روزنو :گفت‌وگو، موضوع تازه‌ای است که از سوی مقامات ارشد نظام مطرح می‌شود. موضوعی که برخی به آن به عنوان یک راه حل سیاسی برای شرایط پیش‌آمده نگاه می‌کنند. هرچند کارشناسان معتقد هستند که اجرای یک گفت‌وگوی ملی بین افکار مختلف چالش‌های زیادی دارد و تنها حاکمیت است که می‌تواند شرایط آن را فراهم کند.

از طرف دیگر عده‌ای آن را دیرهنگام می‌دانند چرا که چند سال پیش این موضوع از سوی گروه‌های سیاسی بخصه‌وص اصلاح‌طلبان مطرح شده بود اما هیچ‌گاه مورد استقبال قرار نگرفت. حالا بهرحال مقامات ارشد کشور از ضرورت شکل‌گیری گفت‌وگو سخن می‌گویند. در رأس آنان غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه است.
او دیروز برای چندمین بار طی روزهای اخیر از گفت‌وگو سخن گفت. رئیس دستگاه قضا در نشست شورای عالی قضایی با اشاره به موضوعی که در هفته گذشته مبنی بر اعلام آمادگی برای گفت‌وگو با همه گروه‌ها و جریان‌های معترض و منتقد مطرح کرده بود، به ذکر چند نکته مهم در باب این اعلام آمادگی و فراخوان پرداخت و اظهار کرد: «اولاً این اعلام آمادگی برای گفت‌وگو با گروه‌ها و جریان‌های معترض و منتقد، تاکتیکی و مقطعی نیست این دعوت برای شنیدن صدای منتقد و گفت‌وگو در ابتدای شروع کار به عنوان رئیس قوه قضائیه هم اعلام شده بود و موضوعی متّخذ و برگرفته از وظایف و مسئولیت‌های ذاتی و قانونی قوه قضاییه و فرمایشات و دستورات مقام معظم رهبری است؛ کما اینکه رهبر انقلاب در حکم انتصاب اینجانب بر اهتمام جدّی به مأموریت‌های اساسی دستگاه قضا در قانون اساسی یعنی گسترش عدالت، احیاء حقوق عامّه، تأمین آزادی‌های مشروع، نظارت بر حسن اجرای قوانین، پیشگیری از وقوع جرم و نیز مبارزه‌ی قاطع با فساد ، تاکید فرمودند؛ ثانیاً این گفت‌وگو نیازمند سازوکاری با مبانی مشخص عقلانی و رعایت نزاکت و اخلاقمداری است؛ در این گفت‌وگو کسی در پی بر کرسی نشاندن نظر خود و تنازع نیست.»

هفته پیش وقتی اژه‌ای از موضوع گفت‌وگو سخن گفته بود برخی با انتقاد از فضای کشور گفتند که اژه‌ای در حالی از ضرورت مذاکرات داخلی سخن می‌گوید که از زمانی که ریاست قوه قضاییه را بر عهده گرفته حاضر نشده با خبرنگاران جلسه خبری برگزار کند و به سوالات افکارعمومی پاسخ دهد. با این حال دیروز اژه‌ای از نقد خودش به عنوان رئیس دستگاه قضا هم صحبت کرده است.

او گفته: «در یک گفت‌وگو گاهی در باب مفاهیم و مصادیق و گاهی در باب اهم و مهم اختلاف‌نظر وجود دارد؛ این اعتقاد را نداریم که کار ما بدون نقد است و مدعی به نقطه مطلوب رسیدن نیز نیستیم؛ لذا از همه صاحب‌نظران که دارای ایده هستند برای گفت‌وگو و مفاهمه و ارائه نقطه‌نظرات و پیشنهادات در باب مسائل و مسئولیت‌های قوه قضاییه دعوت به عمل می‌آوریم؛ ما از این مهم استقبال می‌کنیم که یک فرد صاحب‌نظر در حوزه مبارزه با فساد، روش‌ها و راه‌کار‌های کارشناسانه مدنظر خود را برای هر چه مطلوب‌تر شدن مقوله مبارزه با فساد بیان و ارائه کند؛ ما از این مهم که نخبگان حوزوی و دانشگاهی در باب تعارف و مصادیق آزادی‌های مشروع، نقطه نظرات خود را ارائه دهند، استقبال می‌کنیم.»

رئیس قوه قضاییه در همین راستا ضمن بیان اینکه همه مسئولان ارشد دستگاه قضایی آمادگی گفت‌وگو با گروه‌ها و جریان‌های معترض و منتقد را دارند، به تماس‌ها و پیام‌های عده‌ای از اشخاص که خود را منتسب به جریان‌ها و گروه‌های مختلف می‌دانستند و متقاضی گفت‌وگو با وی بودند اشاره کرد و گفت: «طبیعتاً من امکان و وقت ملاقات و گفت‌وگو با تک‌تک متقاضیان و صاحبان ایده را ندارم؛ البته طی روزهای گذشته با افراد، نخبگان و گروه‌های مختلف گفتگو شده است و به طور مثال در روز پنجشنبه گذشته نیز با ۴ نفر از افراد متقاضی به نمایندگی از ۴ جریان سیاسی، اقتصادی گفت‌وگو کردم که با توجه به محتوای پیام‌های‌شان به نظر ایده مطلوبی داشتند و نقطه‌نظرات‌شان در باب محورهای سیاسی و فرهنگی و اقتصادی بود، و مقرر شد طرح‌ها و ایده‌های خود را ارائه دهند. اعلام آمادگی و پیشنهاد ما برای گفت‌وگو با گروه‌ها و جریان‌های معترض و منتقد طبیعتاً مرتبط با مسائل و مسئولیت‌های قوه قضاییه است؛ با این حال ما از انجام گفت‌وگو میان بخش‌های مختلف حکومت با افراد منتقد و معترض نیز استقبال می‌کنیم.»

در همین ارتباط خبرنگار روزنامه همدلی درباره شرایط شکل‌گیری گفت‌وگو با اسماعیل گرامی‌مقدم از اعضای حزب اعتمادملی مصاحبه کرده است. گرامی مقدم در این مصاحبه می‌گوید: «در باب این که چرا گفت‌وگو و چرا تعامل و مذاکره بین گروه‌ها مهم‌ترین بحث روز کشور است، باید نگاهی به شرایط کشور داشته باشیم. در نظر بگیریم که اعتراضات مردم در چه مرحله‌ای است هرچند که در مقاطعی این اعتراضات به اغتشاش و شورش کشیده شده است باید بدانیم که این معلول است. در مرحله اول معلول تبعیض و نابرابری و در مرحله بالاتر معلول فقر است که آن هم خودش معلول شرایط اقتصادی کشور است.»

گرامی‌مقدم توضیح می‌دهد: در چنین شرایطی اولین راه‌کار آنی و کوتاه مدت برای فروکش کردن این شرایط و همه این مشکلات شکل‌گیری گفت‌وگو و تعامل حاکمیت با نهادهای مردمی هست. اما وقتی سخن از گفت‌وگو به میان می‌آوریم باید بدانیم منظور گفت‌وگو با چه طرف‌هایی است.

پیش از این حاکمیت در سطح سیاسی گفت‌وگو را با نهادهای مدنی انجام می‌داد. حاکمیت می‌دانست با کی گفت‌وگو کند. در جبهه اصلاحات با کدام حزب و با کدام چهره‌ها مذاکره کند و در نهایت چه بخش‌هایی از مطالبات را بپذیرد. اما در سال‌های اخیر به طور کلی جریان اصلاحات از عرصه قدرت حذف شد. حالا تنها احزاب این جریان مانده‌اند اما در همین حد هم وقتی احزاب تقاضای قانونی خود را به وزارت کشور دادند که به طور مثال به موضوع یا تصمیمی اعتراض کنند با آن هم موافقت نشد. حالا در کنار این یک سطح دیگر از مردم در خیابان هستند که الان دارند اعتراض می‌کنند و وابسته به هیچ گروهی هم نیستند که آن هم معلول حذف نهادهای مدنی است.»
این عضو حزب اعتماد ملی معتقد است: «حاکمیت باید در سطح سیاسی و با احزاب و سیاسیون اصلاح‌طلب که پایگاه متفاوتی با اصول‌گرایان دارند مذاکره را شروع کند. برای این کار هم صداوسیما را به صورت عادلانه در اختیار این جریان قرار دهند تا مطالبات مطرح شود. به این ترتیب بخشی از اعتراض کنندگان امید پیدا می‌کنند که نهادهای مدنی از جمله احزاب می‌توانند پیگیر مطالبات‌شان باشند.»

گرامی‌مقدم تأکید دارد: « گفت‌وگو در سطح سیاسی با احزاب تنها راهی است که می‌تواند وجود داشته باشد. نه اینکه فقط قرار باشد گفت‌وگو را بین نیروهای خودشان و قوای مختلف انجام دهند.

این کار دردی را دوا نمی‌کند. آنچه شاید بتواند که احتمال قوی هم می‌تواند کار را به پیش ببرد شروع مذاکره با جریان بزرگی به نام اصلاحات است که احزاب مختلفی دارد. هرچند این احزاب ضعیف هم شده باشند ولی به‌هرحال دارای شناسنامه هستند. این اتفاق هم باید با پیش‌قدمی صداوسیما شکل بگیرد تا بعد به این مطالبات اعتراض‌کنندگان هم توجهی بشود و قول‌هایی به آنان داده شود تا کشور به این ترتیب کشور به سمت آرامش پیش برود.»

گرامی‌مقدم در واکنش به این نکته که برخی می گویند مردم با شعارهای خود از سال 96 نشان دادند که از جریان اصلاحات هم عبور کرده‌اند، گفت: «نمی‌توانیم بین صفر صد حرکت کنیم. هم جریان اصلاحات پایگاه مردمی دارد و هم جریان اصول‌گرا.

این طرفداران هم و به هیچ وجه از اصلاحات و اصول‌گرایان جدا نمی‌شوند هرچند که از هر دو طرف هم ریزش داشتیم. آن حرفی که آن موقع می‌زدند یعنی در سال 96 شرایط عادی بود الان شرایط عادی نیست و در خیابان‌ها شرایط امنیتی داریم. به‌هرحال در چنین شرایطی باید از همین جریان اصلاح‌طلبی گفت‌وگو شروع شود که منتقد اصلی هست. الان اگر نظام در خیابان بخواهد گفت‌وگو کند با کی می‌خواهد گفت‌وگو کند؟
این جوان‌هایی که با تکنولوژی در خیابان پیش می‌روند اعتراضات‌شان شبیه متولدین دهه‌های 50 و 60 نیست حتی شبیه دهه 90 هم نیست. با این‌ها چگونه می‌خواهند مذاکره کنند؟ راهی وجود ندارد. خیلی از پل‌ها خراب شده است. تنها پل همین اصلاح‌طلبان هستند که پایگاه حداقلی دارند و جماعتی که الان سکوت کرده‌اند. بخش زیادی از این جماعت سکوت کرده طرفدار اصلاحات هستند. در صحنه درگیری یک طیف در خیابان شعار می‌دهند و مطالبات خاص خود را مطرح می‌کنند در یک سطح دیگر هم حاکمیت قرار دارد که برخورد امینیتی می‌کند. در کنار این‌ها یک بخش بزرگی هم هستند که سکوت کرده‌اند که امیدوار به اصلاحات هستند. تنها پل عبور از این شرایط امید به اصلاحات و گفت‌وگو با اصلاح‌طلبان است که می‌توانند بخش‌هایی از مطالبات مردم را مطرح کنند و حاکمیت توجه کند که این هم زمینه را باید خود صداوسیما به وجود بیاورد.»

گرامی‌مقدم در ادامه توضیح می دهد: «این راه یعنی گفت‌وگو بدون هزینه برای حاکمیت هست و یک تصمیم سیاسی محسوب می‌شود و اتفاقا قابل دست‌یابی هم هست. ما وقتی در سال 92 برای پرونده هسته‌ای نرمش قهرمانانه می‌کنیم و تا الان مشغول مذاکره با آمریکا هستیم در نتیجه مذاکره در داخل کار سختی نیست. ضمن این که مذاکره در داخل لازمه حکومت‌داری است. مردم مالیات و عوارض می‌دهند و هزینه سنیگینی برای انتخابات ها می‌پردازند از این رو این حاکمان باید بتوانند کشور را اداره کنند و در قبال آنان پاسخگو باشند. این اداره کردن کشور با سیاست‌های سفت و سخت شدنی نیست. با گفت‌وگو و تعامل شدنی هست.»

گرامی‌مقدم می‌گوید: « وقتی آقای اژه‌ای از ضرورت گفت‌وگو سخن می‌گوید این نشان می‌دهد که حتما بین خودشان هم گفت‌وگو به عنوان یک راه حل دیده شده است. به نظر بنده امروز از نان واجب‌تر برای حاکمان جمهوری اسلامی گفت‌وگو هست و راهی هم به جز اصلاحات در کشور نیست که کم‌هزینه‌ترین راه است.»