بازار در سایه تردیدها
پیمان خاکسار: روز شنبه همزمان با افزایش تنش‌های منطقه‌ای، وزیراقتصاد در نکوداشت پدافند غیرعامل نکاتی را مطرح کرد که بیانگر تردیدها در مواجهه با اتفاقات آینده سیاسی و تاثیر آن بر اقتصاد کلان بود. دو محور مطرح شده در سخنان سخنگوی اقتصادی دولت درباره جو انتظاری در جامعه و دامن زدن رسانه‌های خارجی به افزایش قیمت کالاهای اساسی که شاید به ظن او از یک ریشه جوانه می‌زنند واگویه روندی است که در سال‌های اخیر به کرات در رسانه‌ها مطرح شد و بسیاری از کارشناسان اقتصادی در این باره هشدار داده بودند. اما طرح این موضوع در حالی که طی روزهای گذشته نرخ ارز و قیمت طلا در بازار در نوسانات مکرر هیجان‌هایی در مردم و تصور از آینده ایجاد کرده بیانگر نگرانی‌هایی است که در کابینه اقتصادی وجود دارد.
تاثیرسخنان مسئولان
«کامران ندری» در گفت و گو با همدلی درباره این موضوع و تاثیر تنش‌ها در منطقه بر اقتصاد ایران می‌گوید: « پیش‌بینی اتفاقات آینده چندان راحت نیست، اما اگر درگیری‌ها تشدید شود، حتما روی اقتصاد ما تاثیر خواهد گذاشت. بخشی از این تاثیرات در انتظارات تورمی وارد می‌شود و اوج می‌گیرد. این انتظارات تورمی تمام تلاش‌هایی که در چند ماه گذشته در زمینه گشایش‌های مقطعی که ایجاد شده بود را خنثی خواهد کرد. در زمینه فروش نفت و درآمدهای حاصل از این کانال حتما تاثیر منفی خواهد داشت. اگر ایران به طور مستقیم درگیر شود که مصیبت بار است و مشکلات بزرگتری ایجاد می‌کند. البته حتی اگر ما مستقیم درگیر هم نشویم بسته با واکنش غربی‌ها تاثیرات روانی خواهیم داشت. بخشی از این تاثیرات روانی به اظهارات سیاستمداران و مسئولان ما بازمی‌گردد؛ باید دید که این گفته‌ها تاثیر مثبت دارد یا منفی. نزدیک کردن ایران به این درگیری‌ها کاملا خودش را در بازار ارز نشان می‌دهد. بازار ارز تبدیل به دماسنج اقتصاد ما شده و این نوسانات مقطعی در هفته‌های گذشته شاهد همین گفته‌هاست و هرگونه تغییری در لحن مسئولان می‌تواند واکنش‌هایی در اقتصاد داشته باشد.»
تاثیرات روانی تحولات
این اقتصاددان با اشاره به حساسیت دقیق و متناسب بازار با اظهارنظر سیاستمداران کلیدی در روزهای گذشته می‌گوید: « وقتی اعلام می‌کنیم که ایران دخالتی ندارد تمایل بازار به فروکش کردن قیمت‌هاست و زمانی که به نقاط داغ اظهار نظر و ذهنیت درگیری ایران در بخشی از تنش‌های منطقه مطرح می‌شود هیجان‌ها اوج می‌گیرد. شما ببینید درباره مسدود شدن دوباره دارایی‌های ایران که طی روزهای گذشته مطرح شد بلافاصله مردم سطح اختلافات و احتمالات آینده را پیش‌بینی می‌کنند. البته احتمال این وجود دارد که با افزایش تنش‌ها این اتفاقات هم بیفتد و برای تحت فشار قرار دادن ایران تصمیم بر افزایش فشارها بر ایران مورد توجه غربی‌ها باشد، اما مشکل این است که مردم منتظر نمی‌مانند که تصمیم‌های دو طرف ماجرا قطعی شود و هیجانی تصمیم می‌گیرند.
در همه جای دنیا تقریبا همین طور است و مردم به تجربه دریافتند که هرگونه تنشی در سیاست نهایتا بر نرخ ارز تاثیر منفی می‌گذارد. تثبیت نرخ ارز بالای 50 هزار تومان نشان می‌دهد که برخی از مردم تصور می‌کنند که ممکن است این درگیری تبعات سیاسی و اقتصادی داشته باشد و خود را برای بدترین گزینه‌های ممکن آماده می‌کنند.»
بازار ژلاتینی ارز
طی یکماه اخیر بازار ارز دست کم دو مرتبه با افزایش نرخ مواجه شد، در مرتبه اول در روزهای نخست جنگ غزه تقاضای خرید ارز افزایشی شد و در مرتبه دوم هم مجددا با شعله ور شدن آتش درگیری، بازار ارز در مسیر افزایش قیمت قرار گرفت. این مسئله نشان می‌دهد، سایه نااطمینانی و عدم خوشبینی نسبت به سیاست‌های کلان اقتصادی همچنان وجود دارد و صاحبان نقدینگی به سرعت با بروز هرگونه تنش سیاسی، به بازارهای دارایی هجوم می‌برند.
در همین خصوص «آلبرت بغزیان» استاد اقتصاد دانشگاه تهران درباره دلایل نوسانات ارزی روزهای اخیر به اقتصاد آنلاین می‌گوید: «خارج از اقتصاد ایران و در سایر کشورهای جهان، انتظارات تورمی براساس انبساط پولی شکل می‌گیرد و مردم اعلام می‌کنند چون پول وارد اقتصاد شده پس تورم افزایش پیدا خواهد کرد. در ایران اما، مردم معتقدند چون تورمی در راه خواهد بود پس به سرعت اگر صاحب یک دارایی خاص هستند قیمت آن را بالا اعلام می‌کنند، مشاهده می‌کنید به محض اینکه یک تنش سیاسی خاص ایجاد می‌شود و خبری در خصوص تحرکات سیاسی مطرح می‌شود، در بازار شاهد افزایش قیمت هستیم و فرضا اگر شخصی صاحب خودرو یا ملک است قیمت آن را با افزایش اعلام می‌کند. در خصوص نوسانات اخیر ارزی هم اگر بانک مرکزی مدیریت انجام ندهد اعداد به مراتب بالاتری برای نرخ ارز به ثبت می‌رسد چون انتظارات تورمی بالاست.»
این استاد اقتصاد دانشگاه تهران توضیح می‌دهد: «دولت باید مراقب باشد که مسائل سیاسی تاثیری روی نرخ ارز نگذارد. لازم است سیاست‌های پولی به شکلی اجرا شود که با بروز تنش‌های منطقه‌ای و بین المللی شاهد نوسان در بازار ارز نباشیم.»