تلفات فایل صوتی ظریف
انتشار فایل صوتی سخنان محمدجواد ظریف نهاد ریاست جمهوری را تکان داد. نه تنها همچنان بحث روز سیاست ایران، این اتفاق است بلکه حالا به نظر می‌رسد سرنوشت اعضای هیأت دولت را هم تحت تأثیر قرار داده است. روز چهارشنبه حسام‌الدین آشنا رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برکنار شد. او که چهره شماره یک رسانهای دولت بود، در تهیه این مصاحبه‌ها نقش مهمی داشت. منابع مختلفی اعلام کردند که مصاحبه‌هایی از جنس مصاحبه با ظریف با هماهنگی آشنا با تمام وزرا انجام شده است. حالا برخی می‌گویند روحانی از انتشار این فایل عصبانی شده و همین موجب بروز اختلاف بین روحانی و آشنا شده است.
بعد از این برخی منابع خبری خارج از کشور اعلام کردند که نهادهای امنیتی با مراجعه به دفاتر مقام‌های دولتی مانند وزارت خارجه و نهاد ریاست جمهوری به بازرسی پرداخته‌‌‌اند. اما دیروز این اخبار از سوی منابع آگاه تکذیب شد. ایسنا گزارش داده که این منبع آگاه دولت شایعات منتشر شده در فضای مجازی درخصوص بازرسی از دفاتر مقام‌های دولتی را به دلیل سرقت فایل صوتی مصاحبه وزیر امور خارجه کاملا کذب و بی‌اساس دانست و تاکید کرد: «این شایعات کذب در ادامه عملیات روانی گسترده رسانه‌های معاند درباره سرقت گفت‌وگو‌های پروژه تاریخ شفاهی دولت است و هدفی جز تشویش مردم و اختلاف‌افکنی میان مسئولان نظام ندارد. با دستور رئیس جمهور، مسئولیت پیگیری این پرونده با وزارت اطلاعات است و بدیهی است هرگونه اطلاع‌رسانی در این زمینه با شفافیت تمام صورت خواهد گرفت.»
به گزارش روز نو :با این حال روابط عمومی شهرداری تهران اعلام کرد که از مجموعه باغ کتاب تهران که این مصاحبه‌ها در آنجا ضبط شده، بازرسی‌هایی به عمل آمده، ولی گزارش آن محرمانه است و فعلا منتشر نمی‌شود. همچنین دستگاه قضایی کشور نیز ۱۵ نفر از عوامل مرتبط با مصاحبه اخیر خبرنگار ریاست جمهوری با محمدجواد ظریف را ممنوع‌الخروج کرد. بعد از برکناری آشنا، حسن روحانی بلافاصله طی حکمی علی ربیعی را به عنوان رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری منصوب کرد. ربیعی یکی از چهره‌های امنیتی نظام جمهوری اسلامی است که ماجرای «برادر عباد» خطاب کردن خودش در زمان استیضاح در مجلس شورای اسلامی بسیار حاشیه‌آفرین شده بود. براین اساس انتخاب او به این سمت نمی‌تواند بی‌دلیل باشد. کسی‌که مدت‌ها در وزارت کار نقش ایفا کرده و اوایل سال ۹۸، یعنی قبل از وقایع آبان به عنوان سخنگوی دولت مشغول به کار بوده است.
در این بین حتی برکناری یا استعفای حسام‌الدین آشنا نیز در کاهش اظهارنظر‌های تند علیه دولت تاثیر نداشت. کما این‌که اسماعیلی، نماینده مجلس در توئیترش نوشته است: «عزل یا استعفای آشنا کافی نیست! به حراج گذاشتن امنیت ملی و مصالح کشور جرم سنگینی است که خیلی‌ها باید تقاص پس بدهند و ورود قوه قضائیه لازم است. نیرو‌های مخلص انقلابی در ارگان‌های امنیتی هم عناصر نفوذی را شناسایی کنند و هم مواظب فرار یا فراری دادن آن‌ها باشند!»
حسام‌الدین آشنا از ابتدای درز فایل صورتی مورد هجمه خیلی از چهره‌های سیاسی راست قرار گرفت و حتی برخی شایعاتی مبنی بر نقش داشتن آشنا در درز فایل صوتی منتشر شد. با این‌حال او بعد از استعفا طی متنی به توضیحاتی پرداخته و می‌گوید: «برخی راهزنان حرفه‌ای با شبیخونی سیاسی، تلاش دارند تا ضرورت این اقدام تاریخی زیر سوال برود و با سرقت و انتشار نابهنگام فایلی صوتی، موجب شده‌اند تا یک برنامه‌سازی آموزنده، روشمند و غیر محرمانه، مورد سوء استفاده سیاسی و رسانهای قرار گیرد و در قامت یک معضل سیاسی و امنیتی جلوه کند.»
آشنا می‌افزاید: «بنده به عنوان یکی از علاقه‌مندان مطالعات سیاستگذاری عمومی خود را موظف به حراست از دستاورد‌های قابل توجه همکاران بسیار عزیزم در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری از جمله در شکل دادن به روایتی تفصیلی از تاریخ سیاسی و اجرایی کشور می‌دانم؛ امیدوارم مسئولان ذی‌ربط به جای دراز کردن حکیم‌باشی، حداقل یک مسیر نفوذ را شناسایی کنند؛ تا مشخص شود رئیس جمهور برای کاوش دقیق، شفاف و بدون ملاحظه در باره چگونگی دست‌اندازی به این میراث ملی هیچ خط قرمزی ندارد؛ خوش بود گر محک تجربه آید به میان - تا سیه روی شود هر که در او غش باشد.»
روسیه و آمریکا در تب و تاب
اما پس لرزه‌های سخنان افشا شده محمدجواد ظریف دامن جان کری، وزیر پیشین خارجه آمریکا را نیز گرفته است. ظریف در این فایل صوتی افشا کرده بود که جان کری، وی را در جریان حملات هوایی اسرائیل به منافع جمهوری اسلامی در سوریه قرار داده بود. حالا ۱۹ سناتور آمریکایی خواستار عزل جان کری از شورای امنیت ملی آمریکا در زمان انجام‌گیری تحقیقات و انجام تحقیقاتی در رابطه با اتهامات وارده به جان کری درخصوص افشای اطلاعات حساس به ایران در زمان فعالیت به عنوان وزیر خارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما شده‌اند.
با این حال جان کری نیز در صفحه توئیتری خود، گفته‌های ظریف را تکذیب کرده و نوشت: «می‌توانم به شما بگویم که این روایت و این اتهامات بدون تردید نادرست است. هرگز چنین چیزی رخ نداده است، چه زمانی که من وزیر امورخارجه بودم و چه پس از آن.»
به نظر می‌آید در ایالات متحده آمریکا نیز انتشار فایل صوتی ظریف تبعات گرانی برای دموکرات‌ها در پی داشته باشد و فضایی را برای جمهوری‌خواهان و به ویژه دولت پیشین آمریکا یعنی ترامپ به وجود آورده تا بتواند رقیب خود را تحت فشار قرار دهد. در ایران نیز جناح‌های سیاسی و رقبا به شدت فعال شده‌اند. از طرف دیگر دوگانه دیپلماسی و میدان مطرح شده است. علاوه بر آمریکا، اظهارات محمدجواد ظریف در مورد روسیه نیز منجر به واکنش این کشور شده است. ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در نشست خبری هفتگی خود، درباره فایل صوتی محمدجواد ظریف گفته است: «ما فقط مواضع رسمی ایران را مدنظر قرار می‌دهیم که بار‌ها از زبان مقامات تهران بیان شده است. ایران بار‌ها به‌صورت رسمی از مواضع مسکو در قبال برجام قدردانی و از تداوم همکاری‌ها با روسیه استقبال کرده است.»
سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در ادامه از نقش تأثیرگذار کشورش در حفظ برجام پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق سخن گفت و تأکید کرد: «تفاسیر مطرح‌شده درباره این فایل صوتی در بحبوحه مذاکرات وین تنها به‌زیان این مذاکرات است، اما در مقابل، مسکو به تلاش خود برای احیای برجام ادامه می‌دهد. روسیه ترجیح می‌دهد که بر مبنای عمل [درباره شرکایش]قضاوت کند و نه بر مبنای اظهارات نسنجیده و ناروا.»
حواشی درز فایل صوتی ظریف در ایران
افشای فایل صوتی ظریف البته بیشترین واکنش‌ها را در داخل کشور داشته است. حجت‌الاسلام مهدی طائب، فرمانده قرارگاه راهبردی عمار یکی از افرادی بوده که نسبت به فتنه اکبر هشدار داده و با اشاره به انتشار فایل صوتی ظریف و این‌که دشمن طراحی‌های عجیبی را برای کشور ترسیم کرده، می‌گوید: «فتنه اکبر در راه است. طراحی‌های عجیبی برای انتخابات داشتند. مقام معظم رهبری، چندسال پیش فرمودند فتنه اکبر در راه است. فتنه عجیب برای انتخابات ۱۴۰۰ را تدارک دیدند. تمام این فسیل‌های امنیتی، تمام آمریکایی‌ها نشستند و طراحی آتش برای انتخابات ۱۴۰۰ داشتند.»
او می‌افزاید: «حرفی که منتشر شد از عمق دلی بود که بیرون ریخت. او گفت حاج قاسم مانع این بود که تحریم را برداریم. با حرف‌هایش همه فتنه بیان شد. بدون این‌که دستگاه امنیتی به میدان بیاید، خود حاج قاسم برملایشان کرد و طراحی‌ها را بهم ریخت. چیز عجیب و غریبی شد. دشمن احساس می‌کند برسنجی‌ها، عمادی‌ها، همدانی‌ها و سایر شهدا را از ما گرفته است، اما اشتباه می‌کند.»
در این بین شاید باید اذعان داشت که نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیشترین منتقدان دولت بودند. چنانکه حتی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس که در دو مرحله رقیب انتخاباتی حسن روحانی نیز بوده و از او شکست خورده به فایل صوتی منتشر شده از وزیر امور خارجه اشاره کرده و گفته است: «تولید ابعاد مختلف امنیت ضامن تامین امنیت کشور ماست و اگر کسانی به هر بهانه‌ای دوگانگی قدرت میدانی و قدرت دیپلماسی را مطرح کنند بدانند که این ضد منافع ملی، ضد تجارب بشری و ضد علم است و هیچ منطقی در آن نیست الا فرصت‌طلبی سیاسی.»
البته برخی از فعالان سیاسی همچون حشمت‌اله فلاحت پیشه در مصاحبه‌ای از منظر منافع ملی به این موضوع اشاره می‌کند و تصریح می‌کند: «اگر دید منافع ملی داشته باشیم، نباید به صورت جناحی به این موضوع نگاه کنیم. در آمریکا و انگلستان بر اساس نوع سند‌های محرمانه، بعد از ۳۰ تا ۵۰ سال دولت و اسناد محرمانه تحولات خاص را منتشر می‌کند. چرا بعد از ۳۰ یا ۵۰ سال این اتفاق می‌افتد؟ زیرا تا آن زمان بهره خودشان را از منافع ملی بردند و بعد از آن برای ثبت در تاریخ منتشر می‌شود، بنابراین اگر برای تاریخ شفاهی همکاری صورت گرفته است، انتشار آن یعنی ضربه زدن به منافع ملی در شرایط کنونی و من معتقدم این کار، کار شخص عادی نبوده است و یک تصمیم عادی هم پشت این قضیه نبوده و حتماً به منافع ملی ضربه وارد شد.»
در مورد این‌که در انتشار این فایل صوتی گویا توطئه‌ای در کار بوده است، فعالان سیاسی موافق هستند، اما در این‌که چه افرادی با چه نیاتی این توطئه را صورت داده‌اند اختلاف نظر بسیار است. به ویژه که برخی درز کردن این فایل از دولت را دلیلی برای انتقاد و اتهام افکنی به دولت دانسته‌اند. اگرچه هنوز روشن نشده است که واقعاً چه اتفاقی افتاده است.
منبع:همدلی