سیر پایانی تحریمها 10سال بعد خواهد بود که در این صورت پرونده ایران به حالت عادی درخواهد آمد. همچنین باید اذعان داشت که لغو تحریمهای شورای امنیت، اتحادیه اروپا و آمریکا در مرحلهای که توافق به امضا رسید اعلام میشود اما از نظر وزیر امورخارجه و هیات مذاکرهکننده ایرانی لغو تحریمهای شورای امنیت در حقیقت از همان زمانی است که اجرای متن 2231 آغاز شد. هنگامی که متن قطعنامه 2231 مورد بررسی قرار میگیرد در حقیقت به این مساله میتوان پی برد که لغو تحریمها از زمانی آغاز میشود که قطعنامه مورد اجرا قرار میگیرد. یعنی زمانی که مورد توافق ایران، اتحادیه اروپا و کنگره آمریکاست و درنهایت امضا شود، در آن زمان اعلام میکنند که تمامی تحریمهای اقتصادی شامل نفت، گاز و پتروشیمی، تحریم بانکی و سوئیفت لغو میشود که آن را طرف مقابل مورد تعریف قرار داده است. مرحله پس از توافق مرحله اجراست. ایران باید در این مورد اقداماتی انجام دهد؛ مثلا تعداد سانتریفیوژها را کاهش داده و همزمان با اجرای تعهدات ایران بخشی از تحریمها که لغو آنها قبلا اعلام شده، اجرایی میشود. در این مرحله که ایران باید اقداماتی انجام دهد، طرف مقابل نیز باید اقداماتی را انجام دهد که به آن اقدامات متناظر گفته میشود. حداکثر تا 6 ماه این مراحل ادامه دارد. پس از آن لغو تحریمها به مرحله اجرا درمیآید، بنابراین تحریمهای اقتصادی و بانکی اصلیترین تحریمهای ایران است که فشارهایی بر اقتصاد ایران وارد کرده که منجر به محدودکردن صادرات نفت شده است، پیشبینی میشود 4 تا 6 ماه آینده تحریمهای اتحادیه اروپا و آمریکا لغو شود و درنهایت تا پایان سال شمسی لغو آن قطعی بهنظر میرسد. این مرحله، مرحله لغو تحریمهای اتحادیه اروپا و توقف تحریمهای آمریکا علیه ایران است. مرحله سوم شامل تحریمهایی میشود که به آن عدم اشاعه میگویند یعنی مجموعه کالاهای دومنظوره که ممکن است در صنایع غیرهستهای بهکار برده شود که تعداد آن نیز کم نیست، برای هرکدام از آنها دورهای معین شد. مثلا برخی از این محدودیتها درباره سانتریفیوژها 8ساله است، درباره صادرات و واردات تسلیحات محدودیت 5ساله تعیین شده و تحریمهای مربوط به موشک و موشکهای بالستیک نیز 8ساله درنظر گرفته شده است. در نهایت گزارش آژانس بینالمللی انرژی هستهای قابل ذکر است. اگر آژانس زودتر از 10 سال اعلام کند که ایران هیچگونه فعالیتی در خارج از چارچوب برنامه هستهای خود ندارد و تمامی فعالیت هستهای ایران امن و صلحآمیز است در آن صورت تحریمها نیز متوقف خواهد شد و پرونده ایران به حالت عادی درمیآید و پایان تحریمها اعلام میشود ولی اگر آژانس پس از این زمان تعیینشده، لغو تحریمها را اعلام نکرد، مثلا درصورتی که 12 یا 20 سال اعلام لغو تحریمها از سوی آژانس طول بکشد، قطعا ایران نمیتواند اینقدر صبر کند به همین دلیل 10سال برای لغو کامل تحریمها تعیین کردند و گفتند اگر پس از 10سال آژانس لغو کامل تحریمها را اعلام نکرد، پرونده ایران اتوماتیکوار عادی میشود. وقتی پرونده ایران عادی شود در آن زمان دیگر هیچ نوع از تحریمها وجود نخواهد داشت. در سیاست هر چیزی را باید ممکن دانست. هیچ چیز در سیاست غیرممکن نیست اما آنچه مدام مورد بررسی قرار میگیرد بهعنوان مثال در چه زمانی تحریمها کاملا لغو شده یا چند درصد احتمال امکان بازگشت تحریمها وجود دارد، چه دوره زمانی را باید برای لغو کامل تحریمها مد نظر قرار داد و.... است؟ آیا همان 10سال آینده را باید برای لغو کامل تحریمها در نظر گرفت یا اینکه امکان تمدید تحریمها پس از 10سال نیز وجود دارد؟ برخی بر این اعتقادند که ممکن است طرف مقابل برخلاف تعهدات خود عمل کند و پس از 10سال تحریمها تمدید شود. اگر بر فرض طرف مقابل زیر توافق بزند، آیا باز دوره زمانی برای لغو تحریمها 10سال خواهد بود و دیگر اینکه احتمال بازگشت آن چقدر است؟ باید اذعان داشت اگر حتی احتمال بازگشتپذیری تحریمها 10درصد باشد، 10درصد همچنان مساله مهمی خواهد بود که البته احتمال آن بسیار اندک است اما 90درصد آن موفقیت محسوب میشود. زیرا روندی که در 12 سال گذشته طی شده، مقاومتی که ملت ایران در برابر تحریمها و فشارغرب به عمل آورده و سازوکارهایی در 24ماه گذشته ایران برای به کرسی نشاندن حق خود در چارچوب قوانین بینالملل به کار برده عملا حرکتی را آغاز کرده که بازگشتناپذیر است. اینطور نخواهد بود که پس از ماهها تلاش و مذاکره غرب بخواهد برخلاف تعهدات خود نسبت به ایران عمل کند. سیستم غربی با وجود ناعادلانه بودن برای خود سازوکارهایی دارد و نمیتواند به تعهدات خود پایبند نباشد. ایران در دو سال اخیر از روابط بینالملل خود به نحواحسن استفاده کرده و سیاست شفافسازی را در پیش گرفته است، بنابراین پیشبینی آینده این است که جمهوری اسلامی ایران محکم و استوارتر از همیشه همچنان این مسیر را ادامه خواهد داد و غرب نمیتواند ناگهان مسیر همه چیز را تغییر دهد. باید متذکر شد که امکان بازگشت تنها در یک صورت وجود دارد؛ مکانیزم بسیار پیچیدهای برای توافق ایجاد شود. اگر یکی از طرفین برخلاف تعهداتش رفتار کند، طرفهای مقابل میتوانند از وی شکایت کنند که در این صورت کمیسیونی تشکیل داده میشود که در آن کمیسیون یک هیات سه نفره موضوع مورد تخلف را از لحاظ فنی و حقوقی مورد بررسی قرار میدهد که در هر حال رای نهایی آن 3-5 است و دو طرف باید تمکین کنند. در هر صورت ایجاد فضای هراسآلود مبنی بر اینکه این یک قرارداد ناعادلانه است غیرمنطقی است و تحریمها یک روند بازگشتناپذیری دارند، زیرا مقصود از این توافق کاملا روشن است.