سمنو آی سمنو؛ نوروز مال ماست، جایی قرار نیست برود!

برترین‌ها: خب در آستانه نوروز هستیم. جشن باستانی ایرانیان که بیش از ۳۰۰۰سال قدمت دارد و قابل حذف هم نیست. رسم سمنوپزی هم یکی از مراسم‌های سنتی و فرهنگی ایرانیان در ایام نوروز است که بیشتر در روزهای آخر سال و شب‌های نزدیک به تحویل سال نو برگزار می‌شود. سمنو، که یکی از اجزای اصلی سفره هفت‌سین است، یک خوراکی خوشمزه که از جوانه گندم تهیه می‌شود و نمادی از باروری، رشد، و قوت در فرهنگ ایرانی به حساب می‌آید. این رسم از دیرباز در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران و سایر کشورهای پارسی‌زبان مرسوم بوده است.

در این مطلب و به همین بهانه به سراغ ترانه‌هایی می‌رویم که برای آیین سمنوپزی ساخته شده. با ما همراه باشید.

سمنو آی سمنو / عارف - نسرین - سلی - بتی - فرامرز - بتی

این ترانه در نوروز ۵۷ با صدای سُلی، عارف، فرامرز پارسی، نلی، نسرین و بتی در تلویزیون با ترانه‌ای از تورج نگهبان و ملودی و تنظیم ناصر چشم‌آذر اجرا شد. به طور کلی این ترانه حس سرزندگی و امید را منتقل می‌کند. ترانه‌‌های مناسبتی در سال‌های دور عموما به صورت دسته جمعی اجرا می‌شد. از نظر سازبندی، آهنگ شامل سازهایی نظیر دف، ویولن، کیبورد و سازهای بادی است که با گیتار بیس تلفیق شده. ترکیب این سازها با ملودی‌های شاد و روح‌بخش، به آهنگ جذابیت خاصی بخشیده است. ضرباهنگ اثر بر انتقال حس آیین سنتی مراسم سمنوپزی تأکید می‌کند. این ترانه را می‌توان سرود ملی سمنو در ایران دانست.

سمنو آی سمنو / محمد صفتر منتشری

اما پس از انقلاب ترانه "سمنو آی سمنو" بارها بازخوانی شد. یکی از مشهورترین این بازخوانی‌ها مربوط به محمد صفار منتشری است که ترانه را در گام بالا اجرا کرده و فرمی جدید از این اثر را ارائه کرده. ریتم این نسخه در قیاس با ساخته چشم‌آذر کندتر است و با توجه به سبک آهنگ، در سازبندی از ادوات موسیقی سنتی نظیر تنبک یا دیگر سازهای کوبه‌ای بیشتر استفاده شده. ضرباهنگ شاد و ملودی آن باعث شده که حس نشاط و سرزندگی در شنونده ایجاد شود. این نوع موسیقی به حفظ فرهنگ موسیقی فولک ایرانی کمک می‌کند.

سمنک در جوش ما کفچه زنیم

آهنگ «سمنک در جوش ما کفچه زنیم» یک قطعه موسیقی محلی شاد مربوط به افغانستان است. این ترانه اصولا توسط زنان افغان اجرا می‌شود و سازبندی ساده‌ای دارد. در واقع تنها سازی که در خوانش این ترانه استفاده می‌شود "دف" است. افغان‌ها به این خوراکی خوشمزه "سمنک" می‌گویند. اصولا در افغانستان رسم بر این است که از سر شب تا طلوع آفتاب مراسم پخت سمنو را اجرا کنند و هنگام پختن آن (سمنک) و هم‌زدن (کفچه‌زدن) دیگ، زمزمه می‌کنند: «سمنک در جوش ما کفچه زنیم، دیگران (یا دختران) در خواب ما دفچه زنیم».

سمنو آی سمنو - حجتی

یکی دیگر از ورژن‌های ترانه سمنو را خواننده‌ای به نام "حجتی" اجرا کرده. ریتم این آهنگ با ضرباهنگ متوسط شروع می‌شود که حس حرکات موزون را منتقل می‌کند. ریتم آهنگ در مجموع به‌صورت ۴/۴ تنظیم شده است که معمولاً در موسیقی‌های ایرانی و محلی کاربرد دارد. این نوع ضرباهنگ برای هماهنگی با ترانه‌های ملایم و نیز ایجاد جریان طبیعی در موسیقی بسیار مناسب است. در سازبندی این قطعه، از سازهای کوبه‌ای سنتی مانند دف و تنبک برای ایجاد ضرباهنگ و تاکید بر ریتم استفاده می‌شود. علاوه بر این، سازهای ملودیک مانند ویولن و فلوت برای افزودن لایه‌های هارمونیک و ایجاد تنوع در ملودی به‌کار رفته‌اند. این ترکیب سازها به آهنگ روح و انرژی می‌بخشد و حس زندگی و پویایی را در آن تقویت می‌کند.