روزنو :دور پیشین مذاکرات در حالی متوقف شده بود که طرفین روی پیش نویس توافق به تفاهم رسیده بودند. با بر سر کار آمدن دولت جدید و تغییر تیم مذاکرات مهم‌ترین پرسش این بود که مذاکرات از کدام آغاز خواهد شد؟

بالاخره انتظارات به پایان رسید و پس از پنج ماه توقف گفت و گو ها، از روز دوشنبه مذاکرات برای احیای توافق هسته ای ایران در هتل کوبورگ شهر وین آغاز شد. در شرایطی که به نظر می رسید ابرهای تیره و تار بر فضای مذاکرات حاکم باشد، با این حال شب گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز گفته اگر غرب «حسن نیت» نشان دهد، یک «توافق خوب» در دسترس خواهد بود. او در توییتی نوشته که «مذاکرات وین با اولویت اساسی رفع تحریم ها و با جدیت جریان دارد».

انتظار می رود این دور از مذاکرات امروز (پنج شنبه) و یا جمعه به پایان برسد. اگر چه پیش بینی نتایج نهایی این گفت و گوها از هم اکنون کاری دشوار است، ولی دست کم چند موضوع به عنوان پربسامدترین مسائل این دور از مذاکرات بوده است.

آغاز از نقطه توقف؟

دور پیشین مذاکرات در حالی متوقف شده بود که طرفین روی پیش نویس توافق به تفاهم رسیده بودند. با بر سر کار آمدن دولت جدید و تغییر تیم مذاکرات مهم ترین پرسش این بود که مذاکرات از کدام آغاز خواهد شد؟

در شرایطی که دیگر طرف های مذاکرات اصرار بر این داشتند که گفت و گو از نقطه پایان مذاکرات پیشین آغاز شود، مقامات ایرانی در برابر این موضوع موضع مبهمی اتخاذ کرده بودند.

حتی روز سه شنبه هم دیپلمات های غربی به رویترز گفته بودند که نمی‌دانند آیا تهران مذاکرات را از همان‌جایی که در ماه ژوئن متوقف کرده بود از سر می‌گیرد یا خیر. پولیتیکو از قول مقامات اروپایی برآورد کرده که پیش نویس توافق ماه ژوئن تا حدود هفتاد تا هشتاد درصد تکمیل شده بود و مقامات اروپایی درصدد هستند تا طی روزهای آتی دریابند آیا طرف ایرانی تمایل دارد از جایی که کار متوقف شد، ادامه دهد یا خیر.

اختلافات جدی

بنا بر گفته دیپلمات های غربی، بیست تا سی درصد باقی مانده از پیش نویس توافق حاوی سخت ترین و دشوارترین مسائل قابل سازش است. با این حال آن ها متذکر شده اند که در طی پنج ماه گذشته برنامه اتمی جمهوری اسلامی شاهد پیشرفت هایی بوده که این مسئله را دشوارتر از پیش هم کرده است.

به کارگیری نسل جدید سانتریفیوژهایی که از سرعت بسیار بیشتری برخوردارند، غنی سازی اورانیوم تا غلظت شصت درصد و تولید اورانیوم فلزی از مهم ترین این موارد است. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز گذشته در گفت و گو با فرانس24 مدعی شده که غنی‌سازی بیشتر توسط جمهوری اسلامی و راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته تر بازگشت به توافق را دشوار کرده است.

همچنین در طول هفته های اخیر جمهوری اسلامی با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی دچار چالش های تازه ای شده است. در این شرایط رویترز شب گذشته هم به نقل از آژانس اعلام کرده ایران غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم با سانتریفیوژ‌های پیشرفته آی‌آر ـ ۶ در تأسیسات فردو در نزدیکی قم را آغاز کرده است. البته این گزارش متذکر شده ایران با افزایش فعالیت‌های نظارتی و مرتبط با راستی‌آزمایی آژانس در تاسیسات هسته‌ای فردو موافقت کرده است.

توافق موقت رو می‌شود؟

در شرایطی که رسیدن به توافقی پایدار و احیای کامل برجام تا پیش از آغاز مذاکرات امری بسیار دشوار می رسید، در روزهای پیش شایعه شده بود که دولت بایدن قصد دارد از طریق شرکای اروپایی پیشنهاد یک «توافق موقت» را روی میز مذاکرات بگذارد.

این توافق که به نوعی «کمتر در برابر کمتر» توصیف می شود، را پیشنهاد می کند اگر ایران غنی‌سازی اورانیوم تا 60 درصد را متوقف کند، ایالات متحده و متحدانش می‌توانند برخی از منابع مالی مسدود شده ایران را آزاد کنند و برخی معافیت‌های تحریمی برای کالاهای بشردوستانه ارائه کنند.

درحالی که گمانه‌زنی‌های درباره عملی شدن چنین توافقی بالا گرفته بود، یک منبع ایرانی در گفت‌و‌گو با شبکه الجزیره، ضمن تأکید بر این‌که ایران توافق موقت در وین را نخواهد پذیرفت، گفت ایران در صورت شکست مذاکرات، گزینه‌های دیگری در دست دارد و این موضوع را طرف‌های دیگر نیز می‌دانند. شب گذشته هم رافائل گروسی در گفت‌وگو خود تصریح کرده ایران و آمریکا به دنبال توافق موقت نیستند و خواهان بازگشت به اصل توافق سال ۲۰۱۵ هستند و امکان دستیابی به چنین توافقی وجود دارد.

آخرین تلاش‌های اسرائیل

با اینکه امیدها به نسبت به حصول توافق پررنگ تر شده، مقامات اسرائیل از هیچ تلاشی برای تحت الشعاع قرار دادن مذاکرات دریغ نمی کنند. در طول روزهای گذشته وزیر خارجه اسرائیل با سفر به انگلیس و فرانسه تلاش داشته است تا در دیدار با سران این دولت ها آخرین مواضع این رژیم را در خصوص برنامه اتمی ایران به اطلاع آن ها برساند.

از سوی دیگر وب‌سایت خبری اکسیوس روز دوشنبه به نقل از دو منبع آمریکایی ادعا کرد اسرائیل در دو هفته اخیر اطلاعاتی در اختیار ایالات متحده و چند متحد اروپایی قرار داده که بر اساس آن ادعا شده جمهوری اسلامی در حال انجام اقداماتی با هدف آماده‌ شدن برای غنی‌سازی اورانیوم ۹۰ درصد مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای است. با این وجود مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در گفت و گوی دیشب خود گزارش‌ها در خصوص غنی سازی اورانیوم ۹۰ درصدی در ایران را نادرست خواند و گفت که آژانس به عنوان تنها نهاد نظارتی ذی صلاح در این زمینه چنین اطلاعات در اختیار ندارد.