روزنو :تصویب طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، آن هم در گیرو دار بررسی لایحه بودجه 1401، شوخی تلخی بود که اعضای کمیسیون مشترک این طرح روز سه شنبه با مردم کردند و البته تبعات آن همچنان ادامه دارد. هر چند این طرح سه شنبه شب از سوی معاونت قوانین مجلس ابطال شد و مصوب کردن آن در جلسه 45 دقیقه غیر قانونی اعلام شد اما پس لرزه های آن روز گذشته هم در مجلس ادامه داشت. این در شرایطی است که اعضای کمیسیون مشترک طرح صیانت معتقدند نامه معاونت قوانین علیه مصوبه تاثیری در روند کار آن ها ندارد و صفر تا صد تصمیم با کمیسیون است. اما باید دید از نظر قانونی ابطال یک مصوبه در روند تصویب آن چه تاثیری دارد؟

>از تصویب 45 دقیقه ای تا ابطال دقیقه 90

روز سه شنبه کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت در جلسه ای کلیات طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی را با ۱۸ رای تصویب کرد. این مصوبه با واکنش های منفی و انتقادات بی شماری در فضای مجازی مواجه شد تا جایی که تعدادی از نمایندگان مجلس با امضای نامه ای به هیات رییسه مجلس، خواستار لغو بررسی‎طرح صیانت در کمیسیون مشترک و بازگشت طرح به صحن مجلس شدند.

همان زمان غلامرضا نوری عضو کمیسیون مشترک طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی مدعی شد پیامکی برای آن‌ها ارسال شده که ظرف 45 دقیقه برای تصمیم‌گیری در طرح صیانت در این کمیسیون شرکت کنند.
در نهایت تصویب لایحه صیانت با واکنش های انتقادی زیادی مواجه شد. پس از گذشت چند ساعت از این مصوبه معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی در نامه به رئیس کمیسیون مشترک با استناد به
آیین نامه داخلی مجلس و با توجه به تغییر محتوایی که در این طرح صورت گرفته است، رای گیری در خصوص کلیات این طرح در کمیسیون مشترک را فاقد اعتبار دانست.

>مجلسی ها چه می گویند؟

ابطال رای کمیسیون مشترک مبنی بر تصویب کلیات طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی، حاشیه‌هایی را در جلسه علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی ایجاد کرد.

این موضوع موجب شد جلسه علنی بررسی بودجه سال ۱۴۰۱ با حاشیه‌هایی آغاز شود.در ابتدای جلسه تعدادی از نمایندگان خواستار بیان تذکرات آیین نامه‌ای بودند.

مهرداد گودرزوند چگینی در تذکر شفاهی خود، گفت:« بررسی طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی طبق اصل ۸۵ قانون اساسی یکی از مشکلاتی بوده که موجب شده در اثر آن توهین های زیادی به مجلس صورت بگیرد علیرغم اینکه کمیسیون ویژه طرح مذکور، جلسات متعددی را با صاحب نظران برگزار کرده اما به دلیل اینکه این طرح در صحن علنی مورد بررسی قرار نگرفته توهین‌های زیادی به مجلس صورت می گیرد.»
نماینده مردم رودبار اضافه کرد:« از هیات رئیسه درخواست دارم که این طرح در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار بگیرد تا شاید از این توهین ها به همکاران جلوگیری شود. در جلسه روز گذشته کمیسیون ویژه طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی تعدادی از همکاران حضور نداشتند و علیرغم اینکه ۱۹ رای به کلیات این طرح داده شد اما توهین های زیادی به مجلس صورت گرفت.»

چگینی تصریح کرد: «درخواست دارم این طرح در صحن علنی مورد بررسی قرار بگیرد تا مردم نیز در جریان آن باشند که چه چیزی تصویب می شود، قرار نیست مسکوت سازی صورت گیرد.»

در ادامه این نشست احد آزادی هم در تذکر شفاهی خود گفت:
« آئین نامه حرف اول و آخر را می زند، ما وکلای مردم هستیم و به نمایندگی مردم مشروعیت داریم تا از حقوق ملت دفاع کنیم و قسم خورده ایم که آئین نامه و قانون اساسی را رعایت کنیم.

نماینده مردم ملایر اضافه کرد:« اگر در مجلس اقدامی خلافآئین نامه و قانون اساسی صورت گیرد از طرف هر فرد و فکری باشد تخلف شده است. نمایندگان مجلس براساس اصل ۸۵ قانون اساسی رای دادند که طرح صیانت از کاربران فضای مجازی در کمیسیون های ویژه بررسی شود بنابراین اگر اعضای کمیسیون قبل از ارائه طرح به شورای نگهبان محتوایی که مجلس به آن رای داده است را تغییر دهند در واقع طرح را مخدوش کرده اند.»

آزادیخواه اضافه کرد: «اگر این حرف اشتباه است آن را اصلاح کنید

اما جدا از اینکه مردم چه نظری دارند موضوع این است که در کمیسیون ویژه آنچه ما به آن طرح رای داده ایم اتفاق نیفتاده است.»

در ادامه هادی بیگی نژاد نماینده مردم ملایر در مجلس در تذکری در مورد برخی انتقادات نسبت به طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی، گفت: «این طرح در صحن علنی مطرح و تصویب و سپس با موافقت نمایندگان به کمیسیون مشترک برای بررسی ارجاع شد.»

وی ادامه داد: «سپس رئیس مجلس خواستار برگشت این طرح به صحن شد و مجدداً رای‌گیری و برای بررسی به کمیسیون مشترک ارجاع شد اما امروز عده‌ای سوپرمن بازی در می‌آورند و از این طرح انتقاد می‌کنند.»
بیگی نژاد گفت: «علیرغم اینکه کمیسیون مشترک جلسات زیادی را برای بررسی این طرح برگزار کرد اما معاونت قوانین می‌گوید باید از دستور کار خارج شود، چرا با دست خودمان، خودمان را نابود می‌کنیم، این چه رفتاری است. در این رابطه از رئیس و تیم رسانه‌ای گلایه داریم؛ تا کی باید جوابگوی این رفتارها باشیم و چند بار جواب یک مسئله را بدهیم.»

در ادامه محمدباقر قالیباف رییس مجلس از هیات رییسه خواست، بررسی لایحه بودجه را در دستور کار صحن علنی مجلس قرار دهند.

نصرالله پژمانفر نماینده مشهد با صدای بلند خواستار بیان تذکر خود بود اما هیات رییسه مجلس تریبون صحن را باز نکرد.

لازم به ذکر است در جریان این تذکرات و حواشی قالیباف رییس مجلس به هیچ یک از تذکرات پاسخ نداد و هیچ اظهار نظری در مورد رای معاونت قوانین مجلس مبنی بر ابطال تصویب کلیات طرح صیانت از فضای مجازی نکرد.

>کمیسیون مشترکی ها چه می گویند؟

این در حالی است که مهرداد ویس کرمی دبیر کمیسیون مشترک طرح صیانت نظر دیگری درباره ابطال مصوبه صیانت دارد.

او درباره ابطال رای کمیسیون بررسی طرح صیانت از سوی معاونت قوانین مجلس، گفته است: «در جلسه روز گذشته تصویب کلیات، از ۲۰ نفر عضو کمیسیون مشترک، ۱۹ نفر رای موافق دادند و یک نفر ممتنع بود، آقای رشیدی هم که جنجال رسانه‌ای ایجاد کردند اصلا عضو کمیسیون نیستند. من تعجب می‌کنم که از ظهر روز گذشته که جلسه برگزار و کلیات تصویب شد، تازه شب گذشته نامه دادند.»

وی در پاسخ به این پرسش که با ابطال این طرح توسط معاونت قوانین مجلس، روند کار این طرح به چه صورت پیش خواهد رفت، بیان کرد: «طبق اصل ۸۵ قانون اساسی این طرح به کمیسیون مشترک واگذار شده و صفر تا صد این تصمیم با کمیسیون است. یک بار هم برخی همکاران خواستند برگردانند، اما باز دوباره مجلس رای داد، بنابراین صفر تا صد تصمیم با کمیسیون است و این نامه تاثیری در روند کار نخواهد داشت، چون در نهایت کمیسیون است که در مورد جزئیات و کلیاتش تصمیم می‌گیرد. به نظرم رسانه‌ای کردن این نامه کار چندان جالبی نبود چراکه بعضی از مسائل باید در درون مجلس پیش برود.»

ویس کرمی در ادامه خاطرنشان کرد: «ممکن هم هست این نامه صحت نداشته باشد. من نامه را ندیده‌ام و از ماده و قوانین هم نپرسیده‌ام که آیا این نامه از سوی آن‌هاست یا خیر، چون ممکن است ساختگی باشد. اما اصل قضیه این است که کلیات این طرح به تصویب رسید، کلیات هم معنی‌اش این است که می‌شود جزئیات را بررسی کرد چراکه اگر کلیات رد شود، طرح حداقل تا ۶ ماه باید مسکون بماند.»

وی افزود: «۱۹ نفر از اعضای کمیسیون رای مثبت به این طرح دادند و به معنای این است که می‌توانیم وارد جزئیات طرح شویم، ده روز بعد هم نمایندگان نظرات‌شان را بارگذاری می‌کنند، سپس به کمیسیون می‌آید و ماده به ماده پیش می‌رود، وقتی به نتیجه رسیدیم کمیسیون پیشنهاد را به صحن می‌برد و در آنجا تصمیم‌گیری می‌شود که ۳، ۵ یا ۷ سال آزمایشی اجرا شود. بعد از آن هم به شورای نگهبان می‌رود و اگر شورای محترم تایید کرد، برای اجرا ابلاغ می‌شود.»

>طرح ابطال نشده است

اما باید دید تصویب این طرح از نظر قانونی با چه مشکلاتی همراه است؟ آیا معاونت قوانین مجلس این توانایی را دارد که مصوبه مورد نظر را ابطال کند؟

نعمت احمدی در این رابطه به آفتاب یزد گفت:« به طور کلی ارجاع این طرح به کمیسیون مشترک برای اعمال اصل 85 قانون اساسی خلاف قانون است. اصل 85 قانون اساسی مربوط به زمانی است که مجلس برای تصویب یک لایحه فوریت دارد و مجلس به علت کمبود وقت فرصت رسیدگی نداشته باشد، در این شرایط اختیار قانونگذاری به یک کمیسیون داده می شود. در اصل 85 قانون اساسی آمده:«سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. مجلس نمی تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند، ولی در موارد ضروری می تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون های داخلی خود تفویض کند. در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می نماید به صورت آزمایشی اجراء می شود و تصویب نهائی آنها با مجلس خواهد بود.» این یعنی ارجاع یک لایحه یا طرح به کمیسیون تخصصی در مواردی کاملا ضروری اتفاق می افتد نه اینکه یک موضوع به این مهمی را در یک کمیسیون پشت در های بسته تصویب کنند. چنین موضوعات مهمی باید در صحن علنی مجلس مورد ارزیابی قرار بگیرد. سوال اینجاست که چه ضرورتی وجود داشت که این طرح ذیل اصل 85 قانون اساسی قرار بگیرد؟»

وی در ادامه توضیح داد:« نکته دیگر این است که چرا مسئله به این مهمی باید به صورت طرح به مجلس بیاید؟ این موضوع باید به صورت لایحه به صحن علنی مجلس می آمد یعنی دولت با مشورت کارشناسان یک لایحه کارشناسی شده به مجلس ارائه می داد نه اینکه نمایندگان دور هم بنشینند و یک طرح غیر کارشناسی بنویسند و بعد هم تصویب کنند. درست است که این موضوع خلاف قانون نیست اما خلاف روال قانون گذاری است. مجلس نباید با طرح اداره شود.»احمدی توضیح می دهد:« معاونت قوانین مجلس درست
می گوید که مصوبه فاقد اعتبار است چرا که روال مجلس در 43 سال گذشته این طور بوده که وقتی مجلس وارد بررسی لایحه بودجه می شود نباید به هیچ موضوع دیگری رسیدگی کند. حالا در اوج رسیدگی مجلس به لایحه بودجه به یکباره مصوبه پرحاشیه صیانت در کمیسیون تخصصی تصویب می شود! چنین چیزی تا کنون سابقه نداشته است. اما با این همه معاونت قوانین مجلس این اختیار را ندارد که مصوبه را ابطال کند. در حال حاضر تنها راه این است که رئیس مجلس شورای اسلامی با توجه به نظر معاونت قوانین مجلس طرح صیانت را از ذیل اصل 85 قانون اساسی خارج کند تا در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار بگیرد. در غیر این صورت طرح تصویب شده به شورای نگهبان خواهد رفت و باید منتظر نظر شورای نگهبان در مورد آن باشیم.»