علیرغم آن که نخبگان و دانشگاهیان ایران به طور گسترده ای از موضع ترامپ در قبال توافق هسته ای ناراضی هستند و آن را محکوم کرده اند با این حال، درباره چگونگی واکنش تهران نسبت به اقدامات واشنگتن اختلاف نظر وجود دارد. 

به گزارش سايت روزنو، «المانیتور» با انتشار گزارشی اشاره می کند که علیرغم آن که ترامپ پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد و با وجود این که او ادعا کرده بود که استراتژی تازه خود را در قبال ایران ارائه می کند بسیاری از ایرانی ها باور دارند که ترامپ فاقد هرگونه تفکر استراتژیک قابل تشخیص و پیش بینی است. 

این سایت می نویسد:«مجید جمشیدی» استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران به «المانیتور» می گوید که علیرغم ادعای ترامپ، ایرانیان رویکرد او را به عنوان تلاشی استراتژیک نمی بینند. او می گوید این فقط یک تاکتیک است تا از طریق ارعاب ایران فشار بیش تری بر تهران وارد شود با این حال، تصمیم گیرندگان سیاسی در تهران این موضوع را جدی نمی گیرند. در واقع، این استراتژی تازه ای نیست. این فقدان هرگونه ابتکار عمل تازه برای حل مشلات دامنه دار قدیمی میان تهران و واشنگتن است. جمشیدی می گوید که ترامپ در حالی می گوید برجام بدترین معامله است که تاکنون آن را ترک نکرده است». 

«ناصر هادیان» از اساتید برجسته روابط بین الملل دانشگاه تهران فکر می کند که از جمله هدف اصلی اظهارات اخیر ترامپ مخالفت با میراث باراک اوباما در سیاست خارجی بوده است. با این حال، هادیان باور دارد که نهایت ساده انگاری است که فکر کنیم سیاست تازه در قبال ایران صرفا تصمیمی سیاسی است. او می گوید:«این نتیجه هشت ماه ارزیابی است و سیاستی است برای بلند مدت و هدف اصلی این استراتژی حفظ وضعیت عدم اطمینان و قطعیت در مورد آینده ایران است تا سرمایه گذاران جرات ورود به بازار ایران را نداشته باشند». 

المانیتور اشاره می کند در همین راستاست که امریکا مدعی است که ایران ناقض روح برجام بوده است و خواستار تحریم های بیش تر علیه سپاه و گروه هایی چون حزب الله، حماس و دولت سوریه است که مورد حمایت ایران هستند. با این حال، وزارت خزانه داری امریکا از قرار دادن سپاه در فهرست سازمان های تروریستی خودداری کرد. 

جمشیدی می گوید که هدف از تحریم ها کاهش نقش منطقه ای ایران است. او می افزاید:«مشکلات استراتژیک امریکا و ضعف آن در منطقه سبب می شود تا آن کشور از برجام به عنوان اهرمی برای فشار بر ایران و کسب امتیاز و منافع منطقه ای استفاده کند. جمشیدی با اشاره به اظهارات اخیر محمد علی جعفری فرمانده سپاه و هشدار او به امریکا می گوید که مقام های ایرانی و مردم ایران خواستار واکنشی قاطع به امریکا هستند. او می گوید تحریم های امریکا علیه ایران می تواند تاثیری منفی بر معادلات پیچیده در منطقه خاورمیانه بگذارد. 

جمشیدی معتقد است که دولت ترامپ می خواهد از طریق فشار و تحریم،‌ ایران را مجبور به پذیرش مذاکره مجدد بر سر موضوع هسته ای با گسترش محدودیت ها علیه آن کند.

المانیتور در ادامه اشاره می کند که پس از اظهارات اخیر ترامپ «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بلافاصله در دفاع از برجام موضع گیری کرد. المانیتور می افزاید:«سید جلال دهقانی فیروزابادی» یکی از اساتید روابط بین الملل در دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که اجماع بین المللی بی سابقه ای علیه ترامپ و موضع او در قبال برجام وجود دارد چرا که برجام نه صرفا یک برنامه چند جانبه که قطعنامه ای امضا شده و مورد توافق در شورای امنیت سازمان ملل متحد است». 

فواد ایزدی استاد مطالعات امریکای شمالی در دانشگاه تهران برخلاف دهقانی فیروزابادی معتقد است اجماعی در میان اروپایی ها بر سر نوع واکنش به استراتژی تازه ترامپ وجود ندارد. او به المانیتور می گوید:«طبق تجربیات قبلی، اروپایی ها نشان داده اند که قابل اعتماد نیستند با این حال، برجام به منافع اقتصادی اروپایی سود می رساند و نخستین دستاورد بین المللی آنان از زمان پایان جنگ جهانی دوم به این سو است». 

المانیتور در ادامه اشاره می کند که در صورتی که امریکا تصمیم بگیرد به اعمال تحریم های ثانویه علیه شرکت های اروپایی که در ایران فعالیت می کنند مبادرت ورزد وضعیت برجام به طور کلی تغییر خواهد کرد. 

هادیان در این باره می گوید:«من فکر نمی کنم که کنگره چنین تصمیمی بگیرد. در مقابل، اتحادیه اروپا با امریکا همکاری خواهد کرد تا فشار بیش تری به تهران در مورد مسائلی چون برنامه موشکی و رفتار منطقه ای ایران و حقوق بشر اعمال شود». 

ایزدی می گوید که ایران انتظار دارد که اروپایی ها بر اساس قوانین سازمان تجارت جهانی علیه امریکا موضع گیری کنند چرا که تحریم های ثانویه به ضرر سرمایه گذاران اروپایی فعال در ایران خواهند بود. 

المانیتور در ادامه اشاره می کند که موضوع مهم این است که ایران چگونه می تواند به محدودیت های تازه اعمال شده از سوی کنگره امریکا واکنش نشان دهد. 

ایزدی می گوید که ایران محدودیت های بیش تر و یا محروم شدن از سود اقتصادی برجام را نخواهد پذیرفت. 

او می گوید واکنش محدوده وسیعی را شامل می شود از خروج از برجام گرفته تا حتی خروج از ان پی تی. ایزدی می گوید فکر می کند که عمده ترین گزینه و انتخاب برای ایران تشدید فعالیت ها در حوزه هایی است که مسئله هسته ای را شامل نمی شوند مانند افزایش نفوذ منطقه ای. 

برخلاف ایزدی، هادیان اما باور دارد که همه چیز بستگی به ارزیابی ایران براساس سود و هزینه دارد. همه چیز بستگی به واکنش های قدرت های اروپایی نیز دارد. او می گوید تاکنون واکنش آنان واقعا خوب بوده است.