قالیباف و تکرار چندباره یک موضوع مبهم

«حکمرانی نو» عبارتی است که بیش از همه محمدباقر قالیباف در چند وقت اخیر از آن استفاده کرده است. مسئله‌ای که دقیقا مشخص نیست که به چه موضوعی اشاره دارد. او تنها به کرات از این عبارت استفاده کرده و تأکید دارد که یک سری رویه‌ها باید در نظام سیاسی ایران تغییر کند، بدون آنکه او و یا سایر همکارانش در مجلس توضیحی در این باره بدهند. برخی با استناد به گفته‌های سایر اصول‌گرایان درباره تغییر قانون اساسی و احیای پست نخست‌وزیری این گونه تفسیر می‌کنند که احتمالا قالیباف هم در همین راستا تلاش می‌کند و او هم قصد دارد مسئله احیای نخست‌وزیری را دنبال کند. هرچند که این فقط یک گمانه‌زنی است و از جزئیات آن هیچ اطلاعی در دسترس نیست. در عین حال واکنش دیگر مقامات کشور هم به این مسئله حکمرانی نو نیز قابل توجه است. از این جهت که حداقل سران قوا بخصوص رئیس جمهوری درباره آن سکوت پیشه کرده‌اند و این نشان می‌دهد که در این مسئله احتمالا هیچ‌گونه همراهی با قالیباف به عنوان رئیس مجلس ندارند.

 محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی دیروز در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی مجلس ابتدا به گرامیداشت فرا رسیدن سالروز یوم الله نهم دی ماه پرداخت و گفت: «این روز جلوه درخشان آگاهی عمیق و بصیرت نافذ مردم شریف ایران اسلامی بود. مردم در این روز تاریخی توطئه‌های دشمنان برای آسیب زدن ایران عزیز را برهم زدند. حماسه هایی نظیر نهم دی‌ماه برای ما و تمامی مسئولان نظام نشانه‌ای است تا به خود یادآور شویم که مردم چگونه با ایثار و فداکاری از ایران و اسلام و انقلاب اسلامی دفاع می‌کنند و ما باید با کارآمدی و حل مساله و تصمیم‌گیری مدبرانه و به موقع دین خود را به مردم و انقلاب ادا کنیم.»

قالیباف در ادامه به ضرورت حل نگرانی معیشتی مردم اشاره کرد گفت:«رهبری، دغدغه‌های این روزهای مردم متدین را مطرح فرمودند و حل مسائل اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم را با دلسوزی مطالبه کردند. همه ما مسئولان، خود را نه تنها در برابر وظایفی که قانون برای ما تعیین کرده است بلکه در برابر همه مطالبات به حق مردم، مسئول می‌دانیم و وظیفه خود می‌دانیم این مسائل را در حد توان و حدود اختیارات با رعایت مصالح کشور پیگیری کنیم.»

رئیس مجلس بعد به سراغ مسئله حکمرانی نو رفت و تصریح کرد: «اینجانب همانطورکه قبلاً نیز تاکید داشتم، بر این باورم نوسازی نظام حکمرانی در همه حوزه‌ها مبتنی بر مبانی مکتب امام و اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب ضرورتی است که با بازگشتن امنیت، باید در دستور کار کشور قرار گیرد و اکنون در حال ایجاد اجماع در تصمیم‌گیری‌های لازم در این حوزه هستیم. در این نوسازی همان‌طور که از روز ابتدا عرض کرده‌ام اولویت با مسایل اقتصادی است.» نکته قابل توجه در کلام قالیباف این است که او نگفته که در کدام نهاد در حال تصمیم‌گیری لازم برای تغییر حکمرانی هستند. بر اساس قانون هرگونه تغییری در سیاست‌های کلان ایران مسیر روشن دولت و مجلس را دارد، اما قالیباف از هیچ کدام از این دو قوه نام نبرده و هیچ اشاره‌ای نکرده که در کجا و چه کسانی در حال تصمیم‌گیری برای آینده ایران هستند. از طرف دیگر او در بین سخنان خود گفته که در حال ایجاد اجماع در این حوزه هستیم. اجماع باید بین نهادها یا اشخاص مختلف شکل بگیرد. این هم مبهم است و معلوم نیست که پشت درهای بسته چه کسانی و یا چه نهادهایی در حال به تفاهم رسیدن برای تغییر شیوه حکمرانی در ایران هستند. ادامه سخنان او نشان داد که تغییرحکمرانی رابطه مستقیمی با مسئله نارضایتی‌های عمومی و اقدامات دولت دارد. 

او در ادامه گفت: «اقدام ردیس جمهور محترم مبنی بر تغییر رئیس کل بانک مرکزی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر بود که از این اقدام ایشان تشکر می‌کنم. البته ضروری است این‌تغییر با اصلاحات ساختاری، سیاست‌گذاری و مدیریتی، تکمیل شود تا مسئله به‌صورت پایدار حل شود؛ امید زیادی داریم با روی‌ کار آمدن رئیس کل جدید این اتفاقات بیفتد.»

وی تصریح کرد: «البته برخی نکات کارشناسی، درباره سیاست اعلام شده رئیس جدید بانک مرکزی وجود دارد که در جلسات کاری به ایشان و مسئولان مربوطه منتقل خواهم کرد، اما در عین حال تاکید دارم همه باید با تمام توان کمک کنند که رئیس جدید بانک مرکزی در ماموریت حساس خود موفق باشند.»

قالیباف ادامه داد: «مجلس همچنان معتقد است بهترین راه برای ایجاد آرامش معیشتی برای مردم، تخصیص یارانه به انتهای زنجیره و ارایه کالاهای اساسی بصورت کالابرگ الکترونیک است که هم جلوی فساد ناشی از تفاوت قیمت ارز را می گیرد و هم تورم ناشی از افزایش نقدینگی و تورم انتظاری دیگر کالاها ناشی از افزایش کالاهای اساسی را کنترل می کند.»

به نظر می‌رسد که مسئله نارضایتی‌های مردم و ایجاد تغییرات در سطوح کلان این روزها موضوع اصلی نهادهای مهم کشور است. هرچند که در این باره به طور شفاف اطلاع‌رسانی نمی‌شود. این را می‌توان از سخنان سایر سیاستمداران اصول‌گرا به خوبی متوجه شد. 

محمدرضا باهنر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس به این موضوع پرداخته است. او ابتدا به مسئله ناآرامی‌های اخیر کشور پرداخته و گفته: «واکاوی اغتشاشات اخیر بسیار مهم است. چرا که در این دوره حکومت‌های مخالف جمهوری اسلامی، گروه‌های تجزیه‌طلب، سلطنت‌طلبان، منافقان و غیره همه با هم با امپراطوری رسانه‌ای خود به میدان آمدند و شفاف وارد صحنه براندازی شدند و یک جنگ ترکیبی تمام‌عیار راه انداختند.»

باهنر از جمله افرادی است که بر حل نارضایتی مردم تأکید دارد. این عضو مجمع تشیخص مصلحت نظام به صراحت گفته: «ما باید مسأله را حل کنیم. باید نارضایتی‌های مردم را در ساحت‌های مختلف حل کنیم.» باهنر درباره چگونگی حل نارضایتی مردم سخنی شبیه به سخن قالیباف رئیس مجلس مطرح کرده است. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: «پیشنهاد کردیم در این زمینه ۳ کار را انجام دهند. اولا حسب اعلام رؤسای سه قوه، کرسی‌های رسمی برای شنیدن اعتراضات مردم راه‌اندازی شود. مقام معظم رهبری ۲۰ سال پیش بحث کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها را مطرح کردند، اما متأسفانه پیگیری نشد. دوم آنکه در ساحت سیاست باید هوای سلیقه‌های مختلف مردم را داشته باشیم. البته این بدان معنا نیست که هنجارشکنان تأیید صلاحیت شوند.» 

در سخنان باهنر هم ابهامات زیادی وجود دارد. باهنر نگفته که پیشنهادات خود درباره حل نارضایتی‌های مردم را به کجا و چه نهادی ارائه داده‌اند. ولی بهرحال این نشان می‌دهد که بحث‌های جدی در سطوح عالی در این باره وجود دارد. هرچند که افراد مختلف از نهادها و قوای مختلف درباره نارضایتی مردم صحبت می‌کنند اما نه تنها دولت بیش از همه سکوت در پیش گرفته بلکه حتی در مواردی هم مقامات دولت مدعی شده‌اند که مردم راضی هستند. 

بهرحال باهنر در مصاحبه خود تاحدود مرز تغییرات مد نظر خود را روشن کرده و گفته: «از این مسأله هم هنجارشکنان سوءاستفاده کردند و گفتند که باید فضا را باز کنیم تا هرکه خواست بیاید. نخیر ما نظارت استصوابی را قبول داریم و محکم از آن دفاع می‌کنیم. سوم آنکه باید برخی ساختارهای غلط در کشور اصلاح شود. رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم فرمودند که بین واقعیت‌ها و آرمان‌های‌مان فاصله وجود دارد و از جوانان خواستند که این فاصله را پر کنند. ما متأسفانه واقعیت‌ها را خیلی بدتر از آنچه که هست نشان می‌دهیم و از آن طرف برخی ایده‌آل‌ها را هم بسیار فراتر اعلام می‌کنیم و با وعده‌های غیر واقعی انتظارات مردم را بالا می‌بریم.»
رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری گفت: «بساری از کاندیداهای مجلس نه وظایف نمایندگی را می‌دانند و نه از امکانات کشور اطلاع دارند. حتی دولت‌ها هم انتظارات را بالا می‌برند. گفتیم آقایان قول ندهید سالی یک میلیون مسکن می‌سازیم! امکانات کشور را در نظر بگیرید، گفتند حالا به جای سالی یک میلیون در طی ۴ سال، ۴ میلیون مسکن می‌سازیم. باید با این رویکرد که واقعیت‌ها را بدتر و انتظارات را بالاتر جلوه داد در هر تریبونی مقابله کنیم.»