حتی دهه ۶۰ هم نان مردم کوپنی و سهمیه‌بندی نشد/ کوپنی کردن اقلام در شرایط غیرجنگی نادرست است

روزنو :محسن هاشمی‌رفسنجانی می‌گوید موضوع کالابرگ الکترونیک برای مردم و کارشناسان و تحلیلگران مبهم است و مشخص نیست دولت با چه شیوه‌ای قصد استفاده از این کوپن‌های الکترونیکی را دارد.

 محسن هاشمی‌رفسنجانی درباره زمینه‌های ظهور کوپن در ایران گفت: برای بررسی زمینه‌های ظهور کوپن در ایران بعد از انقلاب باید به ۱۳ آبان سال ۵۸ بازگردیم، تاریخی که دانشجویان خط امام (ره) در آن سفارت آمریکا را تصرف کردند و گروگان‌گیری بالغ بر ۴۴۰ روز طول کشید و همان زمان رئیس‌جمهور وقت آمریکا دستور تحریم تسلیحاتی ایران را صادر کرد. با ادامه گروگان‌گیری فروش نفت ایران نیز دچار مشکلاتی شد و پس از آن هم در سال ۵۹ جنگ ایران و عراق شروع شد.

محسن هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به بحران‌های اقتصادی ناشی از تحمیل جنگ عراق به ایران تاکید کرد: ارتش عراق در اواخر شهریور سال ۵۹ با ورود به خاک کشور بخشی از خاک ایران را تصرف کرد و طبیعتاً مبادلات اقتصادی ایران نیز دچار مشکل شد. در این شرایط دولت تصمیم گرفت به سمت استفاده از کوپن برود.

او با اشاره به این که شهید رجایی ستاد اقتصادی‌ای به نام «ستاد بسیج اقتصادی کشور» ایجاد کرد، گفت: دولت شهید رجایی این ستاد را مصوب کرد و نخست‌وزیر رئیس این ستاد بودند و وزرای اقتصادی نیز عضو این ستاد بودند.

هدف ستاد بسیج اقتصادی حمایت از اقشار آسیب‌پذیر بود

هاشمی‌رفسنجانی با بیان اینکه «ستاد بسیج اقتصادی موظف به بررسی مشکلات و بحران‌های اقتصادی آن زمان بود»، گفت: این ستاد سعی داشت تا با استفاده از توزیع کوپن و قیمت‌گذاری کالا‌ها و سیاست‌های آن زمان به صورتی اقشار آسیب‌پذیر و محروم را تحت پوشش قرار دهد.

او خاطرنشان کرد: در آن زمان اقلامی مثل گوشت و برنج و روغن و... در زمره کوپن بود حتی بعد‌ها موضوع کوپن به پودر و صابون و اقلام شوینده هم رسید، اما هرگز نان و اقلام مربوط به گندم را کوپنی نکردند.

رئیس سابق شورای شهر تهران در تشریح وضعیت توزیع کوپن در سال‌های ۶۰ گفت: در آن زمان بالغ بر ۱۰ مرحله کوپن اعلام کردند و این کوپن‌ها با اعداد مشخصی در اختیار مردم قرار گرفت و تا سال ۹۰ هم این کوپن‌ها در اختیار مردم بود، بنابراین امروز بالغ بر ۱۰ سال از زمان آخرین کوپن‌ها گذشته است. قرار بر این شد که سیستم کوپنی بعد از جنگ استفاده نشود که چنین هم شد و کم‌کم از دور خارج شد.

او تاکید کرد: با نهایی شدن بحث جمع شدن سیستم کوپن، فعالیت ستاد بسیج اقتصادی کمرنگ شده و به مروز از نخست‌وزیری به وزارت بازرگانی تحویل داده شد.

هاشمی‌رفسنجانی در پاسخ به سوالی درباره کیفیت کارکرد سیستم کوپنی در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ گفت: در آن زمان هم در مورد فساد و مشکلات اجرایی کوپن‌ها صحبت زیادی می‌کردند. برخی از مسائلی که می‌گفتند این بود که کوپن‌ها کفاف مردم را نمی‌دهد یا وقتی شماره کوپن اعلام می‌شد صف‌های طولانی ایجاد می‌شد و حتی می‌گفتند روی الگوی قوت غالب مردم تاثیر می‌گذارد.

وی ادامه داد: طبیعتا فسادی هم درباره کوپن‌فروشی و کوپن‌های باطله وجود داشت، اما به نظر می‌رسد علی‌رغم همه مشکلات، این کوپن‌ها فوایدی هم داشت و عده‌ای مدافع این کار بودند و می‌گفتند به جز این روش، در شرایط دشوار جنگ نمی‌توان مردم را راضی و دسترسی آن‌ها را به یکسری از اقلام ضروری فراهم کرد.

هاشمی‌رفسنجانی تصریح کرد: اگر بخواهیم درباره مشکلات و تبعات اقتصادی کوپن صحبت کنیم مسائل بسیار مهمی وجود دارد و قاطبه اقتصاددان‌ها این روش را در شرایط عادی درست نمی‌دانند. در آن زمان کوپن به نان مردم گره زده نشد و نان به وفور در اختیار مردم بود و اصلاً روشن نیست که چرا دولت یک‌دفعه به سراغ نان و ماکارونی رفت.

وی با بیان اینکه «استدلال دولت برای آغاز این حرکت از آرد و نان، تغییر قیمت‌های جهانی و قاچاق بیش از حد آرد به کشور‌های همسایه بود»، تاکید کرد: البته باید بررسی شود این موارد چقدر صحیح است و آیا میزان این ادعا‌ها به شکلی بودند که ضرورت داشته باشد تا آزادسازی نرخ ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی از گندم شروع شود یا خیر.

تشابه وضعیت سال ۵۹ و سال ۹۷ بعد از خروج آمریکا از برجام

هاشمی‌رفسنجانی با بیان این که «بحث کالابرگ الکتروینکی از سال ۹۷ با خروج یکباره آمریکا از برجام و شدت گرفتن موج تحریم علیه کشور مطرح شد»، گفت: شرایط سال ۹۷ با شرایط سال ۵۹ مشابه‌سازی شد و بر این اساس، از سال ۹۷ بحث کالابرگ الکترونیکی در دولت آقای روحانی، همزمان با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی مطرح شد، اما هرگز در دولت قبل این تصمیم اجرایی نشد.

او ادامه داد: یکی از دلایلی که تصمیم دولت فعلی برای سهمیه‌بندی را جدی کرد قاچاق کالا‌های اساسی به کشور‌های همسایه بود که پدیده نوظهوری است و می‌گفتند باید با سهمیه‌بندی جلوی این موضوع گرفته شود.

هاشمی‌رفسنجانی افزود: وزارتخانه‌های مختلف روی این موضوع کار کردند، اما هنوز هیچ طرح مدونی در این حوزه در اختیار مردم و کارشناسان قرار نگرفته؛ یعنی اطلاعات همه ما درباره جزئیات کالابرگ الکترونیکی ضعیف است.

او تصریح کرد: نمی‌دانیم این کالابرگ به سبک کوپن قدیم است یا به قیمت روز می‌خریم و مابه‌التفاوت را دولت در کارت الکترونیکی پرداخت می‌کند یا اینکه پول به حساب افراد ریخته می‌شود. در هر حال، مسائل مختلفی از این دست مبهم است.

هاشمی‌رفسنجانی در پایان با بیان اینکه اطلاعات جامعه از کالابرگ الکترونیکی هنوز کمرنگ است، گفت: اطلاعات کافی در این مورد در اختیار مردم نیست و باید در این زمینه پیش‌بینی‌های درست و تخصصی صورت پذیرد تا کالابرگ الکترونیکی به سرنوشت کارت سوخت دچار نشود.