دیروز 15 آبان ماه، یک ماه و نیم پس از آغاز سال تحصیلی و در اوج مشکلات فراوانی که مدارس با آن دست به گریبانند، بیش از ۵۶ نفر از نمایندگان مجلس، طرح استیضاح وزیر هفت ماهة آموزش و پرورش را با توجه به عملکرد غیرقابل دفاعش، امضا کردند. مهمترین دلیل در متن این استیضاح «کمبود معلم» عنوان شده است. با این حال، دیروز وزیر مربوطه-«ز غوغای جهان فارغ»- پنبه هوش آمریکایی‌ها را زد و در مراسم «جایزه البرز» که از آن به عنوان نوبل ایرانی یاد می‌شود، گفت که «همه سرمایه کشور آمریکا از چپاول نخبگان کشورهای دیگر است و ضریب هوشی آمریکایی‌ها بسیار پایین‌تر از بیشتر کشورهای متمدن مثل ماست». در حالی که او در ادامه این سخنرانی پیش‌بینی کرد که «اگر نخبگان غیرآمریکایی یک ماه از این کشور خارج شوند، چیزی از آمریکا باقی نخواهد ماند» که به نظر می‌رسید اغلب برندگان جایزه‌ مربوطه هم در رویای پیوستن به خیل نخبگان ایرانی ساکن در آمریکا باشند. البته پروراندن این رویا چندان هم جای سرزنش ندارد، وقتی گزارش‌ها از بسیاری از مدارس کشور از ادامه معضل کلاس‌های درس بدون معلم حکایت دارد. با این حال رضا مراد صحرایی در آخرین اظهارات مرتبطش اساسا منکر کمبود معلم شد و گفت که این مشکل تا پایان مهر ماه حل شده است.

کمبود   معلم   همچنان   باقی   است

سال تحصیلی جاری در حالی آغاز شد که از همان روز‌های ابتدایی، گزارش‌های فراوانی از کلاس‌های بدون معلم خبر می‌داد. این معضل به قدری غیرقابل کتمان بوده که حتی خود وزیر آموزش و پرورش هم به آن اعتراف و به کمبود 200 هزار معلم اشاره کرد. عددی که عضو کمیسیون آموزش مجلس آن را 300 هزار معلم دانست.

در نتیجه این اخبار بود که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس هم تاکید کرد که شخصا این موضوع را پیگیری کرده و تا حصول نتیجه نهایی و رفع مشکل، پیگیری خواهد کرد و احمد علم‌الهدی امام جمعه نام آشنای مشهد هم به دولتمردان در خصوص کمبود معلم در مدارس این شهر گلایه کرد. گلایه‌ای که خیلی زود با واکنش رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش مواجه و برای رسیدگی به این مشکل عازم خراسان رضوی و شهر مشهد شد و تاکید کرد، با تدابیر مختلف اتخاذ شده، این کمبود رفع شده است.

وزیر آموزش و پرورش-«ز غوغای جهان فارغ»- دیروز در حالی پنبه هوش آمریکایی‌ها را زد و از ضریب هوشی پایین آنها سخن به میان آورد که خود هنوز از تعداد کلاس‌های درس بدون معلم در چارچوب مرزهای کشور خبر ندارد و بسیاری از دانش‌آموزان نخبه کشورش در فکر مهاجرت به آمریکا  هستند

اما نه تنها گزارش‌های رسانه‌ها از مدارس اقصی نقاط کشور رفع این کمبود را تایید نمی‌کند که حتی نمایندگان مجلس هم معتقدند، کمبود رفع نشده است و هنوز خیلی از مدارس معلم ندارند.

هفته گذشته بود که وزیر آموزش و پرورش گفت: «گرچه در چهار هفته مهرماه سال جاری تعدادی از کلاس‌های درس معلم واقعی خود را نداشتند و به جای معلم اصلی، معلمان دیگر بر سر کلاس می‌رفتند، اما اکنون با اعلام نتایج آزمون استخدامی آموزگاری، دبیری و هنرآموزی دیگر هیچ گزارشی از مدیران کل آموزش‌ و پرورش کشور درباره کلاس خالی از معلم در کل کشور نداریم».

البته این بحران از منظر او تنها با به کارگیری 68 هزار نیروی تازه کار که در آزمون استخدامی این وزارتخانه پذیرفته شدند، رفع نشده است، بلکه تدابیر متنوع و مختلفی چون درخواست گسترده از معلمان بازنشسته، استفاده پرتعداد از دانشجویان دانشگاه فرهنگیان، سربازمعلم‌ها، خرید خدمت و همچنین استفاده از ظرفیت معلمان دروس دیگر و همچنین به‌کارگیری اولیای مدرسه برای تدریس به کار رفته است. با این حال این مشکل همچنان در برخی از مدارس ادامه دارد.

این مهم در اطلاعیه اخیر وزارت آموزش و پرورش نیز تلویحا تایید شده است به طوری که در این اطلاعیه آمده است که اگر کمبود معلمی در مدارس وجود دارد، بدون واسطه و مستقیم از طریق آیدی  ravabetomomi ۱۴۰۲@ در شبکه «شاد»، به مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش ارسال تا پیگیری و بررسی شود.

اطلاعیه‌ای که بر اساس گزارش تابناک، به وصول گزارش‌های زیادی منجر شده و به نوعی خبر از عدم اطلاع دقیق وزارت آموزش و پرورش از وضعیت کمبود معلم در کشور می‌داد.

مدیریت   جهادی   و   باقی ماندن مشکل   کمبود   معلم!

هر چند کمتر منابع علمی وجود دارد که در خصوص کیفیت مدیریت جهادی توضیح داده و پرده از رازهای آن برداشته باشد، اما اغلب مدیران مخصوصا در سال‌های اخیر مسلح به همین شعارند و با همین واژگان بیشتر کرسی‌های تصمیم‌گیری در کشور را در نوردیده‌اند. وزیر آموزش و پرورش هم یکی از آنهاست. در حالی که او خود مدعی است که«این دولت در انجام کارهای جهادی و چند پله را با یک قدم برداشتن خود را نشان داده است» و توانسته کمبود معلم را با همین شیوه جهادی مدیریت کند، که بسیاری معتقدند، رفع کمبود معلم به طرقی که پیشتر ذکر آن به میان آمد وضعیت آموزش کشور را از آنچه که هست، وخیم‌تر می‌کند و کیفیت آموزش را نزول جدی می‌دهد.

دیروز درحالی استیضاح وزیر آموزش و پرورش مطرح شد که نمایش استیضاح، برکناری و استعفا که هر از چندی دامان وزرای آموزش و پرورش را می‌گیرد نه تنها منجر به بهتر شدن اوضاع نمی‌شود که در صورت برکناری مرادصحرایی، وزیر بعدی هم به احتمال قوی فردی ناکارآمدتر و ضعیف‌تر از او خواهد بود؛ احتمالا اجحاف به وزارتخانه متبوعش هم را بپذیرد و توقع سهم بیشتری از بودجه مملکت نداشته باشد، برای حل مشکلات راهکارهایی بی‌هزینه و کم‌هزینه ارائه دهد و...

کیفیت   آموزشی   اولین   قربانی

رضامراد صحرایی در هنگام دفاع از خود برای جلوس بر کرسی وزارت آموزش و پرورش وعده داد که طرح رتبه‌بندی معلمان را به سرانجام برساند. او در اوج بحران‌هایی چون، اعتراض معلمان و مسمومیت‌های زنجیره‌ای دانش‌آموزان، نه تنها وعده خود را عملی نکرد که با بحران جدیدی هم مواجه شد که به اعتقاد کارشناسان به بدترین شکل به مصاف آن رفت. او حتی در زمان تصدی پست مربوطه اطلاعات دقیقی در خصوص کمبود نیروی انسانی این وزارتخانه و بحران پیش روی آن هم نداشت.

در همین باره اسفندیار نظری، استاد دانشگاه و کارشناس آموزش و پرورش می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل آموزش و پرورش نداشتن اطلاعات آماری دقیق از نیروی انسانی است. این باعث شده که برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری درستی هم وجود نداشته باشد و همچنان در برخی روستاها و مناطق با مشکل کلاس‌های خالی مواجه باشیم».

او با اشاره به اینکه کمبود نیرو ازگذشته هم بود اما در مدیریت جدید افزایش پیدا کرده است، عنوان می‌کند: «آموزش و پرورش بنگاه اقتصادی و یک حزب سیاسی نیست که در دستان چند نفر باشد، بلکه فرآیند کلان و پایداری است که توسعه جامعه مدیون اثربخشی آن است. مدیران می‌خواهند عجولانه طرح‌ها را به اجرا دربیاورند و این اقدام را نشانه شجاعت خود می‌دانند. ما در آموزش و پرورش به روزمرگی افتاده‌ایم و فقط می‌خواهیم مشکل امروز را حل کنیم».

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد:«ما برای جانمایی درست نیروی انسانی برنامه بلند مدت نداریم. ما فقط کلاس‌ها را پر کرده‌ایم. بی‌توجهی به کیفیت طبل بی‌سوادی را به صدا درمی‌آورد. ما باید در حوزه جانشین‌پروری سرمایه‌گذاری کنیم که این کار صورت نمی‌گیرد و با تغییر هر دولت همه چیز تغییر می‌کند. وزیر فعلی هم همه مشکلات را به دولت‌های قبل نسبت داده و خود را مبرا می‌داند. نگاه جناحی آموزش و پرورش را به ورطه نابودی می‌کشاند».

در این میان بسیاری معتقدند که دغدغه حاکمیت در کشور اساسا آموزش و پرورش نیست. نگاهی به بودجه تخصیص یافته به این نهاد آموزشی در طی سال‌های گذشته هم موید این موضوع است. هر چه این مجموعه با حدود 14 میلیون دانش‌آموز، با فقر اقتصادی روبرو بوده است و امکان توسعه فضای مدرسه، آموزش و رفع نیاز معلمانش را نداشته که برخی از نهادهای دیگر که اتفاقا عناوین فرهنگی را هم یدک می‌کشند، افزایش بودجه قابل‌توجهی داشته‌اند. 

در این میان نمایش استیضاح و برکناری و استعفا که هر از چندی دامان وزرای آموزش و پرورش را می‌گیرد نه تنها منجر به بهتر شدن اوضاع نمی‌شود که در صورت برکناری صحرایی، وزیر بعدی هم به احتمال قوی فردی ناکارآمدتر و ضعیف‌تر از او خواهد بود؛ احتمالا اجحاف به وزارتخانه متبوعش هم را بپذیرد و توقع سهم بیشتری از بودجه مملکت نداشته باشد، برای حل مشکلات راهکارهایی بی‌هزینه و کم‌هزینه ارائه دهد، حتی اگر این راهکارها زمانی بخرد و دردی از دردها دوا نکند.