طرح ۵ ماده‌ای پکن علیه مکانیزم ماشه
اما 2 روز پس از آنکه کشورهای اروپایی و آمریکا نشست شورای امنیت را به مقدمه‌ای برای کلیدزدن «مکانیسم ماشه» تبدیل کرده بودند، چین و روسیه به عنوان دو عضو دیگر برجام و شورای امنیت سازمان ملل، نشست مهم دیگری را در پکن با حضور نماینده ایران ترتیب دادند و در آن دفاع از موجودیت برجام در برابر دست اندازی‌ها و بهانه تراشی‌های دیگر اعضای این توافق را که کارشکنی‌های مستمرشان می‌تواند برجام را در آخرین سال از اجرا با مخاطره روبه‌رو سازد، در دستور کار قرار دادند. مقام‌های دیپلماتیک ایران، روسیه و چین در جریان این نشست سه جانبه، هدف تهدیدزدایی از حمله علیه تأسیسات هسته‌ای و یافتن راهکارهای جدید برای گره گشایی از مذاکرات هسته‌ای را با طراحی ابتکارعمل جدید جست‌و‌جو کردند. پس ازاین همنشینی بود که پکن از طرح پنج ماده‌ای خود برای حل موضوع هسته‌ای ایران از طریق سیاسی و دیپلماتیک خبر داد و آن را فرصتی برای حل بحران پرونده هسته‌ای خواند.
مکانیسم ماشه؛ ادعای انگلیس و سکوت آمریکا
کشورهای عضو شورای امنیت که بهانه برگزاری نشست اخیر خود را رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران عنوان کرده بودند، پایه مواضع مطروحه خود در این نشست را افزوده شدن بر میزان ذخایر غنی‌سازی 60 درصد ایران و قراردادن آن در آستانه ساخت بمب اتمی قرار داده بودند. نماینده آمریکا پس از این نشست در مواضع ادعایی خود ایران را متهم کرد که اصول و قواعد شورای امنیت سازمان ملل و مقررات پادمانی آژانس را نقض کرده است. پیشتر نماینده انگلیس مدعی شده بود که برای بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای، در صورت لزوم با فعال کردن سازوکار «ماشه» برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اقدام خواهد کرد. اما یک منبع آگاه به «وال استریت ژورنال» گفته است که ایالات متحده در این نشست به «مکانیسم ماشه» اشاره‌ای نکرد اما سه کشور اروپایی این موضوع را مطرح کردند. این در حالی بود که«فو کونگ»، سفیر چین در سازمان ملل پیش از این نشست ناظر بر تصمیم غرب برای فعال کردن این مکانیسم ابراز امیدواری کرد که بتوان از زمان محدود باقی مانده تا اکتبر امسال برای رسیدن به توافق جدید بهره برد.
مواضع ادعایی دیپلمات‌های غربی با احضار سفرای آلمان، انگلیس و فرانسه به وزارت خارجه و پاسخ شدیداللحن نمایندگی ایران در سازمان ملل روبه‌رو شد. امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل، نشست شورای امنیت را «مداخله‌ای غیرموجه در روند تعامل سازنده و جاری میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» و اقدامی تحریک‌آمیز و غیرموجه خواند و گفت ایران همچنان به تعهدات خود در «ان‌پی‌تی» پایبند است و تحت فشار مذاکره نخواهد کرد. نماینده ایران تصریح کرد که بریتانیا، فرانسه و آلمان به جای پایبندی به تعهدات خود، تصمیم گرفته‌اند با عدم اجرای تعهداتشان، واشنگتن را راضی نگه دارند.
توصیه پکن به آمریکا
برای بازگشت به برجام
همزمان با افزایش فشار‌های آمریکا بر ایران برای دستیابی به توافق جدید هسته‌ای که در جدیدترین پرده در قالب نشست شورای امنیت به نمایش درآمد، چین برای گشودن روزنه‌ای دیپلماتیک در روند مذاکرات هسته‌ای میزبان نشست سه جانبه‌ای شد که علاوه بر «وانگ یی»، وزیر خارجه چین، کاظم غریب آبادی و «سرگئی ریابکوف» معاونان وزرای خارجه ایران و روسیه در آن حضور یافتند. در جریان این نشست از طرح پنج ماده‌ای وزیر امور خارجه چین برای حل موضوع هسته‌ای ایران از طریق سیاسی و دیپلماتیک رونمایی شد. «وانگ یی» با بیان اینکه همه طرف‌ها باید به دنبال ایجاد یک دیدگاه امنیتی مشترک، جامع، مشارکتی و پایدار باشند، از همه طرف‌های توافق هسته‌ای خواست فعالانه، شرایط را برای ازسرگیری گفت‌وگوها و مذاکرات فراهم کنند و از اقداماتی که ممکن است تنش‌ها را تشدید کند، خودداری کنند. «وانگ یی» این را هم افزود که «ایران باید به تعهد خود برای عدم توسعه سلاح‌های هسته‌ای ادامه دهد و همه طرف‌ها نیز باید به‌طور کامل، حق ایران را برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به عنوان یکی از امضاکنندگان معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای محترم بشمارند.» او همچنین خواستار رسیدن به یک اجماع جدید براساس چهارچوب برجام شد و ابراز امیدواری کرد که همه طرف‌ها برای رسیدن به اجماع قدم بردارند و هرچه سریع‌تر گفت‌وگوها و مذاکرات را ازسربگیرند. وزیر امور خارجه چین گفت: «آمریکا باید صداقت سیاسی از خود نشان دهد و بدون تأخیر به مذاکرات بازگردد. چین و روسیه پس از این نشست در بیانیه‌ای از تأکید ایران بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود و پایبندی کامل به تعهدات مندرج در معاهده منع اشاعه سلاح هسته‌ای و موافقتنامه جامع پادمان استقبال کردند. وزارت خارجه چین نیز پس از این نشست خواستار پایان تحریم‌های غیرقانونی و یک‌جانبه علیه ایران شد. «دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه هم پس از این نشست، حمایت مسکو از برنامه هسته‌ای ایران را اعلام کرد و گفت: «ما معتقدیم که دوستان ایرانی ما حق توسعه بخش انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای در کشورشان، انرژی هسته‌ای و ایجاد یک صنعت کامل را دارند.» او افزود: «طرف روسی فعالانه در این امر مشارکت دارد و ما به دوستان ایرانی خود در این زمینه کمک می‌کنیم.»
واکنش «ترامپ»
به نشست پکن
نشست پکن که دو روز پس از نشست شورای امنیت برگزار شد، واکنش «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا را برانگیخت. او با تشکیک در محورهای در دستور کار نشست پکن گفت: «شاید آنها قصد دارند درباره برنامه‌های غیرهسته‌ای صحبت کنند. شاید هم درباره کاهش تنش درباره سلاح‌های هسته‌ای صحبت کنند».
رسانه آمریکایی «سی‌ان‌ان» در تحلیلی نشست پکن را مورد توجه قرار داده است و به نقل از «تونگ ژائو» از بنیاد کارنگی نوشته است: نمایش همگرایی ایران، چین و روسیه می‌تواند برای پکن مفید باشد، بویژه در زمانی که دولت ترامپ به دنبال تضعیف روابط نزدیک بین چین و مسکو و مقابله با آن چیزی است که به‌عنوان یک محور در حال شکل‌گیری بین چین، روسیه، ایران و کره شمالی تلقی می‌شود. این در حالی است که کرملین اعلام کرده آماده مشارکت در مذاکرات هسته‌ای بین ایالات متحده و ایران است. گزارش «سی‌ان‌ان» با اشاره به اینکه سیاست‌های آینده روسیه و ایران تأثیر قابل توجهی بر گزینه‌های استراتژیک چین در خاورمیانه و فراتر از آن خواهد داشت، می‌افزاید: «این فرصت برای روسیه و چین فراهم شد تا هماهنگ شوند و نسخه خود را از یک توافق پیشنهاد دهند. چین و روسیه در اینکه ایران نمی‌خواهد برنامه هسته‌ای خود را تسلیحاتی کند هم نظر هستند و تلاش دارند از نظر دیپلماتیک به دنبال راه‌حلی باشند. اما ممکن است ترجیح دهند توافقی محدودتر را که صرفاً بر برنامه هسته‌ای ایران متمرکز است دنبال کنند، در حالی که اروپا و احتمالاً ایالات متحده به دنبال توافقی گسترده‌تر هستند.»