منافع سهامداران فملی در حلقـــه انتصابات فامیلی

روز نو :شرکت ملی مس از جمله شرکت‌های بزرگ ایرانی است که در بازار سرمایه حضور داشته و علاوه بر این یکی از مهمترین شرکت‌ها در سهام عدالت است. این شرکت حواشی زیادی را در حوزه سهامداری، مدیریتی و مالی پشت سر گذاشته است. 80درصد اعضای هیئت‌مدیره شرکت بعد از انتخاب مدیرعامل جدید تغییر کرده و نزدیکان دولت سیزدهم وارد هیئت‌مدیره این شرکت شدند. براساس همین حواشی از زمان ورود مدیرعامل جدید شرکت، سهام این شرکت 50 درصد افت کرد و از محدوده 8هزار ریال به 4هزار ریال وارد شد. علاوه بر این، شرکت فملی در سطح بین‌المللی نیز صاحب‌نام بوده و به ششمین شرکت مس در جهان معروف است، اما شرکت‌های بزرگ در ایران که فعالیت بین‌المللی دارند، همواره ریسک‌های مضاعفی را پیش رو دارند.

ریسک‌های تحریم، نوسانات ارزی، حمل‌ونقل، بیمه‌گری بین‌المللی و ... وضعیت سودآوری این شرکت‌ها را تهدید می‌کند. شرکت ملی مس نیز به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های ایرانی فعال در عرصه بین‌المللی با ریسک‌های زیادی مواجهه است. به‌عنوان نمونه تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز و بیمه‌گری از جمله ریسک‌های بزرگ شرکت فملی هستند. نوسانات ارزی از جمله مواردی است که شرکتی مانند شرکت ملی صنایع مس را در ماه‌های اخیر تحت تاثیر خود قرار داده‌است. از آنجایی که شرکت ملی صنایع مس ایران قسمتی از محصولات تولیدی خود را به سایر کشورها صادر کرده و بخشی از درآمد حاصل از فروش شرکت از طریق صادرات تحقق می‌یابد و از سوی دیگر قسمتی از ماشین‌آلات و تجهیزات طرح‌های توسعه مجتمع‌های شرکت و بخش کمی از مواد اولیه شرکت نیز از کشورهای دیگر وارد می‌شود، بنابراین نوسانات نرخ ارز تأثیر بسزایی در درجه اول برای درآمدهای شرکت و در درجه دوم بر هزینه‌های شرکت دارد. برهمین اساس شرکت‌های بزرگ را باید با توجه به ریسک‌های آن بررسی کرد. با این حال می‌توان گفت که شرکت ملی مس یکی از شرکت‌های بزرگ فلزی در ایران است و از جمله شرکت‌های پرسود سهام عدالت محسوب می‌شود. 12تیر 1351 بود که شرکت سهامی معادن مس سرچشمه کرمان تاسیس شد و چهار سال بعد یعنی در سال 1355 به شرکت ملی صنایع مس ایران که برگزیده کلیه فعالیت‌های معادن مس کشور است، تغییر نام داد. ورود این شرکت به بورس نیز به سال 1385 باز می‌گردد.

قیمت سهام شرکت ملی مس با نماد فملی در ماه‌های اخیر با 50 درصد افت مواجه شده است. این موضوع را نمی‌توان فقط در بستر بازار سرمایه بررسی کرد. چراکه شرکت ملی مس یکی از بزرگترین شرکت‌های کشور است که هر وضعیت آن می‌تواند معرفی از شرایط در کشور باشد. ملی مس نخستین شرکت دولتی و مشمول اصل 44است که 15بهمن 85 وارد بورس شد. عرضه این شرکت از همان ابتدا با حواشی زیادی مواجه بود. مدت‌ها قبل از عرضه سهام، قیمت هر سهم شرکت حول و حوش 8هزار ریال برآورد می‌شد. ولی در روز عرضه اولیه ابتدا 4 هزار ریال و به یك‌باره با عقب‌نشینی استراتژیك 360تومان عرضه شد، به‌طوری‌كه عده‌ای از خریداران در همان روز به‌ازای هر سهم 40تومان سود کردند. در سال‌های ابتدایی شرکت دارای شرایط مناسبی نبود و همواره با حواشی زیادی مواجه می‌شد. مدیران پرحاشیه، دخالت دولت در امور شرکت، موضوع آب از جمله مواردی بودند که شرکت را در رسانه‌‌ها مطرح می‌کرد. اما طولی نکشید که این شرکت جایگاه خود را در بازار سرمایه پیدا کرد.

شروع ریزش‌ها در مدیریت جدید

از خردادماه امسال مدیرعامل جدیدی برای شرکت فملی انتخاب شد و از همان روز تاکنون سهام این شرکت روز خوشی را به خود ندید. تقریبا به 50 درصد قبل از انتصاب افت کرد. رستمی که قبلا مدیر شستا بود، سابقه حضور در فملی را داشت و با این صنعت بیگانه نیست، اما ظاهرا حواشی او در این شرکت تمامی ندارد. او که از نزدیکان به دولت سیزدهم است، انتصابات زیادی را انجام داده که خبرساز شده‌اند همچنین خبرهایی در مورد فساد مالی نیز در این شرکت به گوش می‌رسد که بر شرایط حاکم بر شرکت بی‌تاثیر نیست.افت 50 درصدی سهام این شرکت شاخص مناسبی است تا درک شود که وضعیت بلندمدت آن چگونه است. با وجود اینکه صورت‌های مالی شرکت مناسب ارزیابی می‌شود و سودآوری شرکت خوب است، اما انتصابات در شرکت، خبرهایی پیرامون فساد در شرکت و همچنین کاهش قیمت جهانی مس تاثیر روانی شدیدی بر سرمایه‌گذاران روی سهام شرکت داشته‌است. بر همین اساس قیمت سهام شرکت را از رقم 6843 ریال در خردادماه امسال به 4718 ریال در روزهای اخیر رسانده است. با توجه به آنکه قیمت جهانی مس در محدوده 7500دلار سیر می‌کند و در ماه‌های اخیر حدود 23درصد افت داشته، بر قیمت سهام فملی تاثیر منفی گذاشته است.

ارزش سهام این شرکت سال‌ها ثابت بود تا اینکه سال 1399 مانند همه شرکت‌ها افزایش یافت اما این رشد مانند بسیاری از شرکت‌ها که جهش شدید و بعد از آن سقوط وحشتناکی داشتند، نبود. صعود نامناسب شرکت سبب شد بسیاری دلگیر شده و در آن زمان از شرکت دور شوند. نکته جالب اینکه این شرکت اگرچه همگام با بازار رشد نکرد اما همگام با بازار سقوط کرد که بسیاری علت این رخداد را به بازارگردان و سهامداران عمده شرکت نسبت داده‌اند.

13 انتصاب فامیلی پرحاشیه

در ماه‌های اخیر فملی با حواشی زیادی مواجه بود. 80درصد از اعضای هیئت‌مدیره با آمدن مدیرعامل جدید و پرحاشیه شرکت تغییر کرده و نزدیکان به دولت سیزدهم و نمایندگان مجلس جایگزین آنها شدند و این انتصابات سبب حواشی زیادی شد. تاجایی که مجلس نیز به این مسئله ورود کرد. یکی از نمایندگان مجلس در تذکری شفاهی در جریان جلسه 22اسفند مجلس خطاب به وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته بود: «تصمیم‌گیری برای تغییر و جابه‌جایی در شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی باید براساس شایسته‌سالاری، پاکدستی، کارآمدی و تخصص باشد. شنیده‌ام قرار است برای شرکت ملی مس ایران فردی که اصلا در این حوزه تخصصی ندارد، گماشته شود. نباید تحت فشارهای سیاسی یا قومیتی برای صنایع بزرگ تصمیم‌گیری شود و منافع کشور را به خطر انداخت.» هرچند این سخنان برای نمایندگان حواشی زیادی داشت و سبب شد نماینده مزبور با اتهام دریافت رشوه مواجه شود، اما مدتی بعد از این سخنرانی بود که انتصاب مدیری پرحاشیه همه را شوکه کرد و البته اتهامات دریافت رشوه هم هیچ‌گاه اثبات نشد. استخدام 13نفر در این شرکت که ادعا شده فامیلی است، سروصدای زیادی به‌پا کرد. از باجناق عبدالناصرهمتی که مدیر بازرگانی این شرکت است تا داماد نماینده شهر تبریز در لیست انتصابات فامیلی قرار گرفته و حتی نحوه انتصاب خود مدیرعامل شرکت نیز حرف و حدیث‌های زیادی را به دنبال آورد. در پی این حواشی بود که مدیرعامل شرکت توضیحاتی را به رسانه‌ها اعلام کرد که در این توضیحات ادعای انتصاب فامیلی رد نشده و فقط دلایل این انتصابات توضیح داده شده است.

27 پرونده فساد مالی

اخیرا موضوع مشکلات مالی در شرکت فولاد مبارکه اصفهان حواشی اقتصادی زیادی را به همراه داشت. حالا شرکت ملی مس نیز در روزهای اخیر با همین چالش روبه‌رو شده و ظاهرا پرونده‌های فساد مالی زیادی دارد که در قوه قضائیه در حال بررسی است . مدیرعامل جدید شرکت که بعد از حواشی مالی با پرسش‌های زیادی مواجه شده، اخیرا اعلام کرده است که 27پرونده فساد مالی در حال بررسی وجود دارد که برخی از این افراد از وابستگان به نمایندگان مجلس هستند. با وجود آنکه موضوع فساد فملی همواره مطرح بوده، اما هرگز قوه قضائیه در این خصوص ورود نکرد.

تجزیه و تحلیل داده‌های مالی شرکت

بسیاری از تحلیل‌گران بر این باورند که رشد سود خالص شرکت‌های بورسی در این چند ساله متأثر از روند تورمی اقتصاد کشور است. با این حال تأثیر تورم بر افزایش درآمدها امری بدیهی است، اما کنترل هزینه‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا آن‌ها هم با اثر تورم افزایش می‌یابند. یکی از ریسک‌های امروز شرکت‌های فعال در ایران این است که هزینه‌های آن‌ها با تورم افزایش یابد و قیمت محصولات آن‌ها ثابت بماند که موجب زیان‌دهی شرکت می‌شود. مجتمع ملی صنایع مس ایران در سال گذشته 504 هزار و 740 میلیارد ریال سود خالص داشته که به نسبت سال 99، سود خالص این شرکت 93 درصد افزایش یافته است.

اما مهمترین داده شرکت مربوط به فروش است. در سال‌های اخیر، رشد فروش شرکت به لحاظ مقداری و ریالی افزایش یافته است. اما به دلیل ریسک‌های بین‌المللی برخی از اهداف شرکت محقق نشده است، اما با این وجود فروش شرکت همواره صعودی بوده و بعضا غافل‌گیرکننده نیز بوده است چراکه با وجود تحریم رشد چندده درصدی امیدوارکننده است.

نسبت‌های مالی شرکت

نسبت‌های مالی شرکت در دوره‌ها و سال‌های مالی اخیر تقریباً ثابت بوده است. با توجه به اینکه نسبت مالکانه شركت 28درصد و همچنین نسبت كل بدهی 12 درصد است، می‌توان چنین استنباط کرد كه شركت سرمایه كافی برای مقابله با ریسک‌های مختلف از جمله ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی داشته و می‌تواند به حیات خود ادامه دهد و از محل سرمایه، منابع كافی برای اداره شركت دارد. در ارتباط با نقدینگی و جریانات نقدی تلفیقی شرکت نیز می‌توان گفت در پایان دوره 12ماهه 1400 وجوه نقد تلفیقی معادل 34 هزار 957 میلیارد ریال و دارایی‌های جاری تلفیقی معادل 650 هزار و 497 میلیارد ریال و بدهی‌های جاری تلفیقی معادل 195 هزار و 673 میلیارد ریال بوده که این موضوع باعث سرمایه در گردش شركت معادل 454 هزار و 823 میلیارد ریال شده‌است. نسبت‌های مالی گویای وضعیت واقعی شرکت‌ها هستند. در حقیقت، این نسبت‌های مالی هستند که شرایط شرکت را در دوره‌های مالی گذشته و آینده بازگو می‌کنند. حاشیه سود، بازدهی دارایی‌ها، بازدهی سرمایه، بازدهی سرمایه در گردش رقم قابل توجهی را کسب کرده‌اند. این جدول گویای آن است که این شرکت در سودآوری همچنان یکی از مهمترین شرکت‌های بورسی و سهام عدالت است. یکی از موضوعات نگران‌کننده در این بین مسئله کفایت سرمایه است که نسبت خوبی دارد و نشان از کمبود نقدینگی شرکت است. این مسئله در نسبت‌های اهرمی شرکت پیداست. اما در مجموع نسبت‌های مالی شرکت گویای وضعیت مناسب شرکت بوده و هیچ نگرانی در مورد آینده این شرکت وجود ندارد.

ریسک‌های کمرشکن «فملی»

همواره شرکت‌های بزرگ بین‌المللی دارای ریسک‌های مختلفی هستند. ریسک‌های اقتصادی و سیاسی همواره بر عملکرد آنها تاثیرگذار است.

ریسک تحریم: شرکت ملی مس نیز دارای ریسک‌های مختلفی است که مهمترین آن ریسک تحریم است. عدم امکان استفاده از نظام بانکی بین‌المللی برای نقل و انتقال پول، خطر مسدود شدن حساب‌های بانکی خارج از كشور و به‌طور كلی روابط بین‌المللی به علت وجود تحریم‌ها كه به منظور پوشش ریسک انجام عملیات نقل و انتقال مالی ناشی از صادرات، تصمیم ایجاد شركت‌های تراستی بین‌المللی یا انجام عملیات فروش به صورت قراردادهای كارگزاری (از طریق شركت‌های غیرایرانی) و عرضه كاتد در رینگ صادراتی بورس كالا اتخاذ شده است.

بیمه: شرکت بزرگی که مجموع دارایی‌هایش 1149 هزار میلیارد ریال است، نیاز به بیمه‌گری بزرگ و قوی دارد که متاسفانه شرکت‌های بیمه ایرانی به دلیل مشکلاتی که دارند قادر به پوشش آن نخواهند بود و به دلیل تحریم‌ها شرکت ملی مس به بیمه‌های بین‌المللی دسترسی ندارد.

مسدودی حساب شرکت: احتمال مسدود شدن انبارهای كالای خارج از كشور.

عقد قراردادهای بزرگ و مفید: عدم امکان انعقاد قرارداد با شركت‌هایuser end معروف و یا Traderهای بزرگ و اجبار كار كردن با شركت‌های كوچک‌تر با توجه به تحریم‌های بین‌المللی.

مشکلات حمل و نقل: محدودیت‌های حمل‌ونقل دریایی و عدم امکان استفاده از Line Shipping‌های بزرگ برای شرکت در حال حاضر وجود دارد.

تفسیرهای غلط سیاسی در داخل: یکی از مشکلات بزرگ کسب‌وکار در ایران تعبیرهای غلط در خصوص شرکت‌ها و فعالان اقتصادی است. چراکه تعابیر نادرست حاكم بر برخی فعالیت‌ها نظیر خام‌فروشی و برخی حاشیه‌سازی‌های مترتب بر آن و همچنین تخصیص تعرفه‌های سنگین وجود دارد.

نوسانات قیمتی جهانی: نوسانات قیمت‌های جهانی فلزات به خصوص مس كه از جمله عوامل غیرقابل كنترل بیرونی است كه شركت مس دخل و تصرفی در آن ندارد. همانگونه كه در سال‌های اخیر با شیوع بیماری كرونا، كنترل یا ایجاد سویه‌های جدید آن، تغییرات ناگهانی قیمت مس را شاهد بودیم.

خصوصی‌سازی ناقص: اجرای ناقص خصوصی‌سازی و تصدی‌گری روزافزون دولت كه آثار آن در تمام تصمیمات و رفتارهای شركت مشخص و لازم است هرچه سریع‌تر، خصوصی‌سازی به معنای واقعی محقق شود.

ریسک نوسانات نرخ بهره: شرکت برای افزایش میزان محصولات تولیدی و افزایش ظرفیت خود طرح‌ها و پروژه‌های توسعه را در دست اجرا دارد و برای تامین مالی بخشی از پروژه نیاز به استفاده از تسهیلات بانکی دارد. از این جهت نوسانات نرخ بهره در سال‌های آینده می‌تواند در قیمت تمام‌شده پروژه‌ها و هزینه‌های مالی اجرای طرح‌ها تاثیرگذار باشد.

جایگاه ایران در صنعت مس

ایران در سال 2020 با تولید 279 هزار تن مس پالایش‌شده رتبه نوزدهم تولید این محصول را در دنیا دارد. به‌طوری‌كه سهم تولید مس ایران در دنیا در این سال 2/1درصد بوده است. همچنین در منطقه آسیا طی سال 2020، ایران رتبه هفتم تولید مس پالایش‌شده را دارد و سهم ایران از این منطقه در این سال 04/2درصد بوده است. سهم تولید شركت ملی صنایع ایران از كل تولید مس محتوای معدنی 292 هزار تن و سهم شركت از تولید مس پالایش‌شده بیش از 271 هزار تن است. تولید مس كاتدی شركت در نیمه اول سال 1400 بیش از 143 هزار تن بوده است.

فعالیت شرکت ملی مس

موضوع فعالیت شرکت طبق ماده دو اساسنامه «اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از معادن مس ایران، تولید، توزیع و فروش محصولات پرعیارشده سنگ مس و فلز مس، توزیع و فروش محصولات اعم از داخلی و خارجی، مشارکت و جلب مشارکت در طرح‌های سرمایه‌گذاری مربوط به صنایع مس و انجام کلیه عملیات و معاملات مالی، تجاری، صنعتی، معدنی و خدماتی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به تمام یا هریک از موضوعات مشروحه فوق اعم از داخلی یا خارجی مربوط باشد، است. دستیابی به بالاترین رکورد برداشت سنگ سولفور از ابتدای راه‌اندازی شرکت تاکنون، دستیابی به رکورد تولید کنستانتره مس و کنستانتره مولیبدن از ابتدای راه‌اندازی شرکت تاکنون، ثبت رکورد تولید مس کاتدی و کنستانتره فلزات گرانبها، پیشرفت فیزیکی 82درصدی در پروژه احداث معدن و کارخانه تغلیظ از دستاورد‌های این مجتمع اقتصادی در سال 1400 بود. شرکت سال 1400 در مجموع 5/199میلیون تن استخراج داشته که نسبت به برنامه بودجه‌بندی شرکت هم بالاتر بوده است. این شرکت در تولید مس کاتد رتبه 18 در دنیا و در داشتن ذخایر معدنی مس رتبه شش در دنیا را دارد. از لحاظ وزنی، شش درصد فروش در سال قبل صادراتی و از لحاظ مبلغی، 47درصد فروش شرکت صادراتی است. چهار پروژه مهم شرکت در سال جاری پروژه «دره زار» با ظرفیت تولید 150هزار تن کنستانتره مس، پروژه مس «دره آلو» با ظرفیت 100هزار تن تولید کنستانتره مس، پروژه «فلوتاسیون سرچشمه» با ظرفیت 70هزار تن تولید کنستانتره مس و پروژه «لیچینگ سونگون» است.

سهامدار عمده شرکت ملی مس

شرکت ملی مس یکی از مهمترین شرکت‌های سهامی عدالت است که متعلق به 50 میلیون شهروند ایرانی است. در واقع یکی از نکات مثبت سهام عدالت حضور شرکتی مانند ملی مس است. وضعیت سهامداری شرکت نیز توزیع مناسبی دارد، اما در مجموع و در حال حاضر مدیریت فملی به دلیل تامین سهام عدالت با دولت است و دولت در برخی از موارد اصلی این شرکت دخالت مستقیم می‌کند. شركت كارگزاری سهام عدالت 17/36درصد، توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران 05/12درصد، موسسه صندوق بازنشستگی شركت ملی صنایع مس 92/7 درصد، شركت سرمایه‌گذاری صدر تامین 36/5درصد، شركت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات 08/3درصد، موسسه صندوق بازنشستگی، وظیفه و ازكارافتادگی بانک‌ها 44/2درصد، شركت واسط مالی آذرچهارم 89/1درصد، شرکت سرمایه‌گذاری گروه مالی كیمیا مس ایرانیان 83/1درصد، شركت سرمایه‌گذاری آتیه صبا 78/1درصد، شركت سرمایه‌گذاری فرهنگیان 62/1درصد، شركت توسعه و مدیریت سرمایه صبا 53/1درصد، شركت سرمایه‌گذاری آتیه اندیشان مس 50/1درصد، شركت صبا میهن 49/1درصد، موسسه صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر 07/1درصد، شركت گروه توسعه مالی مهرآیندگان یک درصد و سایر سهامداران 28/19درصد از مجموع سهام 400میلیارد سهم شرکت را نمایندگی می‌کنند.