مردم بخواهند شرایط را «تغيير» مي‌دهند

تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری در حالی آغاز شده که همچنان گمانه‌زنی‌ها درباره ترکیب کاندیدای موجود در انتخابات وجود دارد. برخی بر این باورند کسانی که در صحنه انتخابات حضور دارند نمی‌توانند مطالبات واقعی مردم را نمایندگی کنند و از سوی دیگر برخی ترکیب موجود را می‌پسندند. این در حالی است که زمزمه‌هایی مبنی بر حمایت بخش‌هایی از جریان اصلاحات از عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی دولت حسن روحانی نیز به گوش می‌رسد. در مقابل نیز اغلب طیف‌های مهم جریان اصولگرا حمایت خود را از ابراهیم رویسی اعلام کرده‌اند. برای تحلیل و بررسی فضای رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری با مهندس محمد هاشمی‌رفسنجانی، رئیس سابق صداوسیما و برادر آیت ا... هاشمی‌رفسنجانی گفت‌وگو کرده است. مهندس هاشمی معتقد است: «‌آقای هاشمی هنگامی که صلاحیت‌شان تأیید نشد نه از صندوق قهر کردند و نه از تلاش دست کشیدند. در آن مقطع تاریخی براساس نظرسنجی‌ها آرای آقای روحانی حدود سه درصد بود، این در حالی بود که با حمایت آقای هاشمی آرای ایشان به بالای 50 درصد رسید. این به معنای آن است که آقای هاشمی پس از ردصلاحیت خود تأثیرگذاری‌اش را در انتخابات حفظ کرده وحتی تعالی دادند و این تأثیرگذاری در نهایت به نتیجه رسید. بنده معتقدم در شرایط کنونی آقای لاریجانی نیز با چنین فرصت‌هایی مواجه هستند. امثال آقایان لاریجانی و جهانگیری هنوز هم فرصت دارند و می‌توانند تهدید را به فرصت تبدیل کنند. آقای لاریجانی می‌تواند با حمایت از دکتر همتی صحنه انتخابات را تغییر بدهد». در ادامه ماحصل این گفت‌و‌گو را می‌خوانید.

حضرت امام چه دیدگاهی درباره حضور حداکثری مردم و عملکرد مسئولان در این زمینه داشتند؟ آیا تایید صلاحیت‌های صورت گرفته برای انتخابات در راستای فرمایشات حضرت امام بوده است؟

به گزارش روز نو :حضرت امام معتقد بودند نباید عده‌ای افراد مسن به شکلی تصمیم‌گیری کنند که مردم کنار گذاشته شوند. ایشان معتقد بودند اگر چنین شرایطی به وجود بیاید مانند قبل از انقلاب خواهد بود. حضرت امام نگاه ویژه‌ای به مردم و جایگاه مردم در تصمیم‌گیری‌های کشور و جمهوریت نظام داشتند. متأسفانه از فرمایشات حضرت امام در این زمینه فاصله گرفته‌ایم و به شکل دیگری عمل می‌کنیم. البته ممکن است کسانی که چنین ترکیبی را برای انتخابات ریاست‌جمهوری در نظر گرفته‌اند دلایلی برای کار خود داشته‌اند و براساس این دلایل چنین تصمیم‌گیری کرده‌اند. با این وجود باید عنوان کنم فاصله زیادی با دیدگاه‌ها و خواسته‌های حضرت امام داریم.

ترکیب کاندیدای ریاست‌جمهوری در شرایطی مطرح شده که جامعه بیش از هر زمان به وحدت و یکپارچگی و مشارکت مردم در انتخابات نیاز داشت؟ آیا این ترکیب را در راستای افزایش مشارکت مردم در انتخابات می‌دانید یا این احتمال وجود دارد که به دلیل ردصلاحیت چهره‌های برجسته انتخابات مشارکت پایین باشد؟

وضعیت مردم و میزان و نحوه مشارکت آنها در انتخابات جدا از این مسائل است. تجربه تاریخی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد اگر مردم تصمیم بگیرد پای صندوق‌های رأی حاضر شوند و حرف خود را بزنند کسی نمی‌تواند مانع آنها بشود. در شرایط کنونی شورای نگهبان حرف خود را زده است. این در حالی است که حرف شورای نگهبان حرف آخر نیست؛ بلکه حرف آخر را مردم می‌زنند و نه شورای نگهبان. مردم می‌توانند در پای صندوق‌های رأی همه چیز را تغییر بدهند. لزوما قرار نیست نظر مردم با نظر شورای نگهبان همخوانی داشته باشد و ممکن است مردم نظر دیگری داشته باشند. مرحوم آیت‌ا... هاشمی جمله‌ای داشتند با این مضمون که «من الان راحت شدم و می‌دانم که مردم در پای صندوق‌های رأی حرف خود را خواهند زد. مردم صندوق را شناخته‌اند و حرف خود را آنجا خواهند زد». به همین دلیل نگاه مردم می‌تواند با نگاه شورای نگهبان متفاوت باشد.

آیا گزینه‌های موجود در انتخابات می‌توانند مطالبات واقعی مردم را نمایندگی کنند؟

اتفاقا گزینه مناسب در بین گزینه‌های ریاست‌جمهوری وجود دارد. آقای همتی کمتر شناخته شده‌اند اما گزینه مناسبی برای ریاست‌جمهوری هستند. آقای همتی در زمانی که بنده در صداوسیما فعالیت می‌کردم حدود 12 سال جزو مدیران من در این سازمان بودند و به همین دلیل شناخت خوبی از ایشان دارم. ایشان رابط بین صداوسیما و دفتر حضرت امام و سید‌احمد آقا بودند. ایشان به بیت حضرت امام خیلی نزدیک بودند و به همین دلیل با خواسته‌ها و اصلاحاتی که از طرف بیت حضرت امام وجود داشت، آشنایی داشتند و آنها را پیگیری می‌کردند. تلاش ما این بود که براساس دیدگاه‌های حضرت امام صداوسیما را مدیریت کنیم و آقای همتی در این زمینه تلاش‌های زیادی انجام می‌دادند. آقای همتی در حوزه‌های سیاسی و خبر و در حساس‌ترین حوزه‌های مدیریتی صداوسیما فعالیت می‌کردند. پس از آنکه از صدا‌وسیما منفک شدند وارد تحصیلات خود را ادامه دادند و دکترای اقتصاد گرفتند و استاد دانشگاه شدند. ایشان در زمینه اقتصادی نیز صاحب‌نظر است و دارای تئوری و سبک هستند. در کارهای پولی و بانکی و در بیمه مرکزی و بانک مرکزی نیز فعالیت کرده‌اند و تجارب خیلی خوبی دارند. در شرایط کنونی مهمترین مطالبه و دغدغه مردم مشکلات معیشتی و اقتصادی است. برای حل این مشکلات نیز حضور یک اقتصاددان در پاستور می‌تواند کمک بزرگی به بهبود وضعیت کند. شاید برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی است که یک اقتصاددان می‌تواند رئیس‌جمهور شود. آقای همتی نیز در اظهارات خود به این موضوع اشاره کرده‌اند. در پاسخ به برخی که عنوان می‌کنند در انتخابات آینده گزینه مناسب وجود ندارد بنده عنوان می‌کنم اتفاقا گزینه مناسب وجود دارد. شاید شناختی که امثال بنده از آقای همتی دارند بقیه ندارند و به همین دلیل چنین اظهاراتی را مطرح می‌کنند. به نظر من اتفاق مبارکی رخ داده و کسی که امروز در صحنه انتخابات حضور دارد دارای این توانایی است که مشکلات اقتصادی جامعه را مدیریت کند. بنده در شرایط حساس و خطیر کنونی کشور در بین موجودین انتخابات آقای همتی را «خیرالموجودین» می‌دانم.
دیدگاه شما درباره ردصلاحیت آقای لاریجانی چیست و این اقدام چه هزینه‌هایی به همراه خواهد داشت؟
هنوز نمی‌توان درباره هزینه‌های این اقدام صحبت کرد. در سال92 نیز صلاحیت آیت‌ا... هاشمی را تأیید نکردند. این در حالی است که ما شخصیتی مانند آیت‌ا... هاشمی در نظام نداشتیم و نداریم. ایشان از ابتدای نهضت اسلامی و آغاز جمهوری اسلامی تا زمان رحلت یک شخصیت استثنایی بودند. به همین دلیل همه چیز به فرد بستگی دارد که در شرایط حساس به چه صورت تصمیم بگیرد. آقای هاشمی هنگامی که صلاحیت‌شان تأیید نشد، نه از صندوق قهر کردند و نه از تلاش دست کشیدند. در آن مقطع تاریخی براساس نظرسنجی‌ها، آرای آقای روحانی حدود سه درصد بود؛ این در حالی بود که با حمایت آقای هاشمی آرای ایشان به بالای 50 درصد رسید. این به معنای آن است که آقای هاشمی پس از ردصلاحیت خود تأثیرگذاری‌اش را در انتخابات حفظ کرده و حتی تعالی داده‌اند و این تأثیرگذاری در نهایت به نتیجه رسیده است. .بنده معتقدم در شرایط کنونی آقای لاریجانی نیز با چنین فرصت‌هایی مواجه هستند. امثال آقایان لاریجانی و جهانگیری هنوز هم فرصت دارند و می‌توانند تهدید را به فرصت تبدیل کنند. آقای لاریجانی می‌تواند با حمایت از دکتر همتی صحنه انتخابات را تغییر بدهد. این اتفاق به اراده ایشان بستگی دارد. اگر چنین قصدی نداشته باشند و قصد دارند در خانه بنشینند و ایراد بگیرند تغییر مثبتی اتفاق نخواهد افتاد. این یک تصمیم فردی است. بنده معتقدم شرایط کنونی به سال92 مشابهت دارد. در آن مقطع زمانی آیت‌ا... هاشمی این تهدید را به فرصت تبدیل کردند و مشاهده کردیم که همه کاندیدای انتخاباتی در دور اول انتخابات در مقابل آقای روحانی شکست خوردند و ایشان رئیس‌جمهور کشور شدند. امروز صحنه همان صحنه است و اقدام باید همان اقدام باشد. اشخاص متفاوت هستند اما می‌توانند از الگو و شیوه آیت‌ا... هاشمی استفاده کنند و در همان مسیر حرکت کنند. بنده یقین دارم اگر این اتفاق رخ بدهد در نهایت پیروز خواهند شد. این اتفاقی بود که برای آیت‌ا... هاشمی هم رخ داد.

با توجه به تغییر شرایط جامعه نسبت به سال92 و ناامیدی موجود در جامعه، آیا همچنان می‌توان به نتیجه‌بخش بودن تکرار مدل «هاشمی- روحانی» به صورت «لاریجانی- همتی» امیدوار بود؟

هنوز نمی‌توان درباره عملکرد مردم در انتخابات اظهار‌نظر کرد. باید همه کسانی که احساس مسئولیت می‌کنند پای کار بیایند. مردم هنگامی که مشاهده می‌کنند فردی که در گذشته 12 سال رئیس مجلس بوده یا هشت سال معاون اول رئیس‌جمهور بوده احساس مسئولیت نمی‌کند، ناامید می‌شود و احساس می‌کند نباید در انتخابات حضوری فعال داشته باشد. با این وجود اگر چهره‌های تأثیرگذار اجتماعی و سیاسی و رهبران جریان‌های سیاسی اعم از اصلاح‌طلب، اعتدال‌گرا و اصولگرا احساس مسئولیت کنند و شرایط نظام را در نظر بگیرند ممکن است معادلات انتخاباتی تا حدود زیادی تغییر کند. به هر حال در شرایط کنونی نظام با دشمنان زیادی مواجه است و به همین دلیل جریان‌های سیاسی باید در درون‌کشور وحدت داشته باشند. مردم هم باید در صحنه باشند تا تهدید دشمن را دفع کنیم. مشارکت مردم در انتخابات اثر بازدارندگی برای مقابله با دشمن دارد. اگر مردم در صحنه نباشد دشمن به خود جرأت هر کاری را می‌دهد و با این استدلال که مردم در صحنه نیستند ممکن است دست به هر اقدامی بزند. اینکه مردم نسبت به انتخابات گذشته از نشاط کمتری برخوردار هستند هر چند در این زمینه بنده آمار دقیقی ندارم، به دلیل این است که مسئولان در رده‌های مختلف هنوز ضرورت حضور در صحنه را درک نکرده و به جامعه القا نکرده‌اند. رهبران جریان‌های سیاسی و کسانی که ردصلاحیت شده‌اند نباید مسأله انتخابات را شخصی قلمداد کنند و باید انتخابات را موضوع کشور و نظام بدانند. این اقدامی بود که آقای هاشمی انجام دادند. آقای ناطق‌نوری تعریف می‌کنند پس از ردصلاحیت از آقای هاشمی پرسیدند چه احساسی از این قضیه دارید که ایشان عنوان می‌کنند «‌امشب را راحت خوابیدم و مسئولیت از من برداشته شد». اگر کسانی که ردصلاحیت شده‌اند به شیوه آقای هاشمی عمل کنند نتیجه مشارکت در انتخابات بالا خواهد بود و نتیجه نیز به سود مردم است. اگر برخی عنوان کنند به دلیل اینکه در انتخابات کاندیدا نداریم در انتخابات شرکت نخواهیم کرد و انتخابات را تحریم خواهیم کرد، مشکلی را حل نخواهد کرد. وظیفه مسئولان و رهبران جریان‌های سیاسی در شرایط کنونی این است که با حضور در صحنه، تهدید دشمن را به فرصت تبدیل کنند. بدون‌تردید مشارکت بالای مردم در انتخابات بازدارنده است. در 40 سال گذشته هر زمان نظام و مسئولان به مردم تکیه کردند مشاهده کردیم که بسیاری از تهدیدها به فرصت تبدیل شدند یا تهدید‌ها دفع شده و دشمن نتوانسته کاری انجام بدهد.

پس از رد‌صلاحیت همه گزینه‌های جریان اصلاحات در انتخابات این جریان عنوان می‌کند در انتخابات آینده گزینه رسمی ندارند و قرار نیست از کسی حمایت شود. تحلیل شما از رفتارشناسی اصلاح‌طلبان در این زمینه چیست؟

امروز شرایط کشور به این صورت است که همه جریان‌ها و احزاب و گروه‌های سیاسی باید در صحنه حضور داشته باشند. این رویکرد نیز تنها مختص به یک جریان نیست؛ بلکه همه باید حضور داشته باشند. بنده معتقدم اگر کسی قصد داشته باشد در انتخابات شرکت نکند یا اینکه مردم را دعوت نکند کار صحیحی نیست و بعضأ ممکن است به سوژه‌هایی مانند بازی در زمین دشمن تبدیل شود. ما باید ببینیم دشمن چه می‌خواهد و در مقابل به شکلی رفتار کنیم که برخلاف خواسته دشمن باشد. در مجلس اول و دوم برخی افراد اظهاراتی را مطرح می‌کردند که در رسانه‌های خارجی و معاند بازتاب پیدا می‌کرد. حضرت امام خطاب به چنین افرادی عنوان کردند: «این تذهبون». به کجا می‌روید؟ ما باید ببینیم دشمن چه سناریوی برای ما طرح کرده و چه برنامه‌ای برای ما دارد. ما نباید بر اساس سناریوی دشمن رفتار کنیم؛بلکه باید برخلاف آن اقدام کنیم. مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیر خود به نکته مهمی اشاره کردند. ایشان فرمودند انتخابات در یک روز برگزار می‌شود اما آثار آن تا سال‌ها در جامعه وجود خواهد داشت. اگر مسئولان و رهبران جریان‌های سیاسی نیز این نکته را در نظر داشته باشند و آینده کشور را در نظر بگیرند شرایط متفاوت خواهد بود. نباید انتخابات را تنها در یک روز خلاصه کرد؛ بلکه باید نگاه بلندمدتی به آن داشت. اگر به این شیوه عمل کنیم می‌توان بسیاری از معادلاتی که ممکن است وجود داشته باشد تغییر داد و شرایط جدیدی به وجود آورد.

شانس آقای رئیسی نسبت به کاندیدای دیگر اصولگرا در انتخابات بیشتر به نظر می‌رسد. دیدگاه شما درباره دولت احتمالی آینده توسط آقای رئیسی چیست؟

در مرحله نخست باید ببینیم در بین گزینه‌های مطرح برای ریاست‌جمهوری چه برنامه‌هایی برای حکمرانی و حکومت خوب وجود دارد. هنوز برنامه‌های کاندیداها در این زمینه به خوبی برای مردم روشن نشده است. با این وجود بنده با توجه به شناختی که نسبت به آقای همتی دارم ایشان را گزینه اصلحی برای تصدی ریاست‌جمهوری می‌دانم. این سخن را با حفظ احترام برای همه کاندیدای ریاست‌جمهوری مطرح می‌کنم. بنده برای همه گزینه‌های ریاست‌جمهوری احترام قائل هستم. شاید با برخی از این عزیزان نیز در مقاطعی همکاری کرده‌ایم. با این وجود آقای همتی را بر دیگران ترجیح می‌دهم.