رور نو :دور جدید از مذاکرات احیای برجام با تیم مذاکره‌کننده جدید ایران در حالی به پایان رسید که چشم‌انداز روشنی از آینده مذاکرات همچنان در دسترس نیست.

هفتمین دور از مذاکرات احیای برجام دیروز درحالی به پایان رسید که پیشنهادهای ایران بر روی میز باقی مانده و مذاکره‌کنندگان برای مشورت راهی پایتخت‌های خود شده‌اند تا هفته آینده مجدداً مذاکرات هسته‌ای از سر گرفته شود.

آمریکا تضمین نداد، ایران پیش‌نویس جدید داد

این مذاکرات پس از چندماه وقفه برگزار شد و امریکا به دلیل خروج از برجام تنها به صورت غیرمستقیم در این مذاکرات حضور داشت.

پیش از آغاز این دور از مذاکرات، تهران تضمین دولت‌های بعدی ایالات متحده برای باقی ماندن در برجام را یکی از اصلی‌ترین شرط‌های خود می دانست، اما دولت جو بایدن آن را رد کرده و در این باره گفته بود: دولتش صلاحیت و اختیار دادن چنین تضمینی را ندارد.

اما در این دور از مذاکرات ایران پیش‌نویس پیشنهادی جدید را به اعضای برجام تحویل داد.

علی باقری کنی، نماینده ارشد ایران در این دوره از مذاکرات در این باره گفت: ایران تأکید کرده پیشنهادهایش در مورد دو موضوع لغو تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای روی میز است. اگر دو پیشنهاد ابتدایی ایران پذیرفته شود، جمهوری اسلامی «سومین پیشنهاد» خود را ارائه خواهد داد.

باقری‌کنی تأکید کرد: پیشنهادهای ایران «نمی‌تواند رد شود»، چرا که این پیشنهادها بر اساس توافق سال ۲۰۱۵ برجام هستند. همچنین تحریم‌های هسته‌ای آمریکا علیه ایران باید «فورا» لغو شود.

در همین حال شبکه الجزیره نوشت: پیشنهاد سوم ایران عمدتاً درباره پروسه تأیید و تضمین قدرت‌های جهانی برای احیای برجام خواهد بود.

همزمان خبرنگار روزنامه وال‌استریت جورنال در رشته‌توییتی نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت: ایران در پیش‌نویس‌های خود درخواست‌های مربوط رفع تحریم‌ها را افزایش داده و همزمان تمام تفاهم‌های پیشین درباره گام‌های ایران برای بازگشت به برجام را حذف کرده است.

بدبینی مقامات اروپایی به پیشنهادهای ایران

در چند روز گذشته مقام‌های ایران و امریکا نسبت به ایجاد توافقی برای بازگشت به برجام، ابراز بدبینی کرده بودند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، گفت: اقدامات و لفاظی‌های اخیر ایران جایی برای خوش‌بینی باقی نگذاشته، و در مقابل حسین‌امیرعبداللهیان، وزیر خارجه خاطر نشان کرد که درباره اراده و نیت آمریکا و سه کشور اروپایی خوشبین نیست.

اما بعد از برگزاری این دور از مذاکرات، طرف غربی تأکید کرد: حاضر به پذیرش این پیشنهاد نیست.

دیپلمات‌های ارشد فرانسه، بریتانیا و آلمان در کمیسیون مشترک برجام با انتشار بیانیه مشترکی «ناامیدی و نگرانی» خود از پیشنهادهای جدید ایران را اعلام کردند.

حتی یکی از دیپلمات‌های اروپایی به خبرنگار وال استریت ژورنال در این باره گفت: پیش‌نویس‌های پیشنهادی ایران غیرقابل قبول و زیاده‌روی است.

به گفته آن‌ها، ایران خواستار «تغییرات زیادی» شده و برخی از درخواست‌های ایران در تطابق با توافق برجام ۲۰۱۵ نیست. این دیپلمات‌ها یادآور شدند: مشخص نیست شکاف‌های جدید چگونه می‌تواند در یک چهارچوب زمانی واقع‌بینانه با توجه به پیش‌نویس پیشنهادهای جدید ایران پر شود.

در همین رابطه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز در این باره گفت: این دور از مذاکرات پیشرفتی نداشته است.احتمالاً این دور از مذاکرات با توجه به مواضع (ایران)، موفقیت‌آمیز نبود و به احتمال زیاد این مذاکرات در کوتاه‌مدت از سر گرفته نشود.

برخی از مقامات غربی نیز تأکید دارند که مذاکرات احیای توافق هسته‌ای نوعی وقت‌کشی از سوی ایران است و تهران تلاش می‌کند که همزمان با توسعه برنامه هسته‌ای، ابزاری برای فشار در مذاکرات داشته باشد. ‎

به نوشته شورای سردبیری بلومبرگ، حتی اگر درپی توافق جدید با ایران، بخشی از اورانیوم غنی‌شده به خارج از آن کشور منتقل و فعالیت سانتریفیوژ‌ها نیز متوقف شود، زمان گریز هسته‌ای آن کشور را چندان طولانی‌تر نخواهد کرد؛ زیرا «ایرانی‌ها نشان داده‌اند که با سرعت می‌توانند تأسیسات غیرفعال خود را دوباره راه‌اندازی کنند. به همین دلیل، «اقدام‌های سخت‌گیرانه‌تر در قبال ایران» بسیار حیاتی است و «ایالات متحده باید این موضوع را برای شرکای مذاکره‌کننده اروپایی، روسی و چینی خود نیز شفاف‌سازی کند.»

در این یادداشت آمده است: درصورتی‌که مذاکرات احیای برجام شکست بخورد، امریکا باید آماده باشد تا «تهدید ایران را از راه‌های دیگر مهار کند.»

مواضع متفاوت روسیه و چین درباره مذاکرات

در مقابل این اظهار نظر‌ها، وزارت امور خارجه روسیه با صدور بیانیه‌ای تأکید کرد، آن‌هایی که مدعی هستند مذاکرات به بن‌بست خورده، در اشتباه هستند.

نماینده چین در مذاکرات وین نیز پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت که هنوز به کار بیشتری نیاز داریم.

واکنش آمریکایی‌ها

دولتمردان امریکایی قبلاً تأکید داشتند که در صورتی آماده لغو تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران هستند که تهران به تعهدات برجامی خود بازگردد.با پایان این دور از مذاکرات وین امریکایی‌ها هنوز واکنشی به این زمان تنفس برای پاسخگویی پیشنهادهای ایران، نشان نداده‌اند.

تنها یوری اوشاکوف دستیار امور بین‌المللی رئیس جمهوری روسیه اعلام کرد که ولادیمیر پوتین و جو بایدن رؤسای جمهوری روسیه و آمریکا، در روز‌های آینده در فرمت نشست مجازی با یکدیگر گفت و گو می‌کنند و موضوع برجام و ایران در بین مسائل مهم بین‌المللی در دستور کار مذاکرات سران دو کشور قرار دارد.

حساسیت‌های سیاسی دولت رئیسی درباره برجام

خبرگزاری فرانسه به نقل از دیپلمات‌های ارشد سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای گزارش داد که آن‌ها پس از بررسی دقیق و اساسی متنهای پیشنهادی هیئت مذاکره‌کننده ایرانی «سرخورده و نگران» هستند.

دیپلمات‌های بریتانیایی، آلمانی و فرانسوی می‌گویند ایران «تغییرات قابل توجهی» در متن پیش‌نویس‌ها وارد کرده که ابهام‌ها و خلاء‌های تازه ایجاد می‌کنند و مشخصی نیست چگونه می‌توان در یک دوره زمانی واقع‌بینانه به آن‌ها رسیدگی کرد.

در این شرایط انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، گفت: تهران مایل است «حساسیت‌های سیاسی» دولت ابراهیم رئیسی هم مورد توجه قرار گیرد.

عواقب شکست مذاکرات برای طرف‌های مذاکره‌کننده

مسلم است در این دور از مذاکرات وقتی برای هدر دادن وجود ندارد چرا که طرفین از مطالبه یکدیگر خبر دارند و چارچوب نیز تعیین شده است.

از سوی دیگر شرایط طرف‌های مذاکره به گونه‌ای است که پیش‌بینی مذاکراتی سهل که در کوتاه‌ترین زمان به نتیجه منجر شود، بسیار سخت است.

از نگاه برخی تحلیلگران، مهمترین چالش در این مذاکرات توجه به خطوط قرمز طرفین است. کارشناسان معتقدند که در شرایط کنونی رسیدن به نقطه اشتراک و توافق جز با کاهش انتظارات طرفین حاصل نمی‌شود اما اگر طرفین مذاکرات رویکرد دیگری را در پیش گیرند، همه دراین دور از مذاکره بازنده خواهندبود.
شکست مذاکرات، شکست سیاست‌های جو بایدن و حزب دمکرات امریکاست که مسیر را برای مخالفان او هموار می‌کند، به ویژه آن که در چنین شرایطی ایران دیگر ملزم به رعایت بسیاری از نظارت‌ها و محدودیت‌ها نخواهد بود.

در چنین شرایطی اروپا نیز شاهد غروب اقتدار و قدرت خود برای برای داشتن نقش فعال در زمینه حل و فصل مسائل بین‌المللی خواهد بود.

روسیه و چین نیز در زمره برندگان نیستند، این شکست از یکسو نشانگر موضع ضعیف آن‌ها برای پیشبرد مذاکرات در جهت سودمندی متقابل است و از سوی دیگر با در محاق گرفتن ایران شرایط مساعدی جهت انجام تعاملات و مبادلات به صورت عادی و روان نخواهند داشت.

ایران نیز از این چرخه بیرون نیست. اعمال تحریم‌ها و فشار‌های اقتصادی، خسارات زیادی را به اقتصاد کشور وارد کرده که بدون احیای برجام فرصت برای جبران این خسارات بسیار اندک خواهد بود. اما مهمترین مسئله در این میان گرفتار نشدن در بازی «مقصر تراشی» است.