مجلـس دهـم، مجلـسی بی‌هـنر و ناکارآمـد بود
ناکارآمدی مجلس دهم، باعث ناامیدی مردم نسبت به مجلس شد نمایندگان نتوانستند به وظایف ذاتی خود عمل کنند
به گزارش روز نو : هفته گذشته در روز 7 خرداد نمایندگان مجلس یازدهم که با مشارکت 42.57 درصدی رأی‌دهندگان به پارلمان راه یافته‌اند کار خود را آغاز کردند و از هم‌اکنون چهار سال فرصت دارند تا آن‌گونه که خود مدعی‌اند که مجلس دیگر در رأس امور نیست، تلاش کنند تا قوه مقننه را به جایگاه واقعی خود بازگردانند. اما اینکه چرا چنین ادعایی از سوی اکثر قریب به‌اتفاق فعالان سیاسی ، نمایندگان ادوارمجلس و حقوقدانان مطرح می‌شود، به عملکرد دوره‌های اخیر مجلس، از دوره هفتم تا دهم بازمی‌گردد. جایی که 290 نماینده که از انتخابات اسفند 1394 با شور و شوق بالا و مشارکت 62 درصدی مردم در انتخابات، برگزیده شدند و چهار سال بر مصدر نمایندگی نشستند تا مدافع حقوق مردم باشند و انتظارات بالای مردم را برآورده کنند. انتظار از نمایندگان فراکسیون امید که با حمایت قاطبه اصلاح‌طلبان و به‌خصوص شعار «تکرار می‌کنم» رئیس دولت اصلاحات توانستند اعتماد مردم را جلب کنند، بیشتر از سایر نمایندگان بود و توقع از آنان وجود داشت که در موضوعات مهم و ضروری همانند بالا رفتن قیمت بنزین، شفافیت آرای نمایندگان، تحقیق و تفحص از شهرداری تهران و دیگر نهادها، توجه به مشکلات اقتصادی و رابط خارجی و... منفعل نباشند؛ اما در عمل این اتفاق نیفتاد و عمر مجلس دهم به پایان رسید. اینک فرصت مناسبی برای قضاوت درباره فعالیت چهارساله دهمین دوره پارلمان جمهوری اسلامی است تا عملکرد نمایندگان در بوته نقد گذاشته شود. ستاره صبح این هفته گفت‌وگوهایی با دکتر صادق زیباکلام، استاد برجسته علوم سیاسی دانشگاه تهران و همچنین محمدصادق جوادی حصار، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی اصلاح‌طلب داشت که در شماره‌های پیشین خواندید. همچنین علی صالح آبادی، مدیرمسئول ستاره صبح در سرمقاله روز شنبه 10 خرداد، با عنوان «کارنامه ناموفق مجلس دهم، پیش روی نمایندگان مجلس یازدهم» به ارزیابی عملکرد نمایندگان مجلس دهم به ویژه فراکسیون امید پرداخت. اینک خبرنگار ستاره صبح به سراغ دکتر نعمت احمدی، وکیل پایه‌یک دادگستری و حقوقدان برجسته رفت تا عملکرد مجلس دهم و اعضای فراکسیون امید را از منظر حقوقی بررسی کند. احمدی بابیان اینکه مجلس نتوانست به وظایف ذاتی خود عمل کند، عنوان کرد: «ناکارآمدی مجلس دهم در چند مورد باعث ناامیدی مردم نسبت به مجلس شد.» مشروح گفت‌وگوی این استاد دانشگاه با مصطفا صباغ، روزنامه‌نگار را در پی می‌خوانید.
آقای دکتر احمدی، به نظر شما نمایندگان مجلس دهم، به‌خصوص آن دسته از نمایندگان که با رأی قاطع اصلاح‌طلبان و حمایت‌های آقای خاتمی در فهرست امید جای گرفتند و به مجلس راه یافتند، توانستند انتظارات مردم و اصلاح‌طلبان را برآورده کنند؟
اصلاً بحث فراکسیون امید نیست و به عقیده من تمام مجلس به حاشیه رفته است و اگر آقای خاتمی با شعار «تکرار می‌کنم» باعث شد فهرست امید انتخابات مجلس خبرگان و فهرست امید انتخابات مجلس در تهران رأی بیاورد، دلیل نمی‌شود این لیست بتواند خواسته‌های آقای خاتمی را محقق کنند. مسیر و راه مجلس تغییر کرده است و مجلس ازاین‌پس در حاشیه است. مجلس نتوانست به وظایف ذاتی خود عمل کند و درنهایت ناتوانی مجلس دهم در چند مورد باعث ناامیدی مردم نسبت به مجلس شد و دیدیم که انتخابات مجلس یازدهم با کمترین میزان آرا در طول تاریخ مجالس بعد از انقلاب تشکیل شد. من در اینجا بابیان مثالی می‌خواهم کاهش مشارکت مردم در انتخابات را به‌طور ملموس توضیح دهم. در مجلس دوم مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در تهران چهارمیلیونی، یک‌میلیون و هشت‌صد هزار رأی آورده بود؛ آقای قالیباف بعد از گذشت چهل سال از انقلاب در مجلس یازدهم از شهر تهران با جمعیتی چهار یا پنج برابر جمعیت سال‌های اول انقلاب توانست فقط یک‌میلیون و دویست هزار رأی کسب کند. بعد از چهار دهه از این تفاوت رأی می‌توان فهمید که مسیر مجلس چقدر از محور اولیه منحرف‌شده است.
آیا این انحراف از مسیر به معنی آن است که فراکسیون امید به وظایف خود عمل‌نکرده است یا تقصیر متوجه تمام نمایندگان است؟
اگر لیست امید موفق به انجام کاری نشده، یعنی مجلس از مسیر و ریل اصلی خود خارج‌شده است. مجلس حتی نتوانست در مورد قیمت بنزین با دولت همفکری داشته باشد و تصمیم‌گیری در مورد بنزین به شورای سران سه قوه رسید. این مجلس برخوردی بد با لوایح داشت تا جایی که هیئت عالی نظارت در مجمع تشخیص مصلحت نظام تشکیل شد و درنهایت دیدم که آخرین بودجه از مجلس گرفته شد و لایحه بودجه به‌طور مستقیم از کمیسیون به شورای نگهبان رفت. حتی اگر بخواهیم هم نمی‌توانیم گناه را به گردن فراکسیون امید بیندازیم؛ گناه بر دوش نحوه مدیریت مجلس است که هیئت‌رئیسه آن آقای لاریجانی بعد از دوازده سال حضور در مجلس نهایتاً تصمیم گرفت کاندید نشود چون به دلیل نحوه عملکرد مجلس اقبال مردم را از دست دادند.
برای شما به‌عنوان حقوقدان، چه نقاط قوتی در مجلس دهم و فراکسیون امید برجسته‌تر بود؟
اگر در این مجلس تک‌صدایی نیز شنیده شد، از سوی فراکسیون امید بود. آقایان علی مطهری و محمود صادقی و خانم پروانه سلحشوری تک‌صداهای فراکسیون امید بودند که واقعاً مایه آبرو و اعتبار مجلس دهم شدند. همچنین به عقیده من، کاری که کمیسیون بهداشت در آخرین روزهای مجلس انجام داد یکی از ماندگارترین کارهایی بود که در تاریخ قانون‌گذاری ایران انجام‌شده بود؛ ولی متأسفانه در هیاهوی روزهای پایانی مجلس گم شد. تنقیح قوانین ازآن‌جهت انجام می‌شود که قوانین باید پالایش شوند. وقتی قانون جدید در مجلس نوشته می‌شود، قانون قبلی به‌طور صریح و یا ضمنی لغو می‌شود و یا قوانینی مغایر وجود دارند که باید تشخیص داده شود که به‌طور صریح یا ضمنی لغو نشده‌اند.
این موضوع تنقیح قوانین به چه معناست و چه ضرورتی دارد؟
امروز در تمام شاخه‌ها در قوانینی داریم که از زمان مشروطه باقی‌مانده‌اند؛ بنابراین قوانین متعدده‌ای در هر بخش از سازمان‌ها و نهادها و وزارتخانه‌ها وجود دارد. تنقیح به معنای پالایش است و باید قوانینی که در کتاب قانون است ولی با قوانین موجود مغایرت دارد و نقح آن درجایی تصریح نشده است باید تنقیح شود. هیچ‌یک از این کارها صورت نگرفته بود ولی آقای علی نوبخت در کمیسیون بهداشت که حدس من این است که یکی از حقوقدانهای خوش‌نام ایران مرحوم آقای یوسف نوبخت اخوی ایشان است، به دلیل اینکه حقوقدانهای شناخته‌شده‌ای در خانواده داشتند و درد حقوقی ماجرا را می‌شناختند، در کمیسیون بهداشت قوانین مربوط به بهداشت را تنقیح کرد. آن‌ها چندین هزار قانون را که از سال 1298 یعنی چند سال بعد از مشروطه در وزارت بهداری آن زمان کاربرد داشت تا قوانین امروز در این حوزه را تنقیح کرد.
به بحث اصلی بازگردیم؛ به نظر شما عملکرد نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس دهم چگونه بود و مجلس یازدهم که در اختیار اکثریت مطلق اصولگرایان است، چگونه عمل خواهد کرد؟
فراکسیون امید به نسبتی که دیگر فراکسیون‌ها و جناح‌ها مسئله داشتند و حتی نمایندگانشان محکوم شدند و حکم قطعی گرفتند کم مسئله تر بود. 90 نفر از این مجلس رد صلاحیت شد که عمدتاً به دلیل مسائل مالی و اخلاقی رد صلاحیت شدند. اما نمایندگان شجاعی مانند علی مطهری و محمود صادقی نه مسائلی اخلاقی و نه مالی داشتند و رد صلاحیت آن‌ها به دلیل مسائلی دیگر بود. به گفته آقای کدخدایی اکثر رد صلاحیت شدگان مسائل مالی و اخلاقی دارند و من متعجبم که چرا پرونده این افراد به دادگستری نمی‌آید. دو تن از نمایندگان مجلس در وقایع سایپا 61 ماه حبس گرفتند. در کل باید گفت مجلس را از مدار اصلی خارج کردند و دیگر نه‌تنها در رأس امور نیست بلکه حتی در ذیل امور هم به‌حساب نمی‌آید و امروز علاوه بر شورای عالی انقلاب فرهنگی مراکز دیگری نیز به کار قانون‌گذاری مشغول‌اند. در موارد عدیده‌ای می‌بینیم تصمیم‌گیری‌ها خارج از مجلس صورت می‌گیرد و مجلس نتوانسته است به وظایف خود عمل کند. البته به حاشیه راندن مجلس عملاً بعد از مجلس ششم آغازشده بود. مجلس یازدهم خروجی عملکرد شورای نگهبان است و چند ماه دیگر باید دید این مجلس یکدست از خانواده اصولگرایان دچار چنددستگی‌های اصولگرایی خواهد شد و آن زمان است که باید به دنبال مجلس دهم بگردیم که به نظر من مجلس بی‌هنری بود.
شما عملکرد علی لاریجانی را در مقام رئیس پارلمان در طول سه دوره گذشته و به‌خصوص دوره اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من باور دارم رئیس مجلس به‌عنوان یکی از سران سه قوه دارای قدرت بالایی است. آقای لاریجانی نتوانست مدیریتی در حد سران سه قوه داشته باشد و مجلس با این مدیریت به حاشیه رفت. در دوره احمدی‌نژاد با او جدال داشتند و واقعه یکشنبه سیاه مجلس رخ داد و بگم بگم های احمدی‌نژاد و صوت و تصویری که پخش کرد و گفته ماندگار آقای لاریجانی که گفت شما حیثیت نظام را در جلسه علنی مجلس بردید و توهین کردید و با بگم بگم هایت جامعه را به وضعیت خاصی کشیدید و بعد با آمدن دولت روحانی در موارد زیادی با این دولت همراهی داشت مثلاً در موضوع برجام با فرازوفرودی چنددقیقه‌ای برجام تصویب شد تا جایی که برخی از نمایندگان مخالف مجلس گریه کردند. ولی او درگیر مسئله‌ای شد که آینده سیاسی او را درگرو مدیریت مجلس می‌کرد و ازاین‌رو نتوانست در مجلس دهم مدیریتی را که در مجلس هشتم و نهم داشت پیاده کند. زمانی وجود داشت که دو قوه در دست خانواده لاریجانی بود و حس قدر قدرتی به لاریجانی‌ها دست داد. و با توجه به حضور آن‌ها در مجمع تشخیص مصلحت و شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر نهادها حالتی از عناد نسبت به لاریجانی‌ها صورت گرفت. و گروه‌ها و جناح‌های مختلف به صورتی پنهانی قبای ضد لاریجانی به تن کردند و آقای علی لاریجانی نتوانست راه میانبری در هجمه صورت گرفته بیابد. در قم به سمت نماینده این شهر مهر نماز پرت کردند و آقای علی لاریجانی خود به دلیل شرایطی که به او تحمیل شد در وضعیتی قرار گرفت که با تقابلی عمومی روبرو شد و تک‌روی‌هایی داشت و همین مسئله مجلس را به حاشیه برد.