فاتحه وفاق / پیامد های اقدام مجلس در حذف وزیر اقتصاد و آینده دولت پزشکیان
با تجربه اولین استیضاح در دولت چهاردهم «فاتحه وفاق» را باید خواند. البته نباید درباره این گزاره چنین اشتباهی کرد که برای وفاق نباید وزیری استیضاح شود؛ استیضاح ابزاری در دست نمایندگان مجلس است اما این موضوع آنجا قابل انتقاد است که بعید است هیچ‌یک از امضاکنندگان استیضاح و رای‌دهندگان به برکناری وزیر اقتصاد، آینده بهتری برای کشور پس از تغییر سکاندار وزارت اقتصاد متصور باشند.
فرهاد فخرآبادی، منصوره محمدی/ گروه سیاست: عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد در ششمین ماه حضورش در دولت چهاردهم توسط مجلس دوازدهم استیضاح و از سمت خود برکنار شد. طی همه این ماههایی که از شروع به کار دولت مسعود پزشکیان میگذشت، هر جا که سخن از نوع تعامل دولت و مجلس بود و نگرانی از برخی رفتارهای مجلس با اکثریتی غیرهمسو با دولت در راستای اهداف دولت مطرح میشد، اکثر نمایندگان این موضوع را بر نمیتابیدند و با اشاره به رأی‌شان به همه اعضای کابینه در روز رای اعتماد، رویکرد مجلس را در اوج همراهی با دولت و حتی مجری قابل اعتنای شعار دولت یعنی «وفاق» عنوان می‌کردند؛ حالا بماند که در همه این روزها با چنین ادعایی گوش فلک را در اعتراض به حضور محمدجواد ظریف در سمت معاونت راهبردی نیز کر کردهبودند و هنوز هم ادامه دارد.
به هر حال به نظر می‌رسد با تجربه اولین استیضاح در دولت چهاردهم و برکناری وزیر اقتصاد آن هم با این فضاسازیها و جوسازیها «فاتحه وفاق» را باید خواند. البته نباید درباره این گزاره چنین اشتباهی کرد که برای وفاق نباید وزیری استیضاح شود؛ استیضاح وزرا ابزاری در دست نمایندگان مجلس برای نظارت بر دولتمردان است اما این موضوع آنجا قابل انتقاد است که بعید میدانم هیچ‌یک از امضاکنندگان استیضاح و رای‌دهندگان به برکناری وزیر اقتصاد، آینده بهتری برای کشور پس از تغییر سکاندار وزارت اقتصاد متصور باشند.
این هم نه به دلیل اینکه مثلاً همتی مجموعه فعالیت‌های نتیجه‌بخشی را پیش برده و کارنامه درخشانی داشته است و حالا یکباره جلوی فعالیت او را بگیرند، بلکه به خاطر آنکه همه ما میدانیم وضعیت پیچیده امروز اقتصادی کشور چندان متاثر از عملکرد وزیر اقتصاد و حتی دولت آن هم در بازه کوتاه‌مدت نیست. به گفته تحلیلگران راهکارهای تغییر به تصمیم‌گیری در سطوح بالاتر نیازمند است تا با تصمیمات لازم، تغییرات در مسیر اصلاح وضعیت انجام گیرد.
پس عملاً برکناری این وزیر و آمدن وزیر دیگر صرفاً زمانی را از دولت برای تنظیم کار و جابه‌جایی‌ها می‌گیرد و همان تلاشی را هم که برای بهبود آغاز شده با وقفه روبه‌رو میکند؛ حالا با تصمیم مجلس چه شد؟ پیش از نوروز و ورود به سال جدید وزیر اقتصادی در کار نیست. تصمیم روز گذشته مجلس از چند جهت دیگر نیز حائز توجه است:
بنابر سخنان موافقان استیضاح به نظر می‌رسد تصمیم مجلس بیش از آنکه برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم و تغییر اوضاع آشفته فعلی متناسب با استیضاح وزیر اقتصاد باشد؛ تغییر شخص همتی بود. مثلاً محمد رستمی نماینده نیشابور در موافقت با استیضاح تاکید میکند:«بزرگترین مانع دولت، نوع تفکر همتیها است.» و همه در اشاره به بازار ارز، گرانی و کلیگوییها او را مقصر می‌دانند؛ گرچه کمتر کسی در کشور است که چنین نگاهی به نقش وزیر اقتصاد آن هم در شرایط فعلی داشته باشد. البته که از وزرای اقتصاد که پا به گود مسئولیت میگذارند، چنین انتظاری وجود دارد اما واقعاً 6 ماه برای شروع کار و اثرگذاری در شرایط غیرمعمول اقتصادی ما(نه شرایط معمول) بازه زمانی کوتاهی است؛ همانطور که مسعودپزشکیان در دفاع از وزیر خود هم به آن اشاره کرده است.
در همه این روزهای منتهی به استیضاح آنچه نباید به آن بیتوجه بود، رفتار پیگیرانه تندروها در مجلس است؛ از چنددستگیها و اتهامزنیها گرفته تا توئیتزنیها علیه دولت. طی همین روزهای اخیر مجتبی زارعی نماینده مجلس از ایجاد دودستگی در مجلس از سوی برخی تندروها خبر داد که علاوه بر اتهام رشوه‌گیری به برخی نمایندگان، موافقان و مخالفان استیضاح را به انقلابی و غیرانقلابی نیز تقسیم می‌کردند و عملاً عدم همراهیها را با رفتاری دون شأن مجلس پاسخ میدادند.
در همه این روزها به نظر میرسید با توجه به اینکه همتی در دوران ابراهیم رئیسی منتقد سیاست‌های اقتصادی دولت بوده است و توئیت پشت توئیت آن را ابراز میکرده است؛ تصمیم بر برکناری او بیش از آن بود که بخواهند مشکلات را مرتفع کنند و دغدغه نمایندگان تغییر او بوده است؛ حالا بیشتر به نظر می‌رسد این رفتار نمایندگان در جایگاه آن بود که حجت را با دولت تمام کنند که دیگر آن همراهی روز رای اعتماد و وفاق میان دستگاه‌ها قرار نیست به شکل و سیاق سابق ادامه یابد.
وقتی شعار یا نام دولت مسعود پزشکیان وفاق ملی شد؛ خیلی از سیاستمداران همسو با رویکرد پزشکیان بر این هشدار دادند که وفاقی که قرار است بین جریان‌های سیاسی شکل گیرد باید دوطرفه باشد نه اینکه فقط دولت کوتاه بیاید و جریان مخالف و مقابل او به خواسته‌هایش برسد. آنچه در روز رای اعتماد رخ داد همین شکل متزلزل وفاق بود که تندروهای مجلس در گام اول رای دادند واز آن سو به خواسته‌شان در بخشی از دولت رسیدند اما در برابر پس از چند ماه از شروع دولت به بهانه هر تفاوت نظری استفاده از تیغ استیضاح را شروع کردند.
در نهایت منکر آن نیستیم که وضعیت معیشت و اقتصاد مردم در همه این روزها بدتر شده است و طبیعتا آرزوی همه ما بهبود اوضاع است اما همه ما میدانیم که راه بهبود اوضاع در کشور به‌ویژه در حوزه اقتصادی صرفاً با تغییر افراد صورت نمی‌گیرد و بهترین کارشناسان و بهترین اقتصاددانان هم اگر در جایگاه وزیر قرار بگیرند اما آن حداقل‌های مورد نظر برای تغییر را در اختیار نداشته باشند و قصد تصمیمی برای بهبود و تغییر در سطح کلان گرفته نشود؛ حالا چه در بُعد سیاست خارجی و چه در بُعد وظایف و اختیارات، وضع به همین منوال است؛ همتی نباشد، وزیری دیگر.
برای ارزیابی جلسه استیضاح و برکناری همتی با محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران، فیض‌الله عرب‌سرخی، عضو شورای مرکزی حزب توسعه ملی، محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا و اسماعیل گرامی‌مقدم، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی گفت‌وگو داشته‌ایم که در ادامه می‌آید.
تحلیل‌تان از رای مثبت نماینده‌های مجلس به استیضاح عبدالناصر همتی و پایان کار او به عنوان وزیر اقتصاد چیست؟
فیض‌الله عرب‌سرخی: فکر می‌کنم این طیف از نمایندگان که محور ایجاد استیضاح وزیر اقتصاد بودند، از ابتدا نیز با دولت نسبت خوبی را برقرار نکردند. در ابتدای روی کار آمدن دولت این مسئله مطرح بود که آقای رئیسی خیلی خوب عمل کرده است و اعضای همین دولت روی کار بمانند و ادامه همان دولت قبلی کار در دولت جدید را نیز به دست بگیرد.
بنابراین هیچ به این تغییری که صورت گرفت، هرچند که تغییر ناشی از یک حادثه نیز بوده است راضی نبودند اما وقتی رئیس‌جمهور دولت قبل به رحمت خدا رفتند، اینکه دولت دیگری روی کار بیاید اجتناب‌ناپذیر بود و این اتفاق برای کسانی که خود را برای حضور دودوره‌ای در دولت و تسلط بر فضا آماده کرده بودند، اتفاق خوبی نبود. بنابراین از روز اول مخالفت و سنگ‌اندازی کردند، در مجلس در زمان دادن رای اعتماد به کابینه پیشنهادی دولت چهاردهم نیز همین افراد همین اظهارنظرها را داشتند و الان نیز همان کار را ادامه دادند.
در نتیجه تلاش‌هایی را از ابتدای کار دولت و حتی قبل از شروع به کار رسمی دولت آغاز کرده بودند و الان نیز سعی کردند با یارگیری جدید و جذب رای مناسب آقای همتی را از کار برکنار کنند. این دلیل بخشی از مخالفت با دولت بود چه آنکه با آقای ظریف نیز همین رفتار را دارند و با دیگر بخش‌های دولت نیز همین بحث‌ها مطرح است و قطعاً این فضا را ادامه خواهند داد و اینگونه نیست که فکر کنیم قصه با این استیضاح و برکناری تمام شده است.
محمد عطریانفر: از پیش مشخص بود که این برنامه‌ای که برای استیضاح مهمترین وزیر دولت آقای پزشکیان درنظر گرفته‌اند، تماماً رفتاری سیاسی و تسویه‌حساب جریانی تندروها مجلس است. آن همکاری و همراهی که بنا به توصیه‌ها در آغاز کابینه صورت گرفته بود، برای آنها تبدیل به عقده‌ای شده بود و این عقده را در اولین فرصت از گردن‌شان باز کردند و یک حس آرامشی پیدا کردند و آن تمکینی که با جبر شرایط زمانه انجام داده بودند را به نوعی تلافی کردند.
طنز ماجرا این است که محورهایی که تحت عنوان مشکلات اقتصادی مردم نام برده شد، بخش سنگینی از آنها شرایط و طبیعت روزگار کشور ماست که از دولت‌های قبل بر این کشور بار شده است. حالا چطور ما باید یقه فردی را بگیریم و بار را روی سر آن خراب کنیم که مسئولیتی در قبال ایجاد آن نداشته است. اگر مسئله ارز است که باید سراغ بانک مرکزی رفت.
این مسائل نشان داد که رای سیاسی و برخورد سیاسی است و ترکیب آرا هم این موضوع را نشان داد. نیروهای معتدل و تاحدودی اصلاح‌طلب که تعدادشان هم اندک است و نیروهایی که تحت تاثیر تندروهای محلس نیستند، تعدادشان همین اندازه‌ای است که امروز رای منفی به استیضاح دادند. این موضوع دلالت بر این دارد که تندروهای مجلس شمشیر را از رو بسته بودند که دولت را تهدید کنند که با این کار به نظر خودشان توانستند تهدید کنند.
اما چیزی که برای من محل تأمل است، این است که فردای چنین روزی به هر حال یک نفر می‌آید و وزیر کابینه می‌شود. وضعیت اقتصادی ما هم که اگر بدتر از این نشود، بهتر از این نخواهد شد؛ چون مشکلات اقتصادی ما ربطی به انتخاب افراد ندارد. مسائلی مانند «آشفتگی‌های سیاسی، عدم پشتوانه کافی برای دولت، مخالفت‌های نابهنگام و تسویه‌حساب‌های باندی و سیاسی» مصیبت‌هایی است که گریبان اقتصاد ایران را گرفته است.
محمد مهاجری: من معتقدم استیضاح فقط رای عدم اعتماد جبهه پایداری به آقای همتی نبود، بلکه حتی نمایندگان معتدل‌تر مجلس نیز نارضایتی‌هایی داشتند؛ نارضایتی‌هایی که هم به حوزه اقتصادی مربوط بود و هم از سایر مجموعه تشکیلات دولت و وضعیت وزرا ناراضی بودند که این موارد در رای منفی به آقای همتی تبلور پیدا کرد. مثلاً انتقاداتی که نمایندگان به مسئله ناترازی انرژی داشتند، به کمبود گاز و برق و قطعی‌ها و خاموشی‌ها داشتند و به آن معترض بودند، از جمله دلایل آن بود. همچنین به گرانی‌ها و افزایش قیمت‌ها انتقاداتی داشتند و مجموعه این عوامل بر این اقدام اثرگذار بود.
اکثر نمایندگان می‌دانستند که این مسائل ربطی به وزیر اقتصاد ندارد اما ناراحتی خود از مجموعه دولت را در قالب رای منفی به آقای همتی اعلام کردند. آنها چه می‌خواستند پیام سیاسی بدهند و یا نیت دیگری داشتند، در هر صورت این پیام به دولت منتقل شد و ممکن است حتی نمایندگان میانه مجلس هم دیگر نخواهند جایی اولتیماتومی به دولت بدهند.
اسماعیل گرامی‌مقدم: اینکه بعد از 6ماه، مجلس یک وزیری را می‌اندازد، قاعدتاً بیشتر رنگ و بوی سیاسی بودن استیضاح خودش را نشان می‌دهد؛ یعنی پرواضح است که هیچ ناظری پیدا نمی‌شود که بپذیرد با این همه حوادث سیاسی در منطقه و جهان، بتوان در 6ماه یک وزیر را ارزیابی کرد، لذا از این جهت ما نمی‌توانیم بگوییم که آقای همتی شایستگی وزارت را نداشت و یا نقاط ضعفی بر او مترتب بود که غیرقابل رفع بود.
آقای همتی فردی بود که همواره منتقد سیاست‌های دولت قبل بود و نماینده‌های هوادار دولت قبلی، با این استیضاح یک پیامی را به مخالفان آن دولت دادند و در حقیقت از آقای همتی انتقام‌کشی کردند و بیشتر یک حرکت سیاسی انجام دادند تا پاسخی به آن انتقادها داده باشند. همه می‌دانند که مسئله تورم و افزایش قیمت ارز، کمترین ارتباط را با وزارت اقتصاد دارد و ناشی از سیاست‌های کلان کشور است و مادامی که تحریم‌ها بر سر ملت ایران است و ما در جبهه مقاومت قرار داشته باشیم و تحریم‌ها رفع نشود؛ ارزش پول ملی ما تقویت نخواهد شد که دلیل آن هم مشخص است، وقتی ارز وارد کشور نشود، کالاهای داخلی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و تورم و گرانی که در این ماه‌ها دیدیم، ناشی از همین مسئله است.
یک موضوع دیگر را می‌توان در این تحلیل قرار داد که دوستان آقای پزشکیان از ابتدا به ایشان یادآور می‌شدند که وفاقی که آقای پزشکیان دنبالش است، این نیست که به جای همفکران خودش، مخالفینش را بیاورد. مجلس استیضاح را از جایی شروع کرد که همراهان آقای پزشکیان در کابینه بودند و باید منتظر این باشیم که بعد از آقای همتی، وزیری که استیضاح می‌شود، از همفکران و نزدیکان آقای پزشکیان باشد و وزرایی که همفکر آقای پزشکیان نبودند و وابسته به جناح اصولگرا محسوب می‌شوند، در امنیت کامل خواهند بود. لذا آقای پزشکیان باید فکری کند.
باید پاسخ این افکار مجلس را در انتصابات و دولتش لحاظ کند، زیرا جناح تندرو مجلس نشان دادند که به‌هیچ‌وجه پایبند به وفاق نیستند و بیشتر به‌دنبال مقاصد باندی و جریانی و سیاسی خودشان هستند. آقای پزشکیان باید در مسئله وفاق، تأمل بیشتری کند و سیاستی نو دراندازد تا بتواند دولتش را از حملاتی که از سوی مجلس در پیش گرفته شده، نجات دهد؛ زیرا اگر دولت مدام سرگرم این استیضاح و سوالات باشد، واقعیتش این است که نخواهد توانست خدمات لازم را به مردم برساند. یک نکته دیگر هم حائز اهمیت است؛ این استیضاح نشان داد که نظام انتخاباتی ما ناکارآمد است.
تا زمانی که نظام انتخاباتی ما اصلاح نشود و مجلس و دولت انتخاباتش حزبی نباشد و مردم به نمایندگان احزاب رای ندهند، همیشه این تعارضات وجود دارد و نظارت رنگ و بوی سیاسی می‌گیرد. نماینده‌ها هم به‌دنبال فشار به وزرا برای انتصابات خودشان هستند و لذا مجلس و دولت از کارآیی کافی خواهد افتاد. ما باید هر چه زودتر نظام انتخاباتی خودمان را اصلاح کنیم. حالا که قرار است دوره آینده انتخابات مجلس و دولت نزدیک به هم به وقوع بپیوندد، چقدر خوب است طرح یا لایحه‌ای آورده شود که انتخابات را از این حالت خارج کرده و مردم به احزاب، یعنی برنامه‌ها رای دهند.
ارزیابی‌تان از نکات مطرح‌شده توسط رئیس‌جمهور و وزیر سابق اقتصاد در جلسه روز گذشته مجلس چیست؟
فیض‌الله عرب‌سرخی: آقای پزشکیان روز گذشته در مجلس به بخشی از مشکلاتی که این دولت به ارث برده است و به بخشی از مشکلاتی که مربوط به سیاست‌های کلی کشور است اشاره کردند و گزارش شرایط را به مجلس دادند. اما این آقایان نماینده از نظر من کاری به این مشکلات ندارند و هیچ‌کدام از آنها تصور این را هم نمی‌کنند که با رفتن آقای همتی و روی کار آمدن فردی دیگر، تغییر معناداری در شرایط اقتصادی کشور صورت نمی‌گیرد.
اما همین‌که ضربه‌ای به دولت زدند آنها را راضی خواهد کرد. آقای پزشکیان در این مدت سعی کرد با طرح شعار وفاق و به کارگیری نیروهای نزدیک به طیف شکست‌خورده انتخابات به نوعی وفاق ایجاد کند و از این طریق بتواند بر مشکلات کشور فائق بیاید؛ به‌ویژه که بخش قابل توجهی از این مشکلات مربوط به دولت قبل بود.
ایشان بخشی از فهرست بدهی‌های دولت قبل را اعلام کردند و حالا همه وضع بدهی‌های وزارت نیرو، وزارت بهداشت، آموزش و پرورش و دستگاه‌های مختلف را که با آن مواجه بود را می‌دانند. هرچند که در این مدت سعی کرده بود که اینگونه به جامعه گزارش ندهد اما بالاخره مجبور شد به مردم گزارش بدهد، از ناترازی‌ها در بخش انرژی گفت که البته به این دولت باز نمی‌گردد و از قبل وجود داشته است.
محمد عطریانفر: آقای پزشکیان که همان روندهای عمومی که در صحبت‌هایش پیش می‌گیرد را داشت و به نظرم حرف‌هایش نکته ویژه‌ای نداشت، یعنی دفاعی که انجام داد کاملاً دفاع متعارفی بود و دفاع برجسته‌ای انجام نداد. آقای همتی هم تصورم این است که ایشان در خلال نطق‌های مخالفین متوجه شد که هیچ بحث و نقد حرفه‌ای و تخصصی در کلام و واژه‌های مخالفین شنیده نمی‌شود. ایشان هم به یکسری کلیات اشاره کرده و می‌دانست حتی اگر دفاعی قوی‌تر هم انجام می‌داد، تاثیری در این آرا نداشت.
محمد مهاجری: با توجه به اینکه صحبت‌ها را کامل گوش نداده‌ام اجازه بدهید که اظهارنظری نداشته باشم.
اسماعیل گرامی‌مقدم: مجموعه اظهارات مطرح‌شده توسط رئیس‌جمهور و آقای همتی، واقعیتی را نشان داد که در اقتصاد ایران حاکم است. پاسخ‌هایی که آقایان پزشکیان و همتی دادند، پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای بود و من تزلزل و یا غیرتخصصی بودن از آنها دریافت نکردم. منصفانه این بود که مجلس به استیضاح رای ندهد ولی روشن شد که مجلس سیاسی گام برداشته است.
اظهارنظرها و نطق‌های نمایندگان مخالف دولت در جلسه استیضاح همتی را چگونه تحلیل می‌کنید؟
فیض‌الله عرب‌سرخی: آقای پزشکیان روز گذشته به شرایطی اشاره کردند، از جمله ناترازی‌ها و بدهی‌ها که البته این دولت وارث این وضعیت است و ممکن است آقایان بگویند آقای رئیسی هم وارث مجموعه ناکامی‌های گذشته بود که این نیز درست است و مجموعه‌ای از عوامل و سیاست‌های ناکارآمد وجود دارد که منجر به این شرایط شده است و ما تا نتوانیم در سیاست‌های خارجی تجدیدنظر کنیم، در رفتار خارجی تجدیدنظر نکنیم، امنیت ایجاد نکنیم و امید را در جامعه به وجود نیاوریم، انتظار اینکه تحول ویژه‌ای رخ دهد، انتظار بجایی نخواهد بود. خود نمایندگان نیز این موضوع را می‌دانند و تنها می‌خواستند به دولت ضربه‌ای بزنند و آقای پزشکیان را آزار دهند.
محمد عطریانفر: اگر بنا بود وزیر اقتصاد را در مسائل مهم نقد کنند، باید چهار چهره شاخص و صاحب فهم در حوزه‌های اقتصادی را به عنوان مخالف انتخاب می‌کردند و با یک زبان کاملاً عالمانه و حرفه‌ای پشت تریبون می‌رفتند، درحالی‌که ما شاهد چنین وضعیتی نبودیم. آنچه که بروز پیدا کرد و ظاهر شد، این بود که این فرصت محدودی که برای مخالفت با وزیر در نظر گرفته شد، بین نزدیک به 20 نفر از نماینده‌ها تقسیم شد که بیایند هیجان‌ها و دغدغه‌های عوام فریبانه‌ای را مطرح کنند. از پیش هم مشخص بود که اینها به سمتی می‌روند که برخوردی سیاسی انجام دهند.
محمد مهاجری: برخی از سخنان را خواندم و نظرم این است که برخی از کسانی که در مخالفت با وزیر اقتصاد حرف زدند راجع به چیزهایی حرف می‌زدند که ربطی به اقتصاد نداشت. برای مثال قیمت ارز ربطی به وزیر اقتصاد ندارد. برخی از موضوعاتی که مطرح می‌کردند نیز اصلاً ربطی به دولت فعلی نداشت و حتی اگر هم ربطی به دولت فعلی داشت در توان این دولت نیست. در مجموع فکر می‌کنم این یک استیضاح سیاسی بود، نه یک استیضاح فنی که نگاه کارشناسی بر آن حاکم باشد. عده‌ای می‌خواستند روی دولت را کم کنند که این کار را کردند و امیدوارم پیامی که به دولت مخابره شده است جدی گرفته شود.
اسماعیل گرامی‌مقدم: حرف‌هایی که موافقان استیضاح زدند بیشتر حاوی این پیام به جامعه بود که به مردم بگویند ما طرفدار مردم هستیم و مجلس با این وضعیت اسفناکی که بر اقتصاد حاکم است، برخورد کرد؛ درحالی‌که مردم همه آگاه هستند که یک وزیر نمی‌تواند باعث این همه خرابی در اقتصاد ایران شود.
به نظرم مخالفین نتوانستند جامعه را قانع کنند که علت و ریشه اساسی اقتصاد ایران، این وزیر و آن وزیر نیست، بلکه بزرگترین موضوع سیاست‌های کلان ما در داخل و خارج چه در حوزه سیاسی و چه در حوزه اقتصادی است. اگر همین مسیر را کشور ما ادامه دهد و همین وضعیت در حوزه اقتصادی و سیاسی حاکم باشد و اگر ما نتوانیم در سطح بالاتر و ارتباطات بین‌المللی‌مان برای تحریم‌ها راهی بیاندیشیم، قاعدتاً این وضعیت ادامه خواهد داشت و وزیر بعدی هم که بیاید، با ریزش بیشتر پول ملی و افزایش تورم روبه‌رو خواهد بود.
این استیضاح چه پیامدهایی بر موقعیت و ادامه کار دولت خواهد داشت؟
فیض‌الله عرب‌سرخی: از نظر من تاثیر این اقدام بر کار دولت خیلی مبهم نیست. مقداری زمان برد تا آقای همتی تیم کاری خود را بچیند و به جریان کار تسلط پیدا کند و حالا که برکنار شده است، نفر بعدی هم که روی کار بیاید، به صورت خوش‌بینانه اگر بخواهیم بنگریم، همین مقدار زمان نیاز خواهد داشت تا تیم خود را روی کار بیاورد و همین بی‌ثباتی را خواهیم داشت و در حقیقت باید گفت این یک تیغی بود که به چشم دولت فرو کردند و ضربه‌ای به دولت زدند. هرچند شرایط کشور آنقدری سخت و سنگین است که بدون این ضربه‌ها نیز دولت با شرایط سخت و گرفتاری‌های فراوانی مواجه است.
محمد عطریانفر: دولت که لاجرم باید دست به ترمیم بزند و جزء الزامات حقوقی است که باید شخصیتی را معرفی کند. باید سعی کند فردی را در همین روند حرکت‌ها و سیاست‌های برنامه‌ریزی‌شده دولت و آقای همتی انتخاب کند که از برخی چهره‌ها هم نام برده می‌شود. اما این حرکت مجلس، برای آقای پزشکیان یک پیام روشنی داشت و پیام این بود که آقای پزشکیان نمی‌تواند اینقدر به ظاهر وفاق تکیه کند، چون در این ارتباط ایشان آمده و یک دستش را در برابر نیروهای رقیب خودش باز کرده و بسیاری از نیروهای دولت گذشته و شخصیت‌هایی که ذیل نام آقای جلیلی هستند را با توصیه‌هایی که کرده، در سیستم‌های دولتی نگه داشتند و این خسران بزرگی است. فکر می‌کنم که آقای پزشکیان باید به عنوان یک درس و عبرتی، مجدداً با دولتش تجدید پیمان کند و از آنها بخواهد که مطابق با منویات و سیاست‌های مدنظر دولت، نیروهایشان را بازسازی کنند و نیروهایی را انتخاب کنند که وفادار باشند. بخش قابل توجهی از دغدغه‌ها، جزء مسائلی است که الان مورد نقد پشتیبانان سیاسی آقای پزشکیان هم قرار دارد.
محمد مهاجری: در برخی از اتفاقاتی که در حوزه اقتصاد کشور رخ داده است عوامل دیگری دخالت داشته‌اند. نه آقای همتی آنها را ایجاد کرده و نه حتی تشدید‌کننده آنها بوده است. بخشی از این شرایط به دلیل تحریم‌ها است، بخشی اصلاً ربطی به دولت ندارد. بخشی از این شرایط به سیاست خارجی ما باز می‌گردد و بخشی مربوط به روی کارآمدن ترامپ است و بخشی حتی به مسائل مربوط به اراده‌های خارج از ایران باز می‌گردد.
بنابراین اینکه انتظار داشته باشیم آقای همتی را برکنار کنند و به جای ایشان فرد دیگری را بگذارند و به یکباره قیمت دلار کاهش محسوسی داشته باشد، این اتفاق نخواهد افتاد. فضای اقتصادی کشور با رفتن آقای همتی ناگهان بهبود پیدا نخواهد کرد و نباید انتظار گلستان شدن اقتصاد را داشته باشیم. نمایندگان مجلس نیز این را می‌دانند که اتفاقی نخواهد افتاد.
در چنین شرایطی اگر آقای خاندوزی را دوباره وزیر اقتصاد کنند و دلار به قیمت 300 هزار تومان برسد، من اصلاً تعجب نخواهم کرد چراکه معتقدم بخشی از گره‌های اقتصادی که در دولت قبل وجود داشته، به این دولت منتقل شده و قطعاً عامل ایجاد وضعیت اقتصادی کشور است. قبل از اینکه ترامپ روی کار بیاید در دولت قبلی بخش زیادی از اقتصاد کشور را شخم زده بودند.
اسماعیل گرامی‌مقدم: به‌دنبال این استیضاح، قاعدتاً برخی از وزرا از این به بعد بیشتر احتیاط خواهند کرد و به مجلس باج میدهند و این بزرگترین آفتی است که دولت گرفتارش خواهد شد. برخی از وزرا هم ممکن است از این استیضاح درس بگیرند و از این به بعد مقابل مجلس بایستند و این دو سوی کشمکش، نهایتاً به جایی منتهی شود که مجلس و دولت را در تصمیمات کلان همراه نکند. لذا، به نظر می‌رسد که بیشتر تاثیر خودش را روی وزرا خواهد گذاشت و وزرا نخواهند توانست تصمیمات بزرگ اتخاذ کنند. نکته بعدی این است که آقای پزشکیان باید وزیری را به جای آقای همتی معرفی کند که واقعاً به برنامه‌های رئیس‌جمهور اعتقاد وافر داشته باشد.