روز نو:نامه پیشنهادها و نظرات درباره چگونگی توافق همچنان به واسطه اتحادیه اروپا میان ایران و آمریکا رد و بدل می‌شود و با این حال هنوز خبری از امضای توافق احیای برجام در جریان مذاکرات وین نیست. مخالفان برجام از جمله حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان پیشنهاد داده امضای برجام فعلا به تعویق بیفتد و در مقابل موافقان برجام معتقدند باید اتفاقی بیفتد که تاخیرها کاهش یابد و کارها زودتر به سرانجام برسد؛ هادی حق شناس کارشناس مسائل اقتصادی از جمله حامیان برجام است که با رویداد۲۴ گفت‌وگو کرده است.

او می‌گوید: برای اینکه اهمیت احیای برجام یا شرایط پسابرجام دو مشخص شود، کافی است ما به اتفاقات دو سه سال اخیر اشاره کنیم. شیوع کرونا در سال ۲۰۱۹ منجربه این شد که اقتصاد جهان، بعد از چندسال رشد اقتصادی منفی را تجربه کند. جنگ روسیه و اوکراین که بخشی از مواد غذایی و انرژی جهان را کمی با مشکل روبرو کرد، بار دیگر منجر به این شد بعد از چند دهه، نرخ تورم دو رقمی و دو برابری را تجربه کنند. حالا شما تصور کنید که اقتصاد ایران هم با شوک خروج از برجام مواجه شد و هم کرونا و هم افزایش قیمت مواد غذایی در جهان که بر ایران هم تاثیر گذاشته است، در نتیجه اقتصاد‌های قوی جهان مانند آمریکا، به راحتی دچار مشکل شدند. طبیعی است که این شوک‌ها برای اقتصاد ایران ضربه سنگین‌تری بود و ایران را از مسیر عادی خارج کرد.

او می‌گوید: اکنون آثار کرونادر حال از بین رفتن است و هم اینکه ایران شوک انرژی که به کشور‌های دیگر وارد شد را ندارد چرا که انرژی دارد. ایران مشکل تحریم‌ها را دارد و اگر تحریم‌ها به عنوان یک اخلال خارجی از اقتصاد ایران حذف شود، طبیعی است هم از نظر روانی و هم اثر واقعی بر اقتصاد ایران خواهد داشت و آن را می‌توان در همه بازار‌ها از ارز گرفته تا خودرو و کالا‌های خارجی، مشاهده کرد و شاهد واقعی شدن قیمت‌ها خواهیم بود. اما نکته این است که این احیای برجام دقیقا چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه فرایند احیای برجام شروع شده است، تصریح کرد: به نظرم اختلافاتی که طرفین سر چند موضوع دارند در نهایت به سرانجام خواهد رسید. چرا که اروپا هم می‌داند اگر نفت ایران وارد بازار نشود، آن‌ها نیز دچار مشکل خواهند شد. از سوی دیگر ما نیز به اندازه کافی از عدم احیای برجام آسیب دیده‌ایم، بالاخره به روایتی ۸۰ الی ۱۰۰ میلیون بشکه نفت روی آب داریم که این برای ما درآمد نیست، بلکه هزینه‌ای است که باید جبران شود و به نظرم با قیمتی کمتر باید آن را به فروش برساند تا بخشی از مشکلات را حل کند لذا به این دلایل معتقدم برجام بالاخره احیا می‌شود، اما زمان آن مشخص نیست.

او می‌گوید: چون در بودجه سال جاری قیمت دلار را ۲۳ هزار تومان بسته‌اند، طبیعی است که تا این رقم کاهش پیدا کند. اما از آنجایی که همین بودجه سنواتی بخش مهمی از بودجه و اقتصاد کشور، احتمالا در صورت توافق، قیمت ارز تا این رقم کاهش پیدا کند.

حق شناس تاکید می‌کند که اگر برجام احیا نشود، قیمت ارز همچنان افزایشی خواهد بود و کالا‌های وارداتی به کشور مجدد افزایش قیمت خواهند داشت. همچنین اگر برجام احیا نشود مراودات تجاری ایران نیز دچار مشکل خواهد شد. چرا همین حالا ۷ میلیارد از پول ما باید در کره بلوکه باشد؟ به هر دلیلی که باشد، اگر برجام احیا نشود قطعا در این بخش و سایر بخش‌ها مثل معاملات تجاری، نیز دچار مشکل خواهیم شد. فشار همه این شرایط روی مردم خواهد بود. وقتی با دور زدن تحریم‌ها کالایی را بسیار گران وارد کشور می‌کنیم، طبیعی است هزینه آن را مردم پرداخت می‌کنند.

حق شناس می‌گوید: روزانه ۳ تا ۵ هزار میلیارد نقدینگی کشور افزایش پیدا می‌کند. این یعنی در حالی که دولت ادعا می‌کند پایه پولی را کنترل کرده است، اما رشد نقدینگی و پایه پولی به طور میانگین ۲۵ تا ۳۰ درصد است و این موضوع قطعا تاثیر خود را به صورت مستقیم روی تورم خواهد گذاشت.

او می‌گوید: به موضوع برجام و احیای آن از منظر اقتصادی باید نگاه کرد؛ ما در تحولات منطقه‌ای و جهانی، هیچ گاه استفاده اقتصادی نبرده‌ایم. مثلا قطر که با عربستان دچار مشکل شد، به جای اینکه ما بهره‌برداری کنیم، ترکیه این کار را انجام داد. زمانی که میان ترکیه و روسیه اختلاف ایجاد شد، باز هم ما از ظرفیت ایجاد شده استفاده نکردیم. اکنون که میان روسیه و اوکراین جنگ نظامی در میان است و می‌توانستیم بهره‌برداری کنیم و نفت خود را بالای ۱۰۰ دلار به فروش برسانیم، بازهم از این فرصت تاریخی استفاده نکردیم. ما بهره‌برداری نکردیم و نتوانستیم عقب‌ماندگی‌هایمان را جبران کنیم.

حق شناس در توضیح دیدگاهش می‌گوید: یک فرصت طلایی بود که خط لوله صلح میان ایران هند و پاکستان را داشته باشیم و مسائل زیرساختی را حل می‌کردیم، اما به دلایل مختلف این کار را نکردیم. ما در پیمان‌های منطقه‌ای هم عضو نبودیم و اخیرا در پیمان شانگهای عضو شدیم. به هر حال اگر اقتصاد پویایی بخواهیم، نمی‌توانیم دور مرز‌ها دیوار بکشیم، دنیا باید از مزیت‌های ما استفاده کند و ما نیز از مزیت‌های جهان استفاده کنیم. راهش این است که اقتصاد کشور را با اقتصاد دنیا پیوند بزنیم و بلعکس. برای اینکه چنین اتفاقی رخ دهد، نیاز به روابط خارجی عزت‌مدارانه داریم. ما باید از فرصت‌ها استفاده کنیم و یکی از فرصت‌های مهم همین احیای برجام است. اگر حالا احیا نشود، دیگر بعید است به راحتی بتوان برجام را احیا کرد.

این نماینده پیشین مجلس می‌گوید: ما اگر توافق کنیم، روزانه ۲ نیم میلیون بشکه نفت می‎فروشیم که ماهی ۷ میلیارد دلار عاید اقتصاد ایران می‌شود. وقتی ماهانه ۷ میلیارد دلار را از دست می‌دهیم، باید به کره جنوبی خواهش کنیم که ۷ میلیارد دلاری که در آنجا بلوکه شده است را آزاد کنید و به ما بدهید. ده سال قبل ۱۰۰ میلیارد دلار درامد‌های ارزی داشتیم، کشوری که در سال ۱۳۹۰ چنین درآمد‌هایی را داشت، امروزه به دنبال این است که میلیارد دلار را کره آزاد می‌کند یا نمی‌کند.