحث گسترش فضای اداری در استان‌ها را نداریم. تمایل ما ارائه این خدمات به صنوف و مراکز آموزشی است و بر این اساس رایزنی‌هایی با صنوف داشته‌ایم اما همین رایزنی‌ها نیز با توافق و آگاهی ادارات کل استان‌ها صورت می‌گیرد. به تمامی استان‌ها نامه‌ای مبنی بر ارائه این خدمات ارسال شده است. همه خدمات مورد نیاز برای آموزش را ما بر عهده گرفته‌ایم و هماهنگی و ایجاد زمینه برای عرضه این خدمات بر عهده استان‌هاست.
از سوی دیگر اعلام کرده‌ایم مشکلاتی که با پایان‌نامه عملی حل می‌شود، به ما بگویید، تا ما آن را به مراکز مختلف آموزشی ارائه کنیم و پس از اعلام آمادگی ما برای حمایت و تخصیص بودجه، دیگر اعلام این مشکلات نیز از سوی صنوف باید صورت گیرد.
در ادامه بفرمایید برنامه خاصی برای حمایت از شهرک چاپ تهران دارید؟
3 میلیون تومان هزینه تحقیقات شهرک چاپ تهران را تامین کرده‌ایم. زمانی که صنف به نتیجه و به مرحله اجرا رسید، اگر نیاز بود، ما در حد توان کمک می‌کنیم.
شهرک‌های چاپ سایر استان‌ها چطور؟
شهرک چاپ مشهد و قم که در مرحله تجهیز است اما به صورت کلی در سایر استان‌ها نیز برای ایجاد شهرک‌های چاپی در مرحله پژوهش و اجرا در حد توان کمک می‌کنیم.
نکته دیگر این که عده‌ای از فعالان چاپ استان‌ها، از توزیع اعتبار و حمایت‌ها ناراضی هستند و آن را ناعادلانه می‌دانند.
عدل را باید تعریف کنیم زیرا این که به همه یک میزان اعتبار دهیم، عدالت نیست. البته رعایت عدالت بسیار سخت است اما ما مثلا برای اعزام کارشناس به نمایشگاه چاپ خارج از کشور کارشناسانی از آذربایجان غربی، گلستان، قزوین، کرج، خوزستان را انتخاب کرده‌ایم. پس تا جایی که بتوانیم سعی در رعایت عدالت داریم و حضور نمایندگان مختلف استانی در جلسات مختلف هم نشانگر همین است و اگر دوستان ما در استان‌ها کار نمی‌کنند، دیگر مقصر ما نیستیم.
(منبع:خبرگزاری آنا)
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
