چرا پاکستان سیاست خود درباره ایران را تغییر داد؟
در جریان این ملاقات ها، لحن هیات ایرانی که شاملِ رئیس مرزبانی و دیگر مقامات عالی رتبه این کشور بود، کاملا دوستانه و آشتی‌جویانه بوده است (به نقل از یک منبع آگاه به مذاکرات).
روزنو :
رور نو :«عربستان سعودی با استفاده از اهرمِ اعطای کمک‌های اقتصادی به پاکستان، عملا این کشور را در دستورکار‌های خود جذب کرده است. رهبری پاکستان نیز به این کمک‌ها چشم دوخته تا بتواند چالش‌های اقتصادی خود را مخاطب قرار دهد. درست به همین دلیل است که شاهدیم در عرصه سیاست خارجی نیز پاکستان عملا چرخش قابل توجهی را به سمت سعودی‌ها از خود نشان می‌دهد.»
پایگاه خبری "میدل ایست آی" در گزارشی، به افشاگری در مورد فشار‌های گسترده دولت عربستان به پاکستان با هدف واداشتنِ این کشور به در پیش گرفتن سیاست‌های تقابلی در قبال ایران اشاره کرده و به طور خاص ضمن اشاره به برخی ادعا‌های جدید دولت پاکستان علیه ایران مبنی بر اینکه شماری از گروه‌های جدایی‌طلب بلوچ در خاک ایران ایجاد پایگاه کرده اند و علیه منافع پاکستان اقدام می‌کنند، این رویه‌ها را ناشی از مناسبات نزدیک میان ریاض و اسلام آباد دانسته و از چرخش در سیاست سنتی پاکستان در اتخاذ بی طرفی میان ایران و عربستان، به سمتِ گرایش به سوی عربستان خبر داده است.
میدل ایست آی در این رابطه می‌نویسد: «تنها چند روز پس از بازدید اخیرِ وزیر کشور عربستان "شاهزاده عیدالعزیز بن سعود بن نایف" از پاکستان و ارائه یک لیست بلند بالا از درخواست‌های پادشاهی سعودی از دولت پاکستان، اسلام آباد رئیس دستگاه اطلاعاتی و جاسوسی خود را با یک پیام و طرح یک ادعا به تهران فرستاد: حمایت خود را از گروه‌های نیابتی در منطقه متوقف کنید. البته که وی در جریان این سفر تقاضا‌های دیگری را نیز از طرف ایرانی داشته است.
این مساله موجب شد تا وزیر کشور ایران "احمد وحیدی" نیز به پاکستان سفری داشته باشد. در جریان این سفر که در تاریخ ۱۶ فوریه انجام شد، احمد وحیدی با "عمران خان" نخست وزیر پاکستان، "قمر جاوید بجوا" فرمانده ارتش پاکستان، و وزیر کشور پاکستان "شیخ رشید احمد" دیدار و ملاقات داشت.
در جریان این ملاقات ها، لحن هیات ایرانی که شاملِ رئیس مرزبانی و دیگر مقامات عالی رتبه این کشور بود، کاملا دوستانه و آشتی‌جویانه بوده است (به نقل از یک منبع آگاه به مذاکرات). در این راستا، پاکستان ادعا کرده که اگر ایران مانع از ایجاد پایگاه برای جدایی طلبان بلوچ نشود و از حمایت مالی از آن‌ها و دیگر گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه دست نکشد، امکان دارد که پاکستان نیز رویه‌ای مشابه را در پیش گیرد.
شبه نظامیان و نیرو‌های نیابتی
دوم فوریه سال جاری میلادی، شبه نظامیانی از گروه موسوم به "ارتش آزادی بخش بلوچ" حملاتی را علیه نیرو‌های پاکستانی انجام دادند که منجر به چندین روز درگیری در ایالت بلوچستان پاکستان شد. برخی ادعا می‌کنند که شماری از جدایی طلبان بلوچ که سال هاست برای ایجاد یک بلوچستان مستقل از ایران و پاکستان می‌جنگندند، در ایران پایگاه‌هایی را ایجاد کرده اند و از آن طریق به اهدافی در خاک پاکستان حمله می‌کنند.
نارضایتی پاکستان از این وضعیت موجب شده تا عربستان روی این موج سوار شود و به دنبال تضعیف موقعیت ایران در منطقه برآید. اهمیت این مساله زمانی به خوبی درک می‌شود که توجه کنیم عربستان تنش‌های زیادی را با هدف مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران مدیریت می‌کند.
در این راستا اینطور گفته می‌شود که یکی از مهمترین درخواست‌های ریاض از اسلام آباد این است که به تهران فشار آورد و از کمک‌های ایران به جوانان شیعی پاکستانی که با کمک این کشور در نبرد‌های منطقه‌ای مشارکت فعال دارند (نظیر جنگ سوریه)، قویا جلوگیری کند و این روند را متوقف سازد. سعودی‌ها به شدت در هراس هستند که مبارزان پاکستانی از سوی ایران سازماندهی شوند و به کمکِ نیرو‌های انصار الله در جبهه جنگ یمن فرستاده شوند.
اقدامات پاکستان در مورد دارایی‌های مرتبط با ایران
دستگاه‌های امنیتی پاکستان بخشی از دارایی‌های مرتبط با ایران را نیز در خاک پاکستان هدف اقدامات توقیفی خود قرار داده اند. در این راستا، برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که انجام این قبیل اقدامات آن هم پس از بازدید وزیر کشور عربستان از پاکستان، حاملِ پیام‌های خاص خود است. در واقع این مساله نشان می‌دهد که پاکستان تحت فشار عربستان، عملا در حال انجامِ اقدامات ضدایرانی است.
با این همه، باید توجه داشت که پاکستان پیشنهاد عربستان سعودی مبنی بر تشکیل یک نیروی ویژه مشترک با هدف نبرد با حوثی‌های یمنی را رد کرده است. در این راستا، یک تحلیلگر پاکستانی می‌گوید: "پاکستان سعی می‌کند تا جای ممکن خود را از مناقشات فرقه‌ای و منطقه‌ای دور نگه دارد. با این حال، این یک حقیقت است که این کشور نیرو‌های عربستانی را آموزش نظامی می‌دهد".
تنها اندکی پس از بازدید وزیر کشور عربستان از پاکستان، گروهی از نیرو‌های مسلح عربستان وارد پاکستان شدند تا یک دوره تمرینی دو ماهه را در منطقه‌ای در ولایت پنجاب جنوبی پاکستان بگذرانند. این تمرین قرار است در منطقه‌ای در نزدیگی شهر "مولتان" پاکستان انجام شوند. این منطقه یکی از مناطق مهم نظامی پاکستان است که در آن یگان‌های تانک و توپخانه ارتش پاکستان مستقر هستند. این مساله در نوع خود نمودی عینی از رویه دولت پاکستان در ارائه آموزش‌های نظامی به نیرو‌های عربستانی است. نیرو‌هایی که احتمالا قرار است در جریان جنگ یمن از آن‌ها استفاده شود.
قرارداد‌های جدید دفاعی
رهبری نظامی و غیرنظامی عربستان به دنبال یافتن شماری از شرکا و متحدان برای این کشور است تا بتواند از این طریق، خلا حضورِ آمریکا در منطقه را هر چه سریع‌تر پُر کند. باید توجه کرد که آمریکایی‌ها سال گذشته، اغلبِ سامانه‌های دفاع موشکی پیشرفته خود به همراه سامانه موشک‌های پاتریوت را از عربستان سعودی خارج کرده اند.
در تاریخ ۱۴ فوریه سال جاری میلادی، فرمانده نیروی زمینی ارتش عربستان ژنرال "فهد بن عبدالله محمد المطر" در جریان یک دیدار تاریخی و کم سابقه وارد هندوستان شد. این نخستین بار بود که فرماند ارتش عربستان از هند بازدید می‌کرد و به نوعی نشان دهنده تحکیم و تعمیق روابطِ همکاری جویانه میان دو کشور بوده است.
با این حال، در عکسی که به مناسبت بازدید رسمی ژنرال المطر از هند و ملاقات وی با فرمانده ارتش هند گرفته شد، نکته عجیبی وجود داشت.
افشاگری در مورد فشار‌های عربستان به پاکستان جهت اتخاد سیاست تقابلی علیه ایران
*تصوید ملاقات فرمانده نیروی زمینی ارتش عربستان "فهد بن عبدالله محمد المطر" با فرمانده ارتش هند ژنرال "مانوج موکاند ناراوانه" در هندوستان
این دو نفر در مقابل عکسی از فرمانده وقت ارتش پاکستان ژنرال "اِی اِی کی نیازی" قرار گرفته بودند که لحظه امضای سند مربوط به ایجاد کشور مستقل بنگلادش را پس از شکست پاکستان درجریان جنگ سال ۱۹۷۱ نشان می‌داد. در این عکس، ژنرال نیازی توسط مقام‌های نظامی هندی احاطه شده است. نیازی قویا از سوی عربستان سعودی در آن زمان حمایت می‌شد.
در این رابطه یک تحلیلگر می‌گوید: "هندی‌ها با این کار خود به این نکته اشاره کردند که سعودی‌ها زمانی به سمت هند گرایش پیدا کرده اند که عملا از پاکستانی‌ها ناامید شده اند. با این حال، این مساله می‌تواند به مثابه یک توهین به سعودی‌ها نیز ارزیابی شود، زیرا آن‌ها در جریان جنگ سال ۱۹۷۱، قویا از پاکستان حمایت می‌کردند (رویکردی که در نقطه مقابل منافع هندوستان قرار داشت). "
"احمد قریشی" تحلیلگرِ مستقر در اسلام آباد پاکستان که متخصص روابط عربستان و پاکستان نیز است و برای تلویزیون ملی پاکستان هم گزارش تهیه می‌کند معتقد است: "پیشنهاد‌ها و رایزنی‌های هند به/با عربستان در مورد جنگ یمن مساله جدیدی نیست".
قریشی می‌گوید: "در جریان سفر سال ۲۰۱۹ محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به هند در سال ۲۰۱۹، این نکته عمومی نشد با این حال، هندی‌ها به عربستان پیشنهاد کردند تا به آن‌ها در جریان جنگ یمن کمک کنند. این نکته بواسطه یک روزنامه نگار مطلع عربستانی به من گفته شد. با این حال، رهبری عربستان از این پیشنهاد هندی‌ها تشکر کرد، اما هیچ پاسخی را نیز به این پیشنهاد نداد".
در این میان، گمانه زنی‌های مختلفی در مورد سفر احتمالی بن سلمان به پاکستان در ماه مارس سال جاری میلادی نیز مطرح می‌شود. سفری که احتمالا در "روز ملی پاکستان" در تاریخ ۲۳ مارس انجام خواهد شد. با این حال، مقام‌های پاکستانی تاکنون از تایید این خبر خودداری کرده اند.
نقش پاکستان در معادلات منطقه خلیج فارس
قریشی می‌گوید: "سعودی‌ها احساس می‌کنند که پاکستان باید نقشی مهم‌تر و بزرگتر را در امنیت کشور‌های منطقه حاشیه خلیج فارس بازی کند. مشابه این رویکردِ عربستان در مودر مصر نیز وجود دارد. تا آنجایی که من می‌دانم، پاکستان نیز با این گزاره موافقت کرده است. با این حال باید توجه داشت که پاکستانی‌ها توافقات نظامی متعددی را با سعودی‌ها دارند که تاریخچه برخی از آن‌ها به دهه ۱۹۶۰ میلادی باز می‌گردد".
قریشی به میدل ایست آی می‌گوید: "پاکستان همچنین عضوی از اتحاد ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا است که در آب‌های خلیج عدن و دریای عرب در ماموریت‌های گشت زنی همکاری می‌کند. در این راستا، آن‌ها به طور خاص با تحریکات عربستان، در مورد مراودات تسلیحاتی ایران و حوثی‌های یمنی از طریق دریا نیز حساسیت‌های خاص خود را داشته اند. در عین حال، طرف عربستانی از پاکستان درخواست‌هایی را داشته تا این کشور پهپاد‌های ساخت خود را به ریاض دهد".
قریشی می‌گوید:" از منظر دیپلماتیک نیز پاکستان به تازگی جنبش انصار الله یمن را در لیست گروه‌های تروریستی خود قرار داده است و حملات موشکی و پهپادی از جانب این گروه را محکوم می‌کند. در این راستا می‌توان گفت که سیاست سنتیِ پاکستان مبنی بر بی طرفی میان ایران و عربستان به نحو قابل ملاحظه‌ای تغییر کرده و به سمت سعودی‌ها گرایش پیدا کرده است". برخی منابع ادعا می‌کنند که این مساله تا حدی ریشه در آنچه دارد که دولت پاکستان ادعا می‌کند نیرو‌های جدایی طلب بلوچ در خاک ایران پایگاه دارند و اقدام به انجام حملات علیه ارتش پاکستان می‌کنند و عملا موجب کشته شدنِ نظامیان این کشور می‌شوند. با این حال، اینطور به نظر می‌رسد که این تمام ماجرا نیست و دلیل دیگری نیز وجود دارد.
حقیقت ماجرا این است که سعودی‌ها سال هاست در روابط دو جانبه خود وقتی چیزی را به پاکستان می‌دهند، در ازای آن امتیازی را طلب نمی‌کنند. با این حال اکنون شرایط تغییر کرده و آن‌ها به طرف پاکستانی این پیام را رسانده اند که هیچ چیز را به صورت رایگان و مجانی به آن‌ها نمی‌دهند. در اوایل سال جاری میلادی، عربستان سعودی سه میلیارد دلار وام را در اختیار دولت پاکستان قرار داد تا این کشور بنیان‌های اقتصادی و همچنین ارزش پول ملی خود را حفظ کند. قرار است این وام در بازه زمانی یک ساله و با نرخ بهره بالا (در حدود چهار درصد) از سوی پاکستان بازپرداخت شود.
در این چهارچوب، دولت عربستان با در دست داشتن یکچنین اهرم‌های اقتصادی قدرتمندی علیه پاکستان، عملا آن را در دستورکار‌های خود جذب کرده و به همین دلیل است که شاهدیم رهبری پاکستان امید دارد که با کمک‌های گسترده عربستان، چالش‌های اقتصادی خود را حل کند. درست به همین دلیل است که می‌بینیم در عرصه سیاست خارجی نیز، پاکستان عملا چرخش قابل توجهی را به سمت سعودی‌ها از خود نشان می‌دهد».
