تحریم‌های تسلیحاتی ایران در سازمان ملل تمدید نشد تا چالش‌های ریاست‌جمهوری ترامپ بیش از گذشته شود. این اتفاق در حالی رخ داد که هیچ یک از متحدان همیشگی آمریکا یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان به این طرح رأی مثبت ندادند و تنها کشوری که با ترامپ همراهی کرد کشور کوچک دومینیکن بود. از سوی دیگر چین و روسیه نیز به تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران رأی منفی دادند تا دونالد ترامپ به یک ناکام بزرگ تبدیل شود. نکته مهم در این زمینه اینکه اگر‌چه ۱۱ کشور به تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران رأی ممتنع داده‌اند اما در جایی که حق با ایران بوده باید این آرا مثبت می‌شد. این در حالی است که چنین اتفاقی رخ نداده است. در نتیجه کسانی که این اتفاق را یک دستاورد دیپلماتیک برای ایران قلمداد می‌کنند از روی هیجان و احساسات چنین برداشتی دارند. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع  با فریدون مجلسی دیپلمات سابق کشور و تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. فریدون مجلسی معتقد است: «مهم‌ترین پیامد این اتفاق در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا خود را نشان خواهد داد و به همین دلیل دارای اهمیت است. ترامپ قصد داشت با همراه کردن کشورهای جهان علیه ایران و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران یک برگ برنده در انتخابات ریاست‌جمهوری به دست بیاورد تا زمینه پیروزی خود را در انتخابات فراهم کند. در چنین شرایطی که ترامپ به هدف خود نرسیده این احتمال وجود دارد که وی به سمت اقدامات حادتری سوق پیدا کند. این اقدامات حاد نیز اثر منفی در رویکرد انتخاباتی ترامپ خواهد گذاشت و چالش‌های انتخاباتی وی را بیشتر از گذشته خواهد کرد». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

مهم‌ترین دلایل عدم‌تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در سازمان ملل چه بوده است؟ چرا ترامپ به خواسته خود نرسیده است؟
به گزارش روز نو :این اتفاق قابل پیش‌بینی بوده و خود ترامپ نیز به خوبی می‌دانسته که تحریم تسلیحاتی ایران تمدید نخواهد شد. با این وجود ترامپ تصور می‌کرد کشورهایی که از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران تبعیت کردند با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران نیز موافقت خواهند کرد. این در حالی است که تبعیت کشورهای دیگر از تحریم‌های آمریکا بر اثر زور و فشار بود و این تبعیت به معنای موافق نبود. در چنین شرایطی بود که ترامپ گمان می‌کرد تعداد زیادی از این کشورها علیه ایران رأی خواهند داد تا روسیه و چین مجبور شوند‌ از حق وتوی خود استفاده کنند و این دو کشور برخلاف افکار عمومی جهان اقدام کرده باشند. این اتفاق حداکثر دستاورد ترامپ از تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران بود. در مرحله بعد ترامپ قصد داشت همکاری کشورهای دیگر با آمریکا علیه ایران را به رخ بکشد. این در حالی است که این کشورها نشان دادند به هیچ عنوان با ترامپ همراه نیستند و رویکرد دیگری در پیش گرفته‌اند. تنها کشوری که با آمریکا همراهی کرد دومینیکن بود که زیر سایه آمریکاست و با توریسم آمریکا ارتزاق می‌کند. این کشور هیچ ارتباطی با ایران ندارد. به همین دلیل نیز مصلحت خود را در این‌ دید که با آمریکا در این زمینه همراهی کند. نکته مهم دیگر اینکه ایران نیز باید این هشدار را جدی بگیرد که هیچ کشوری نیز به سود ایران رأی نداده است. 11 رأی ممتنع برای ایران نگران‌کننده است.
چرا 11 رأی ممتــنع برای ایــران باید نگران‌کننده است؟
واقعیت این است که در این مورد حق کاملا با ایران بود. یک قرارداد با تعهدات متقابل امضا شده است که یک دوره این قرارداد در ماه سپتامبر به پایان می‌رسد تا ایران بتواند نیازهای دفاعی خود را با معاملات اسلحه تأمین کند. به همین دلیل حق با ایران بود و دلیلی نداشت 11 کشور رأی ممتنع بدهند؛ بلکه باید رأی موافق می‌دادند. به نظر می‌رسد این کشورها به دلایل سیاسی و منافع مشترکی که با آمریکا دارند از دادن رأی موافق به ایران خودداری کرده‌اند. در این ماجرا چین و روسیه که قدرت ایستادگی در مقابل آمریکا را دارند و با آمریکا در بسیاری از زمینه‌ها مشکل دارند، ضمن حمایت از ایران خرده حساب‌های خود با آمریکا را هم تسویه کرده و با این طرح مخالفت کرده‌اند.
در بین 11 کشوری که به این طرح رأی ممتنع داده‌اند متحدین همیشگی آمــریکا یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان نیز وجود داشته‌اند. چــرا رهبران کشورهای اروپایی چنین تصمیمی گرفته‌اند؟آیا این تصمیم فاصله سیاست‌های کشورهای اروپایی با آمریکا را بیشتر از گذشته نخواهد کرد؟
خیر بنده چنین دیدگاهی ندارم. اگر در بین این 11 کشور متحدین آمریکا رأی ممتنع داده‌اند هیچ کشوری هم از ایران حمایت نکرده است. معتقدم ما بیش از اینکه به دنبال فاصله سیاست‌های کشورهای اروپایی با آمریکا باشیم باید به دنبال تغییر رفتار خود در عرصه بین‌المللی باشیم. سیاست خارجی ایران باید به سمتی حرکت کند که با همه کشورهای جهان یک تعامل مثبت و سازنده داشته باشد تا در چنین مواقعی کشورها از حقانیت ایران دفاع کنند. نمی‌توان 11 رأی ممتنع به درخواست ترامپ را یک پیروزی و موفقیت برای ایران به شمار آورد. زمانی می‌توان این اتفاق را موفقیت به شمار آورد که این آرای ممتنع برای ایران مثبت می‌شد. کشورهایی مانند انگلیس، فرانسه و آلمان کشورهایی هستند که همواره در تحولات جهانی نقش محوری داشته‌اند. کشورهای دیگر نیز برگزیدگان مناطق مختلف جهان بوده‌اند که در این رأی‌گیری شرکت کرده‌اند. در نتیجه شورای امنیت نماینده کل جامعه جهانی است. هنگامی که هیچ‌کدام از نمایندگان مناطق مختلف جهان به حق مسلم ایران رأی مثبت نداده‌اند و تنها رأی ممتنع داده‌اند به این معناست که ایران در جامعه جهانی از حمایت کافی برخوردار نیست.
از ابتدای روی کار آمدن ترامپ کشورهای اروپایی با سیاست‌های ترامپ همراهی نکرده‌اند و زیاد از تصمیمات ترامپ خرسند نبوده‌اند. آیا رأی ممتنع کشورهای اروپایی اقدامی برای کاهش بیشتر محبوبیت ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری نبود؟ آیا کشورهای اروپایی به دنبال رئیس‌جمهور بهتری در آمریکا هستند؟
کشورهای اروپایی همواره به اصولی پایبند بوده‌اند که تصمیمات خود را در عرصه بین‌المللی براساس این اصول می‌گیرند. کشورهای اروپایی معتقدند آنها قوانین بین‌المللی را وضع کرده‌اند و از حقوق ملت‌های مختلف سخن گفته‌اند. به‌همین دلیل از روی هوا و هوس یا خوشایند ترامپ رأی نمی‌دهند. رأیی که کشورهای اروپایی داده‌اند به دلیل اصولی است که به آن باور دارند. نکته مهم این است که با همین اصول حاضر نشده‌اند در جایی که حق با ایران است از ایران حمایت کنند و به صراحت با ترامپ مخالفت کنند. به همین دلیل خوشحالی دولت و عنوان کردن اینکه این اتفاق یک موفقیت برای ایران بوده چیزی جز خودفریبی نیست. وقتی کشورهای اروپایی و کشورهای مختلف جهان که در شورای امنیت سازمان ملل حضور دارند، حاضر نیستند در جایی که حق با ایران است از ایران حمایت کنند و به جای آن رأی ممتنع می‌دهند به معنای موفقیت نیست. در عرصه بین‌الملل باید واقع‌بین بود. نباید به خاطر عدم‌موفقیت ترامپ در جلب آرای نمایندگان کشورهای مختلف جهان خوشحال بود در حالی که رویکرد ایران در عرصه بین‌الملل با سوالات زیادی مواجه است. بنده تنها از سیستمی حمایت می‌کنم که به دنبال تعامل سازنده با کشورهای مختلف جهان باشد و به شکلی در فضای بین‌المللی رفتار نکند که کشورهای جهان با تردید به حقوق آن نگاه کنند. کشورهای اروپایی همواره بین منافع ایران و منافع آمریکا که ارتباط نزدیکی با منافع آنها دارد‌، منافع آمریکا و خود را ترجیح داده‌اند. به همین دلیل نیز در موضوع برجام پس از اینکه آمریکا از برجام خارج شده تعامل خود با ایران را کمرنگ کرده‌ و در شرایط کنونی تا حدود زیادی قطع کرده‌اند. ایران امید داشته هنگامی که ترامپ از برجام خارج شده کشورهای اروپایی در تقابل با آمریکا قرار بگیرند و منافع آنها در تعارض قرار بگیرد. در کوتاه‌مدت نیز این اتفاق رخ داده اما در دراز‌مدت به دلیل اینکه مناقع کشورهای اروپایی با آمریکا به هم نزدیک است، این نقطه امید تحقق پیدا نکرده است. اروپا احساس می‌کند آمریکا با ایران برای آنها قابل‌مقایسه نیست و نزدیکی آنها به آمریکا منافع آنها را بیشتر تأمین می‌کند. به همین دلیل حاضر نیست موقعیت بین‌المللی خود را فدای ایران کند که درصد کمی از اقتصاد جهانی را در اختیار دارد و منافع آنها را کمتر تأمین می‌کند.
شکست ترامپ در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در سازمان ملل و همراهی نکردن کشورهای دیگر چه پیامدی برای ترامپ در مبارزات انتخابات ریاست‌جــمهوری خواهد داشــت؟آیا این اتفــاق چالش‌های ترامپ را برای پیــــروزی در انتخابات ریاست‌جمــهوری بیشتر کرده است؟
مهم‌ترین پیامد این اتفاق در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا خود را نشان خواهد داد و به همین دلیل دارای اهمیت است. ترامپ قصد داشته با همراه کردن کشورهای جهان علیه ایران و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران یک برگ برنده در انتخابات ریاست‌جمهوری به دست بیاورد تا زمینه پیروزی خود را در انتخابات به وجود بیاورد. در چنین شرایطی که ترامپ به هدف خود نرسیده این احتمال وجود دارد که وی به سمت اقدامات حادتری سوق پیدا کند. این اقدامات حاد نیز اثر منفی در رویکرد انتخاباتی ترامپ خواهد گذاشت و چالش‌های انتخاباتی وی را بیشتر از گذشته خواهد کرد. در شرایط کنونی ترامپ به دلیل عملکرد ضعیفی که در مدیریت بحران کرونا داشته تحت‌فشار افکار عمومی آمریکا قرار دارد. از سوی دیگر افشاگری‌هایی که علیه وی صورت گرفته جایگاه او را بیش از گذشته متزلزل کرده است. در چنین شرایطی با یک اقدام احمقانه و قابل پیش‌بینی به دنبال تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران بوده که در نهایت نیز به نتیجه نرسیده است. بدون‌شک این اتفاق یک چالش جدید به چالش‌های پیشین ترامپ اضافه خواهد کرد. نکته دیگر اینکه در انتخابات آینده برخلاف انتخابات گذشته که برخی از مخالفان ترامپ به دلیل دل آزردگی از خانم کلینتون در انتخابات شرکت نکرده‌اند در انتخابات آینده همه به صحنه خواهند آمد و از رقیب ترامپ حمایت خواهند کرد. همه این عوامل شانس بایدن را در انتخابات آینده افزایش می‌دهد و در مقابل مسیر سختی را در مقابل دونالد ترامپ قرار می‌دهد. ولی برخی تحلیل‌ها، که بیشتر مبتنی بر اقتصاد است، ممکن است شانس ترامپ را همچنان برای پیروزی در انتخابات بالا بداند، اما شیوع ویروس کرونا در آمریکا بسیاری از معادلات اقتصادی را در این کشور به هم زده است. به همین دلیل با توجه به مجموع دلایل، کار دونالد ترامپ برای پیروزی در انتخابات بسیار سخت خواهد بود.
چرا چین و روسیه با تمدید تحریم‌های ایران مخالفت کرده‌اند؟
چین و روسیه به خوبی به دو نکته آگاهی دارند. نخست اینکه در این موضوع حق با ایران است. در نتیجه رأیی که داده‌اند درست و به‌حق بوده است. این دو کشور در شش قطعنامه‌ای که در گذشته علیه ایران رأی داده‌اند نیز معتقد بوده‌اند حق با ایران است. با این وجود علیه ایران رأی داده‌اند. چین و روسیه به دلیل اینکه کشورهای بزرگی هستند با کسی رودربایستی ندارند و با خیالات و شعار زندگی نمی‌کنند؛ بلکه با حساب و کتاب رفتار می‌کنند. نکته دیگر اینکه مشکلاتی که آمریکا برای تجارت چین پیش آورده و از سوی دیگر سختگیری‌هایی که نسبت به روسیه ایجاد کرده باعث شده است این دو کشور به دنبال تسویه‌حساب سیاسی با آمریکا باشند و به همین دلیل با آمریکا همراهی نکرده‌اند و به سود ایران رأی داده‌اند.
فضایی که پس از رأی‌گیری در کشور به وجود آمده به شکلی بوده است که عدم‌تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را یک موفقیت دیپلماتیک معرفی می‌کرد. آیا در واقع چنین بوده است؟
بنده به هیچ‌وجه شکست ترامپ در این موضوع را یک موفقیت کامل قلمداد نمی‌کنم. این اتفاق قابل پیش‌بینی بود. حتی قابل پیش‌بینی بود که اگر همه کشورها نیز به ضرر ایران رأی بدهند تحریم‌ها به واسطه وتوی چین و روسیه تصویب نمی‌شود. زمانی ایران موفق می‌شود که تحریم‌ها برداشته شود، مراودات بین‌المللی بانکی ایران با کشورهای دیگر در وضعیت عادی قرار بگیرد، وضعیت صادرات و واردات ایران مانند قبل از تحریم‌ها شود و روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای جهان مانند گذشته شود و رفت‌و‌آمدها بیشتر شود. در چنین شرایطی خطر جنگ کاهش پیدا خواهد کرد و وضعیت اقتصادی ایران بهتر خواهد شد. در شرایط کنونی بسیاری از نابسامانی‌های جامعه ایران از تحریم‌های بین‌المللی و مناقشه بین ایران و آمریکا نشأت می‌گیرد. به همین دلیل اگر این مناقشه پایان بپذیرد یا شکل ملایم‌تری به خود بگیرد و تحریم‌ها برداشته شود وضعیت مردم ایران بهتر از گذشته خواهد شد.