ایران دارای منابع عظیم نفت و گاز در جهان است اما به دلیل تحریم، سوء مدیریت، نبود دسترسی به فناوری روز دنیا و نبود سرمایه‌گذاری، اکنون با نا ترازی آب، برق، گاز، گازوییل، بنزین و ... مواجه شده است. متأسفانه مردم و صنعتگران هزینه مدیریت نادرست انرژی را می‌پردازند. در این ارتباط هاشم اورعی، استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران درباره افت تولید گاز و بنزین می‌گوید: این مسائل زنجیروار به هم متصل هستند، زنجیر آخر کاهش تولید گاز و کم شدن بنزین است که خدمات شهری و حمل‌ونقل آسیب می‌بیند این فرایند بر جی دی پی (تولید ناخالص داخلی) تأثیر منفی دارد. انرژی موتور حرکت تولید، صنعت، کشاورزی، خدمات و ابزار اصلی توسعه است اما در این حوزه به سرمایه‌گذاری و فناوری دسترسی ندارد، این شرایط کشور را دچار نا ترازی انرژی کرده است. در ادامه گزیده نظرات وی را به نقل از ایلنا می‌خوانید.

شیب منفی تولید گاز

مسئله کشور در حوزه انرژی فقط نبود پول نیست، بلکه به دلیل شرایط صحنه بین‌الملل کسی حاضر نیست فناوری روز را در اختیار ما قرار دهد. درنتیجه تولید در بخش گاز شیب منفی دارد در بخش تقاضا و خانگی هم ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد داشته‌ایم. یعنی رشد تقاضا شیب مثبت و رشد تولید شیب منفی داشته است و به زودی وارد دوران نا ترازی فزاینده در بخش گاز می‌شویم.

خداحافظی با صادرات

استاد دانشگاه صنعتی گفت: کشور علاوه بر عدم پاسخگویی به نیاز داخل در صادرات هم به مشکل برمی‌خورده است. سهم صادرات از کل تولید گاز حدود کمتر از ۵ درصد است. کشورهای که با ما قرارداد گاز داشتند وقتی می‌بینند ما تأمین‌کننده قابل‌اتکا و اطمینان نیستیم قراردادها را تمدید نمی‌کنند. ما اکنون با پاکستان، ترکیه و عراق این مشکلات راداریم. بازار صادرات گاز به دلیل نا ترازی در تأمین دائمی گاز با طرف خارجی را از دست خواهیم داد. این رویه درآمد ارزی کشور اثر منفی خواهد داشت. وقتی در زمستان به کمبود گاز می‌خوریم گاز بخش صنایع و نیروگاه را قطع می‌کنیم تا نیاز تقاضای بخش خانگی را که کمترین تأثیر را در اقتصاد ملی و البته بیش‌ترین تأثیر سیاسی را دارد، پاسخ دهیم، بنابراین دولت برای تأمین نیاز این بخش به هر نحو ممکن یک تصمیم سیاسی می‌گیرد.

چالش تأمین خوراک پالایشگاه‌ها

وقتی تولید گاز کم می‌شود نیاز و خوراک پالایشگاه‌ها را نمی‌توان تأمین کرد، پالایشگاه هم نمی‌تواند صادرات محصولات خود را انجام دهد و درآمد ارزی کشور کاهش می‌یابد. همچنین وقتی گاز نباشد که در اختیار نیروگاه‌ها قرارداد و تولید برق به مخاطره می‌افتد بنابراین نیاز برق کارخانه‌ها نیز تأمین نمی‌شود پس باز هم کاهش درآمد ارزی خواهیم داشت. از سوی دیگر وقتی درآمد دولت کم شود، فقط حقوق کارمندان دولت و بازنشستگان و یارانه نقدی پرداخت می‌شود و پولی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز باقی نمی‌ماند. اکنون کشور در این چرخه معیوب قرار دارد. دولت و حاکمیت آمادگی اتخاذ تصمیمات سخت و پردرد را ندارد. مسئولین باید با صداقت و صراحت واقعیات را به مردم بگویند که قطار پیشرفت در صحنه انرژی نیست.

راهکار

آیا کماکان با دنیا سر دعوا داریم؟ اکنون ۹۰ درصد نفت کشور را چین می‌خرد، بدانیم که به‌آسانی امریکا می‌تواند کاری کند که این کشور نفت کمتری را از ایران خریداری کند و این در صحنه بین‌الملل تأثیر نخواهد داشت، عدد مربوط به فروش نفت در بودجه ۱۴۰۳ همین را نشان می‌دهد یعنی بنا نداریم با جهان آشتی‌کنیم، بنابراین هزینه آن را بدهیم، با تصمیمات این‌گونه نمی‌شود اعدادی که باید در نفت و گاز سرمایه‌گذاری کنیم تا تولید را ثابت یا میزان کمی افزایش دهیم، به دست آوریم این نیاز به سرمایه سرسام‌آور است در این شرایط ما نمی‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم. راه دیگر اینکه تقاضا را کنترل و راندمان را بالا ببریم، اکنون گاز را تقریباً با قیمت کم در بخش خانگی که ۷۰ درصد مصرف‌کننده داریم، قرار می‌دهیم. وقتی کالا ارزان است، انتظار بهینه‌سازی نباید داشت. برنامه هفتم هم شاهد آن است که مسئولان آمادگی تصمیمات سخت ندارند.

واردات بنزین

اکنون ظرفیت تولید ۱۱۰ میلیون لیتر و رقم مصرف ۱۱۵ میلیون لیتر در روز است، در ۶ ماهه اول سال جاری متوسط مصرف ۱۱۶ میلیون لیتر در روز بوده است، بنابراین پیش‌بینی می‌شود ۳ میلیارد دلار باید پول برای واردات بنزین داشته باشیم، زیرا با توجه به کمبود گاز و رشد مصرف کیفیت بنزین کاهش‌یافته است. بنابراین با توجه به کمبود گاز و میعانت، تولید بنزین کاهش می‌یابد. کافی است ۱۰ درصد ظرفیت از دست برود ۱۱ میلیون لیتر در روز از دست می‌رود و محتمل است که ۱۰ درصد بنزین را از دست دهیم و باید واردات داشته باشیم.

تشکیل صف بنزین

سال‌هاست گفته می‌شود مصرف خودروها بالا است ولی همچنان هر سال یک تا ۱.۵ میلیون خودرو جدید وارد بازار می‌شود یعنی مصرف را بالا می‌بریم به طوری که در ۶ ماهه اول سال نسبت به پارسال ۱۳.۵ درصد تقاضای بنزین افزایش یافت و اکنون صحبت از روزی ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر قاچاق هم است، نتیجه اینکه تشکیل صف برای بنزین بعید نیست، کما اینکه در مناطق مرزی این اتفاق افتاده است.