کشمکش‌هاي انتخاباتي 1400، زودتر و البته داغ‌تر از هميشه جريان پيدا کرده است. درحالي‌که شرايط اقتصادي و معيشتي مردم، روزهاي سخت خود را پشت‌سر مي‌گذارد، احزاب و جريان‌ها به فکر برنامه‌ريزي و معرفي نامزد انتخاباتي هستند. در همين زمان، علي جنتي و عطاءا... مهاجراني موضعي را اتخاذ کرده‌اند که مخالف نامزدي افراد در انتخابات رياست‌جمهوري پيش رو به‌نظر مي‌رسد.

بايد شک کرد

به گزارش روز نو :روز دوشنبه 3 آذر علي جنتي وزير اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامي در دوره اول رياست‌جمهوري حسن روحاني، در توئيتي نوشت: «من فکر مي‌کنم با توجه به مشکلات عديده‌اي که کشور با آن روبه‌رو است اعم از تحريم‌هاي شکننده، تنگناهاي اقتصادي، نارضايتي عمومي ناشي از مشکلات معيشتي، محدوديت اختيارات رئيس‌جمهور در اتخاذ تصميم در سياست خارجي و داخلي، هرکس هوس نامزدي 1400 را داشته باشد بايد در ميزان عقلش شک کرد.» اين اظهارنظر از سوي مشاور سرپرست نهاد رياست‌جمهوري که خود مقامي دولتي است، جاي تامل دارد. اين توئيت را مي‌توان از دو زاويه مورد بررسي قرار داد؛ اول اينکه اوضاع اداره کشور تا حدي سخت و دشوار شده است که مسئولان دولتي آن را قابل کنترل نمي‌دانند و قبول کردن مديريت کشور را عملي عاقلانه تلقي نمي‌کنند. زاويه ديگر اين است که با توجه به متن توئيت، اعتراض اصلي جنتي به اختيارات محدود دولت براي اداره کشور است. سال‌هاست که بحث‌هايي مانند دولت در سايه و حدود اختيارات رئيس‌جمهور مطرح است. مقامات و مسئولان عالي‌رتبه کشور بارها اين موضوع را تاييد و تکذيب کرده‌اند. عده‌اي که اغلب از جريان اصولگرا و محافظه‌کار هستند، ايده دولت در سايه را براي کسب توان اجرايي موازي با دولت مطرح مي‌کنند و ادعا مي‌کنند که با اين رويکرد مي‌توان به کشور کمک کرد. سعيد جليلي معني دولت در سايه به معناي يک گفتمان و تفکر است که کسي که ادعا و دغدغه دلسوزي براي انقلاب را دارد در رابطه با مسائل کشور بي‌تفاوت نباشد. يکي از مهره‌هاي کليدي طرح اين ايده، سعيد جليلي عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام است. او با بيان اينکه ممکن است در هر مقطعي براساس راي مردم عده‌اي انتخاب شده و مسئوليتي را به عهده بگيرد، مي‌گويد: «سوال اين است که آيا مثلا ما که موفق به حضور در مناصب قدرت نشديم بايد بنشينيم در گوشه‌اي و منتظر دوره بعدي انتخابات شويم؟ در بسياري از موارد ممکن است فرد منتخب مسير درستي را برگزيده و بپيمايد. در اين صورت وظيفه ماست که اين فرد را مورد حمايت و پشتيباني قرار دهيم تا اقدامات مثبت او متوقف نشود. حتي اگر اين فرد رقيب سياسي ما نيز باشد. متاسفانه يکي از ايرادات ما اين است که کارهاي خوبي هم که در کشور شروع مي‌شود، با عدم پشتيباني و حمايت عقيم مي‌ماند.»

اقدام نهادهاي موازي؟

ايجاد نهاد موازي با دولت و دخالت در انجام وظايف قوه‌مجريه، نتيجه‌اي جز تضعيف اقتدار اين قوه نخواهد داشت. رهبر انقلاب نيز در ديدار با اعضاي مجلس خبرگان در سال 97 در همين خصوص فرمودند: «دعوا کردن راه اصلاح نيست، همچنان که ايجاد تشکيلات و کار موازي با دولت نيز به صلاح و موفق نخواهد بود و تجربه ثابت کرده است کار بايد به وسيله مسئولان آن، در مجاري قانوني انجام بگيرد.» در همين راستا، محمدجواد جمالي‌نوبندگاني نايب‌رئيس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس، نيز در گفت‌وگويي تصريح کرد: «در کشور ما اگر نخواهيم بگوييم که دولت سايه به دنبال تضعيف دولت است، مي‌توانيم بگوييم به‌دنبال استفاده خودشان از اين موضوع - دولت سايه- هستند. دولت در سايه در کشور ما به دنبال منافع خودش است.» اين موضوعات مي‌تواند علت اظهارنظر اخير علي جنتي در پيام‌رسان توئيتر باشد که بالاتر از آن صحبت شد.

شوراي نگهبان چه رويکردي خواهد داشت؟

البته زاويه ديگري نيز وجود دارد که ممکن است، هدف انتقاد تند وزير اسبق فرهنگ و ارشاد باشد. جنتي پيش از انتخابات اخير مجلس و در دي ماه 98 در توئيتر خود نوشته بود: «صدها نفر از نامزدهاي انتخابات مجلس به دليل عدم التزام عملي به اسلام يا عدم اعتقاد به نظام ردصلاحيت شده‌اند. در بين آنان بسياري از شخصيت‌هاي متدين، کارآمد و معتقد به نظام ديده مي‌شوند که از حضور در اين رقابت بازمانده‌اند. وقتي داوران مسابقه همگي از طرفداران تيم رقيب باشند، پيشاپيش نتيجه مسابقه روشن است.» انتقاد اين مقام دولتي از عملکرد شوراي نگهبان در احراز صلاحيت نامزدهاي انتخاباتي در سال گذشته، نشانگر آن است که اقدامات اين شورا جناحي و خلاف مصالح کشور بوده است. در اين لحظه تنها دو احتمال وجود دارد، يا اين سياستمدار براي ايجاد فشار بر روي شوراي نگهبان اين مساله را عنوان کرده يا جنتي در بازه کمتر از يک سال، به‌کلي از تغيير رويکرد شوراي نگهبان نااميد شده است.

هم ديوانه، هم عاشق

توئيت جنتي بدون واکنش نبود و عطاءا... مهاجراني معاون پارلماني رئيس‌جمهور در دوران رياست‌جمهوري هاشمي رفسنجاني، در پاسخ به اظهارنظر جنتي نوشت: «شهيد رجائي در تابستان سال 1359 در مجلس گفت: مسئوليت نخست‌وزيري را در اين شرايط کسي مي‌پذيرد که ديوانه باشد يا عاشق! شجوني فرياد زد: هم ديوانه هم عاشق!» سال 1359 بود که براي اولين‌بار، مردم نوروز خود را با پيام رئيس‌جمهوري آغاز کردند و جنگ تحميلي نيز در همين سال آغاز شده بود. اين تشبيه نگران‌کننده، حدس ما درباره علت توئيت وزير اسبق فرهنگ و ارشاد را دقيق‌تر مي‌کند و نشان مي‌دهد که وضعيت کشور خوب نيست که مي‌توان پذيرش رياست‌جمهوري در آن را به قبول مسئوليت در سال آغازين جنگ تحميلي تشبيه کرد. بايد ديد وضعيت اقتصادي کشور و رياست‌جمهوري آن در ماه‌هاي پيش رو چه خواهد بود.