سلامت شهروندان زیر تیغ آلاینده‌ها

ستاره صبح - الهام روحانی: سوخت‌های فسیلی در هفته‌های اخیر آلاینده زیاد ایجاد کرده اند که سلامت افراد جامعه را در معرز تهدید قرار داده است. تردد میلیون ها خودرو و موتورسیکلت فرسوده ، بنزین غیراستاندارد و استفاده از مازوت در صنایع و نیروگاه‌هاباعث انتشار گازهای کشنده، خطرناک و سمی مثل دی اکسید کربن در هوا شده است. این در حالی است که متاسفانه شاهد بهبود در کیفیت خودروها و بنزین پاک یورو6 در کشور نیستیم.دراین‌ارتباط رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: محدودیتی برای عدم استفاده از خودرو‌های فرسوده و آلاینده دیزلی وجود ندارد.این فرایند باعث شده تا منابع انتشار آلاینده‌ها همچنان ادامه داشته باشند و مردم محکوم‌به زندگی در هوای آلوده و گرفتار مرگ زودرس بشوند. در این ارتباط هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی‌شریف از حمایت سیاست از صنعت خودرو انتقاد کرد و گفت: ما باید به‌سرعت به سمت انرژی‌های تجدید پذیر برویم تا وقتی که گاز نیست یا کم است بتوانیم برق از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی تأمین کنیم. متاسفانه انتشار گاز خطرناک دی اکسید کربن در کلانشهرها وجود دارد و شوربختانه روندانتشار آن افزایشی است.گزارش پیشرو به این موضوع می‌پردازد.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به عدم کنترل منابع انتشار آلودگی در شهر تهران، گفت: علی‌رغم اینکه در مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا قیدشده است که استفاده از سوخت‌های سنگین مجاز نیست، اما برخی صنایع از سوخت‌های سنگین دارای گوگرد بالا استفاده می‌کنند که در روز‌های اخیر سبب افزایش ۳ تا ۵ برابری دی‌اکسید گوگرد در هوای تهران شده است. درواقع برای منابع انتشار آلودگی هوا هیچ اقدام اساسی صورت نگرفته است و منابع همچنان به تولید آلاینده‌ها ادامه می‌دهند.

دکتر عباس شاهسونی با اشاره به اینکه در سال جاری تاکنون ۲۳ جلسه شرایط اضطراری هوا در استان تهران برگزارشده است، گفت: این یعنی عملاً یک ماه از سال ۱۴۰۱ وضعیت هوا در شرایط اضطرار بوده است و این در حالی است که در کل سال ۱۴۰۰ تنها ۱۲ جلسه اضطرار در شهر تهران برگزارشده بود. این جلسات به درخواست وزارت بهداشت انجام می‌شود.

عدم توجه صنایع به ممنوعیت استفاده از سوخت‌های سنگین

وی با تأکید بر اینکه سوزاندن هر سوختی که گوگرد بالا داشته باشد توسط صنایع و کارخانه‌ها مجاز نیست، اظهار کرد: در مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا هم قیدشده است که استفاده از سوخت‌های سنگین مجاز نیست، ولی با توجه به محدودیت صنایع برخی از آن‌ها از سوخت‌های سنگین دارای گوگرد بالا استفاده می‌کنند. سازمان محیط زیست باید بر این موضوع نظارت کند و جلوی استفاده از سوخت‌های سنگین را بگیرد.

منابع انتشار آلودگی هوا کنترل نمی‌شود

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره علت تداوم آلودگی هوا، گفت: در شهری مانند تهران با ۹ میلیون جمعیت و تعداد زیادی خودرو و موتورسیکلت مواجه هستیم درحالی‌که هیچ محدودیتی هم برای عدم استفاده از خودرو‌های فرسوده و آلاینده دیزلی نداریم و تنها به تعطیلی‌هایی اکتفا می‌کنیم که مواجهه گروه آسیب‌پذیر با آلودگی هوا را کاهش دهد. درواقع برای منابع انتشار آلودگی هوا هیچ اقدام اساسی صورت نگرفته است و منابع همچنان به تولید آلاینده‌ها ادامه می‌دهند.

سکته‌های مغزی و قلبی

شاهسونی با تأکید بر لزوم مراقبت از سالمندان و افراد حساس به آلودگی هوا، اظهار کرد: طی تحقیقات صورت گرفته آلودگی هوا سبب تشدید شیوع و عوارض برخی بیماری‌ها می‌شود، بنابراین در روز‌هایی که هوا در شرایط ناسالم است از احوال دوستان، همسایگان و خویشاوندان سالمند دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی آگاه باشیم. با توجه به اینکه سکته قلبی و مغزی از مهم‌ترین عوارض و دلایل مرگ ناشی از آلودگی هوا است اقدام به‌موقع در این شرایط می‌تواند سبب نجات زندگی این گروه حساس شود. مراقب باشید کسانی که دارای آسم هستند حتماً اسپری‌های مخصوص خود را همراه داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه آلودگی هوا همه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ادامه داد: اگر به آلودگی هوا توجه نکنیم تأثیرات جدی‌تری بر سلامت ما خواهد داشت. با تنفس هوای آلوده محکوم‌به زندگی با بیماری و مرگ زودرس هستیم.

صنعت خودرو و بنزین با هوا چه ‌کرده‌اند؟

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف گفت: یک خودرو به‌طورمعمول برای ۱۰۰ کیلومتر پیمایش ۴ لیتر بنزین مصرف می‌کند، این میزان در کشور ما در شرایط عادی ۸ لیتر و در زمان ترافیک ۱۰ لیتر است یعنی ۲ تا ۲.۵ برابر نسبت به دیگر کشورها برای پیمایش مسافت ثابت بنزین مصرف می‌کنیم و این به لجام‌گسیختگی صنعت خودرو برمی‌گردد.

هاشم اورعی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره مهم‌ترین دلایل آلایندگی هوا در کلان‌شهرهای کشور بخصوص تهران اظهار داشت: عامل اصلی آلایندگی هوای کلان‌شهرهای ایران شبکه حمل‌ونقل است، ما حدود ۸ تا ۱۲ میلیون موتورسیکلت در کشور داریم که تماماً سوخت بنزین مصرف می‌کنند، برق در شبکه حمل‌ونقلی سهمی ندارد، عامل مهم دیگر نیروگاه‌ها هستند، طبق آخرین آمار سهم آلایندگی نیروگاه‌ها حدود ۲۰ درصد و حدود ۶۰ درصد مربوط به شبکه حمل‌ونقل است.

۳۳ درصد گاز کشور صرف تأمین نیاز نیروگاه‌ها می‌شود

وی ادامه داد: ۳۳ درصد کل گاز کشور صرف تأمین نیاز نیروگاهی می‌شود، آلایندگی گاز از سایر سوخت‌ها مثل مازوت و گازوئیل که در فصل زمستان جایگزین گاز می‌شوند، کمتر است اما مشکل اینکه با آغاز فصل سرما امکان تأمین گاز برای نیروگاه‌ها را نداریم و مجبور می‌شویم به سمت سوخت جایگزین و ازجمله گازوئیل و مازوت که آلایندگی بیشتری نسبت به گازدارند، برویم.

تأمین برق

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف تصریح کرد: ما دو اشتباه داشتیم که به اینجا رسیدیم یکی ناترازی در تولید و مصرف گاز، دیگر اینکه وابستگی شبکه برق به گاز حدود ۹۰ درصد است، وقتی تا این حد وابستگی به گاز بالاست و نمی‌توانیم آن را تأمین کنیم نشان می‌دهد از روز اول ماجرای امنیت تأمین برق را درست تعریف نکردیم و سبد انرژی موردنیاز برای تأمین برق را درست نچیدیم و اکنون گیر افتادیم.

سوخت پاک نداریم

وی تأکید کرد: ما باید به‌سرعت به سمت انرژی‌های تجدید پذیر می‌رفتیم که وقتی گاز نیست بتوانیم برق را از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی تأمین کنیم، این اقدامات درازمدت و نیاز به برنامه‌ریزی دارد اما هیچ‌وقت این برنامه را نداشته‌ایم زیرا این دیدگاه راداریم کشوری که ذخایر عظیم گاز دارد نیازی به انرژی تجدید پذیر ندارد، غافل از اینکه این گاز زیرزمین است و ما اکنون نمی‌توانیم آن را برداشت و مورداستفاده قرار دهیم.

حمایت سیاسی و غیرهوشمند

اورعی بابیان اینکه اکنون اولین و مؤثرترین راه حرکت به سمت خودروی برقی است، گفت: سهم خودروی برقی در کشور ما صفر بوده و فناوری خودرو در کشور ما از جهان عقب‌افتاده است، لجام‌گسیختگی صنعت خودرو، به حدی است که این صنعت موردحمایت سیاسی و غیرهوشمند قرارگرفته که دلیلی نمی‌بیند کیفیت را بالا ببرد. درحالی‌که خودروسازان دنیا مجبورند کیفیت را ارتقا دهند زیرا ملزم به این هستند که در بازار رقابت کنند و این باعث می‌شود هم به سمت برقی کردن و هم کیفیت بالا به لحاظ فناوری بروند، درحالی‌که در کشور ما که مردم صف‌کشیده‌اند که قرعه‌کشی شود تا خودرو را با هر قیمت که خودروساز می‌فروشد؛ بخرند، در این شرایط خودروساز نیازی نمی‌بیند که خود را با فناوری روز جلو ببرد.

یارانه ۹۰ درصدی به بنزین
، ۹۹ درصدی به گازوئیل

وی بابیان اینکه شرایط خودروسازان به خاطر حمایت‌های سیاسی، همه‌جانبه و غیرمنطقی به اینجا رسیده است، توضیح داد: نکته مهم اینکه ما در رابطه با حمل‌ونقل عمومی ضعیف عمل کردیم مادامی‌که یک شبکه حمل‌ونقل عمومی ازجمله مترو و اتوبوس توسعه‌یافته نداریم و تا زمانی که قیمت بنزین در کشور به حدی است که مصرف آن اهمیت ندارد و یارانه بسیار بالای ۹۰ درصد به بنزین و یارانه ۹۹ درصدی به گازوئیل داده می‌شود، مردم انگیزه‌ای برای اینکه از خدمات حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند؛ ندارند، مضافاً اینکه همین شبکه متروی موجود در ایران نیز استاندارد نیست، مثلاً در لندن از هر نقطه شهر با پیاده‌روی حداکثر ۵ دقیقه‌ای به ایستگاه مترو می‌رسیم و زمان انتظار ۲ دقیقه است، حال در ایران تنها به مردم می‌گوییم که از خودروی شخصی استفاده نکنند اما شرایط استفاده از حمل‌ونقل عمومی را فراهم نمی‌کنیم. این کارشناس حوزه انرژی خاطرنشان کرد: به دلیل حمایت از صنعت خودروسازی محدویتی در تعداد خودروهای ورودی به شبکه حمل‌ونقل نداریم، بلکه تشویق می‌کنیم که مردم اتومبیل بخرند، موضوع دیگر اینکه سازمان استاندارد و راهنمایی و رانندگی اعلام می‌کنند فلان خودرو به لحاظ مصرف بنزین، امنیت و کیفیت نباید پلاک شود و مجوز تردد داده نمی‌شود، ۲۰ سال است که این مباحث مطرح است ولی عملی نشده زیرا زور سیاسی صنعت خودرو از سازمان استاندارد، راهنمایی رانندگی و شورای رقابت بیشتر است، بنابراین شاهدیم که در سال حدود یک‌میلیون خودرو روانه بازار می‌شود و کم‌کم تهران به پارکینگ تبدیل‌شده و این همان مافیای خودرو است.

راه‌حل
اورعی تأکید کرد: راه‌حل شرایط امروز آلایندگی هوا نیاز به عزم دارد، ضمن اینکه هزینه سیاسی نیز خواهد داشت، یعنی یک موضوع چندوجهی است، باید قیمت بنزین بالا برود، شبکه حمل‌ونقل شهری گسترش پیدا کند و کیفیت خودرو بهتر شود. وی در ادامه تصریح کرد: ولی وقتی صحبت از بالا بردن قیمت بنزین و حامل‌های انرژی متناسب با نرخ تورم می‌شود بحث حقوق و درآمد مطرح می‌شود، طبق بررسی بنده که محافظه‌کارانه هم انجام شد، کارمند ایرانی برای دریافت بنزین با نرخ آزاد ۲ درصد از حقوق خود را می‌پردازد و در انگلستان باید ۵ درصد حقوق ماهیانه را بپردازند، بنابراین حتی اگر قدرت خرید را ملاک قرار دهیم قیمت بنزین در انگلستان ۲.۵ برابر ایران است. این استاد دانشگاه یادآور شد: ما اکنون به شرایطی نزدیک می‌شویم که واردات بنزین داشته باشیم، زیرا مصرف بیشتر از تولید است و ناترازی خواهیم داشت و وقتی نگرانی در تأمین پیش می‌آید کیفیت را کم می‌کنند که تولید بالا برود و این همان چالشی است که آلودگی هوا را منجر شده است.