موانعی برای «فرصت طلایی اسرائیل»
پس از بیانات دوباره رهبر انقلاب درباره مذاکره و اخبار پیرامون نامه ادعایی دونالد ترامپ، کاخ سفید شامگاه شنبه اعلام کرد که تهران دو گزینه بیشتر ندارد؛ یا توافق یا گزینه نظامی.
برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید ضمن بیان این تهدید تلویحی، اضافه کرده: «امیدواریم که حکومت ایران، مردم و بهترین منافع خود را بر تروریسم مقدم دارد».
با توجه به محدودیت‌های اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران و همینطور نبود شواهدی از مذاکره و توافق میان دو طرف، آنچه بیش از همه محتمل به نظر می‌رسد، نه توافق است و نه حمله، بلکه افزایش فشار تحریم بر ایران و امتداد شرایط سخت اقتصادی است
خود ترامپ نیز در گفت‌وگویی با فاکس نیوز ضمن تاکید بر همین دو گزینه، تصریح کرده: «اگر مجبور به مداخله نظامی در مورد ایران شویم، برای آنها وحشتناک خواهد بود. من ترجیح میدهم که با ایران مذاکره کنم و مطمئن نیستم که همه با من موافق باشند.»
همزمان تحلیلگران معتقدند که اسرائیل زمان فعلی را بهترین فرصت برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران می‌داند و بی‌صبرانه منتظر است تا پس از پاسخ منفی ایران به هر نوع مذاکره‌ای، نظر ترامپ را برای این حملات جلب کند.
روزنامه نیویورک تایمز در همین باره نوشته است: «از نظر مقامات ارشد اسرائیلی هیچ زمانی بهتر از وضعیت کنونی برای از بین بردن تاسیسات اتمی ایران نیست و نامه ترامپ به رهبر ایران، گامی آغازین است تا مشخص شود آیا آسیب‌پذیری جدید تهران، جمهوری اسلامی را به مذاکره متمایل خواهد کرد یا نه.»
این روزنامه اضافه کرده که «از نظر مقامات ارشد اسرائیل، هرگز لحظه‌ای بهتر از زمان فعلی برای از بین بردن تاسیسات اصلی هسته‌ای ایران وجود نخواهد داشت.»
روزنامه نیویورک تایمز نوشته است: از نظر مقامات ارشد اسرائیلی هیچ زمانی بهتر از وضعیت کنونی برای از بین بردن تاسیسات اتمی ایران نیست و نامه ترامپ به رهبر ایران، گامی آغازین است
نشریه اسرائیل‌هیوم نیز در گزارشی به این پرداخته که مواردی چون تضعیف حزب‌الله لبنان، از بین رفتن پدافند هوایی جمهوری اسلامی و هماهنگی بین دولت‌های ترامپ و بنیامین نتانیاهو، اسرائیل را در آستانه یک فرصت طلایی برای حمله به تاسیسات اتمی ایران قرار داده است.
هرچه باب مذاکره بیشتر بسته می‌شود و چنین تهدیدهایی نسبت به ایران نیز افزایش می‌یابد، نگرانی‌ها در سطح منطقه جدی‌تر می‌شود.
اعراب نگران «حیات» در منطقه خلیج
سه دهه پیش ایران به احتمال زیاد با پیش‌بینی چنین تهدیداتی تصمیم گرفت تاسیسات هسته‌ای خود را زیر زمین بسازد. اسرائیل اما از همین موضوع استفاده کرده و با اتکا به آن سعی کرده اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران را بی‌خطر نشان دهد. افرائیم آسکولای، یکی از همان چهره‌های امنیتی تل‌آویو است که پیش‌تر در این باره گفته بود: «منطقی است که بگویم در صورت حمله به تاسیسات زیرزمینی ایران، آنها به سمت داخل فرو می‌ریزند و همین امر موجب تولید حجم زیادی از خاک و خل و خرده سنگ می‌شود؛ همین خرده سنگ‌ها همانند یک فیلتر عمل کرده و موجب می‌شوند تا آسیب وارده به مناطق اطراف تاسیسات به حداقل ممکن برسد.»
چنین توجیهات و تحلیل‌هایی اما برای کشورهای منطقه و پیرامون ایران، اعتباری ندارد. آنها حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را تهدید امنیت و حتی جریان حیات در سرزمین‌های خود می‌بینند. اظهارات محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر در گفت‌وگو با تاکر کارلسون، مجری سابق فاکس‌نیوز، از همین حیث قابل توجه است.
او در این گفت‌وگو اشاره کرده که «در واشنگتن فشار زیادی بر کاخ سفید و کنگره وجود دارد تا در یک حمله هوایی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران مشارکت یا آن را تأیید کنند.» سپس ادامه داده: «فکر می‌کنم این فقط آغاز یک جنگ خواهد بود که در سراسر منطقه گسترش پیدا خواهد کرد. آیا انتظار داریم که کشوری مورد حمله قرار بگیرد و ساکت بماند؟ قطعاً واکنشی وجود خواهد داشت. این واکنش‌ها و اقدامات تلافی‌جویانه کجا خواهند بود؟ آیا هزاران مایل دورتر خواهند رفت؟ نه، این واکنش‌ها در منطقه رخ خواهند داد.»
دیپلمات ارشد قطری به فاصله نزدیک کشورهای حوزه خلیج به ایران اشاره کرده و مشخصا درباره قطر گفته است: «ما از نظر فیزیکی نزدیک به ایران هستیم، حدود ۱۲۰ مایل فاصله داریم، درست آن‌سوی آب. شما می‌توانید با یک قایق‌سواری ۹۰ دقیقه‌ای به آنجا برسید.»
کارشناسان سیاسی تاکید می‌کنند که اعراب به دنبال مهار ایران توسط آمریکا هستند اما در پی جنگ ایران و آمریکا یا ایران و اسرائیل نه؛ به ویژه اگر آن جنگ حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران باشد. به همین دلیل توان دیپلماتیک خود را به کار خواهند بُرد تا جلوی چنین واقعه‌ای را بگیرند
وزیر خارجه قطر پس از شرح این موقعیت، هشدار داده که در صورت حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، آب به طور کامل آلوده خواهد شد و به دنبال آن در کشورهای حاشیه خلیج فارس نه آب، نه ماهی و نه هیچ چیز دیگر باقی نخواهد ماند و زندگی در این منطقه از بین خواهد رفت.
با تاملی بر همین اظهارات و موارد مشابه آن، کارشناسان سیاسی تاکید می‌کنند که اعراب به دنبال مهار ایران توسط آمریکا هستند اما در پی جنگ ایران و آمریکا یا ایران و اسرائیل نه؛ به ویژه اگر آن جنگ حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران باشد. به همین دلیل توان دیپلماتیک خود را به کار خواهند بُرد تا جلوی چنین واقعه‌ای را بگیرند.
مطمئن هستیم تاسیسات هسته‌ای ایران را نمی‌توان نابود کرد
از سوی دیگر مهندسی شبکه‌ای و پراکندگی تاسیسات هسته‌ای ایران، عامل دیگری است که به گفته برخی به خودی خود قدرت بازدارندگی دارد. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در حاشیه نشست سازمان همکاری‌های اسلامی در گفت‌وگویی با خبرگزاری فرانسه به همین موضوع اشاره کرده و در پاسخ به این سوال که به تهدید اسرائیل برای حمله به برنامه هسته‌ای ایران چگونه واکنش نشان می‌دهید، گفته است «تأسیسات هسته‌ای ایران در نقاط مختلف کشور پراکنده است و به درستی محافظت می‌شود.»
عراقچی با تاکید بر اینکه مطمئن هستیم نمی‌توان تاسیسات هسته‌ای ایران را نابود کرد، اسرائیل را نیز تهدید کرده و افزوده: «اسرائیلی‌ها خودشان می‌دانند و دیگران در منطقه می‌دانند که هر اقدامی علیه ایران انجام شود، اقدام مشابهی علیه اسرائیل به دنبال خواهد داشت.»
با این وجود ترامپ و اسرائیل کماکان بر تهدید نظامی ایران اصرار می‌ورزند. در همین راستا اکانت نتانیاهو دیروز در ایکس به فارسی نوشت: «جنگنده‌های اسرائیلی به زودی یک نسخه از نامه ترامپ را برایتان به تهران می‌آورند.»
نمایندگی ایران در سازمان ملل اما در برابر جوسازی سنگین برای کشاندن ایران پای میز مذاکره، در ایکس نوشت: «اگر مقصود از مذاکره، دست‌یابی به هدف رفع نگرانی از احتمال نظامی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران باشد، قابل بررسی است؛ اما اگر برچیدن برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران باشد که گفته شود کاری که اوباما نتوانست انجام دهد را ما انجام دادیم، چنین مذاکره‌ای هیچ‌وقت شکل نخواهد گرفت.»
با این وصف، بسیاری از تحلیلگران تاکید می‌کنند که با توجه به محدودیت‌های اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران و همینطور نبود شواهدی از مذاکره و توافق میان دو طرف، آنچه بیش از همه محتمل به نظر می‌رسد، نه توافق است و نه حمله، بلکه افزایش فشار تحریم بر ایران و امتداد شرایط سخت اقتصادی است.