حمله هماهنگ به پروژه فضایی ایران
پرتاب ماهواره «نور» توسط سپاه پاسداران واکنش قدرت‌های بین‌المللی را به دنبال داشت. کشورهای غربی معتقدند که ایران قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل را نقض کرده است، اما ایران و روسیه می‌گویند که پرتاب ماهواره نور این قطعنامه را نقض نکرده و این ماهواره اهداف نظامی ندارد. هم‌پیمانان آمریکا تلاش می‌کنند با استدلال‌های حقوقی پای ایران را به شورای امنیت باز کنند. تلاشی که به‌نظر می‌رسد از حالا با مخالفت صریح روس‌ها جای چنان امیدواری برایشان ندارد. هرچند که استدلال بیشتر از آن که حقوقی باشد یک دعوای سیاسی است.
به گزارش روز نو :سوم اردیبهشت‌ماه 1399ماهواره ایرانی با نام «نور» توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به‌وسیله ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای «قاصد» در مدار 425کیلومتری زمین قرار گرفت. در ادامه فارس، تسنیم و وبسایت سپاه‌نیوز گزارش دادند ماهواره «نور» را موشک دومرحله‌ای «قاصد» از محل کویر مرکزی ایران به مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین حمل کرده است. به گزارش تسنیم این پرتاب از پایگاه پرتاب فضایی سپاه در منطقه شاهرود و در کویر مرکزی ایران به انجام رسید، پایگاهی که سال‌ها پیش آماده شده بود تا پرتابگرهای فضایی سنگین سپاه از جمله ماهواره‌بر قائم از آن به فضا پرتاب شود. ماهواره‌بر قاصد اولین پرتابگر سه‌مرحله‌ای آزمایش‌شده در کشور است. هنوز جزئیاتی از ابعاد و تناژ و قابلیت‌های فنی آن اعلام نشده، اما همین تصاویر منتشرشده نشان می‌دهد که سپاه مسیر توسعه پرتابگرهای فضایی خود را با تنوع مورد نیاز پیگیری کرده است.
این اقدام سپاه در پرتاب یک ماهواره نظامی به فضا با واکنش‌های جهانی روبه‌رو شده است؛ آمریکا در واکنشی مداخله‌جویانه آن را ناقض قطعنامه شورای امنیت دانسته، آلمان و فرانسه آن را محکوم کرده‌اند اما روسیه می‌گوید نقض قطعنامه سازمان ملل نبوده است.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روز جمعه در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت:«آمریکا برخلاف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از سال ۲۰۱۷ در حال زورگویی به بقیه بوده است. اروپا نیز به جای قطعنامه ۲۲۳۱ از آمریکا تبعیت کرده است. هیچ کدام از طرفین نمی‌توانند ایران را بر اساس تعبیر نادرست و بی‌اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نکوهش کنند. ایران نه سلاح اتمی دارد و نه موشکی که برای حمل چنین تسلیحات دهشتناکی طراحی شده باشد، اما حدس بزنید چه کسی این تسلیحات را دارد.» وزیر امور خارجه آمریکا که پیش از این نیز بارها اتهامات بی‌اساسی را علیه ایران مطرح کرده است، بار دیگر با متهم کردن ایران به انجام اقدامات بی‌ثبات‌کننده در منطقه و نقض تعهدات بین‌المللی خود، مدعی شد:«امروز سپاه پاسداران که یک موشک ماهواره‌بر قاصد را پرتاب کرده است، من اظهارنظر درباره جزئیات آن را به وزارت دفاع واگذار می‌کنم؛ اما وقتی از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل حرف می‌زنیم، من فکر می‌کنم هر کشوری وظیفه دارد که به سازمان ملل مراجعه کند و ببیند که آیا پرتاب این موشک با قطعنامه‌های شورای امنیت سازگاری دارد یا خیر.» او افزود:«من بعید می‌دانم که چنین باشد و فکر می‌کنم که ایران باید در قبال کاری که انجام داده است پاسخگو باشد. یک سازمان نظامی که آمریکا آن را جزو سازمان‌های تروریستی طبقه‌بندی کرده، اقدام به پرتاب ماهواره کرده است.»
در تازه‌ترین مورد، مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، سه روز پیش به شبکه خبری فاکس گفت:«همان‌طور که وزیر خارجه پمپئو گفت این اقدام ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بود و ما از همه کشورهای جهان می‌خواهیم که همراه با ما خواستار پاسخگو کردن ایران شوند.»
اورتگاس با اشاره به اینکه درست در زمانی که کرونا تمام ایران را درگیر کرده و حتی باعث مرگ دست‌کم ۱۷ مقام ارشد شده است، گفت:«جمهوری اسلامی در همین شرایط پول و زمانش را صرف ایجاد مزاحمت برای شناورهای آمریکایی و پرتاب موشک‌های ناقض قطعنامه‌های شورای امنیت می‌کند.» او با اشاره به اینکه چرا این زمان و پول را صرف کمک به مردم و وزارت بهداشت‌شان نمی‌کنند، گفت:«آنها درخواست لغو شدن تحریم‌ها را دائم تکرار می‌کنند اما همان زمان که اصرار دارد لطفا به ما اعتماد کنید و تحریم‌ها را بردارید، درست همان زمان هم موشک پرتاب می‌کند.» . پیش از این دونالد ترامپ در واکنشی کوتاه گفته بود آمریکا موضوع پرتاب ماهواره نظامی ایران را از نزدیک دنبال می‌کند. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، نیز یادآوری کرده است پرتاب این ماهواره نظامی در شرایطی صورت گرفت که جمهوری اسلامی همواره بر غیرنظامی بودن برنامه‌های ماهواره‌ای و موشکی‌اش اصرار داشت. آنچه مشخص است این است که مقامات آمریکایی این موفقیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تهدید بزرگی برای خود تلقی می‌کنند، چرا که برخورداری ایران از یک ماهواره نظامی در فضا نه‌تنها اشراف اطلاعاتی ایران بر منطقه را به‌شدت تقویت می‌کند، بلکه برای مقاصد غیرنظامی نیز کمک بزرگی برای برخی نهادهای غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. از دیگر سو شبکه خبری «سی‌ان‌ان» با انتشار اذعان مقامات پنتاگون به موفقیت‌آمیز بودن پرتاب ماهواره نظامی ایران مدعی شد که این اقدام گامی چشمگیر به شمار می‌آید؛ چون برنامه فضایی ایران همان فناوری را استفاده می‌کند که مورد نیاز برای پرتاب موشک بالستیک بین قاره‌ای است که تهران را قادر خواهد ساخت تا به هر دشمنی تهاجم کند.
آلمان، فرانسه و بریتانیا چه گفتند؟
در این میان سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه در راستای همان واکنش‌های مداخله‌جویانه آمریکا، اقدام اخیر ایران را محکوم کرده و نسبت به آن ابراز نگرانی کردند. دفتر وزارت خارجه بریتانیا طی اظهاراتی مداخله‌جویانه مدعی شد که پرتاب ماهواره نور از سوی ایران در تضاد با اساسنامه شورای امنیت قرار دارد. یک سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا مدعی شد:«گزارش‌ها مبنی بر ارسال ماهواره از سوی ایران که با استفاده از فناوری موشک‌های بالستیک صورت گرفته است، مایه نگرانی بسیار و در تضاد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد.»
وزارت خارجه فرانسه هم در بیانیه‌ای که روز پنج‌شنبه منتشر شد، پرتاب ماهواره نظامی ایران را محکوم کرد و آن را ناسازگار با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل خواند. فرانسه همچنین با اشاره به اینکه برنامه موشکی بالستیک ایران نگرانی عمده‌ای برای امنیت منطقه و جهان است و به بی‌ثباتی و تنش‌زایی در منطقه می‌انجامد، از ایران خواسته است تمامی فعالیت‌هایش در زمینه توسعه موشک‌های بالستیک قابل حمل کلاهک هسته‌ای را متوقف کند.
وزارت خارجه آلمان نیز با ابراز نگرانی از اقدام اخیر ایران اعلام کرد:«موضع ما درباره برنامه موشکی ایران تغییری نکرده است. این برنامه تأثیر بی‌ثبات کننده بر منطقه دارد و با توجه به منافع امنیتی اروپا، غیرقابل قبول است.»
روسیه: قطعنامه‌های شورای امنیت نقض نشده است
با این حال روسیه می‌گوید اقدام جمهوری اسلامی قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را نقض نکرده است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، روز پنج‌شنبه گفت اقدام ایران ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ نبوده و این نخستین بار نیست آمریکا که خود این قطعنامه را نقض کرد بر اساس اتهامی بی‌پایه ایران را ناقض قطعنامه می‌شمارد. سخنگوی وزارت خارجه روسیه همچنین مدعی شده است ایران هیچ فعالیتی در زمینه ساخت سلاح هسته‌ای یا موشک‌های بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته‌ای نداشته است.
از طرفی دیگر کنستانتین کوساچوف، رئیس کمیته امور بین‌الملل در مجلس دومای روسیه هم در واکنش به این موضوع گفت:«اقدام ایران در پرتاب ماهواره نظامی به فضا نقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نبوده است.» او در ادامه افزود که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از ایران درخواست کرده است که موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای را طراحی نکند اما این قطعنامه الزام‌آور نیست.اما محتوای قطعنامه ۲۲۳۱ چیست که این همه از آن صحبت می‌شود؟ قطعنامه ۲۲۳۱ که مکمل توافق اتمی ژوئیه سال ۲۰۱۵ گروه موسوم به ۱+۵ با ایران محسوب می‌شود و به شرط رعایت مفاد آن، قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران معلق شده، یکی از شرط‌ها را پرهیز ایران از فعالیت در حوزه موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک اتمی قرار داده است. پس از دستیابی ایران و شش قدرت جهانی به توافق هسته‌ای در تیرماه سال ۹۴، شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ بر برجام صحه گذاشت. بر اساس یکی از ضمیمه‌های این قطعنامه، جامعه جهانی ایران را فرامی‌خواند که اقدام به تولید یا گسترش موشک‌های بالستیکی که قادر به حمل کلاهک هسته‌ای باشد، نکند.
سیاست فشار حداکثری شکست خورده
اما جالبترین واکنش را جان بولتون نشان داد. بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا در توییت خود در واکنش به پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره نور به شکست سیاست فشار حداکثری بر ایران اعتراف کرد. بولتون در بخشی از این توئیت مدعی شده که ایران به دنبال دستیابی به موشک‌های قاره‌پیمایی که قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای هستند. بولتون که در زمان حضورش در کاخ سفید تلاش می‌کرد سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران را تشدید کند اعتراف کرد این سیاست بر خلاف ادعای ترامپ نتوانسته به ایجاد بازدارندگی علیه ایران منجر شود. او در توئیتر خود نوشته است: «اقدام ایران در پرتاب یک ماهواره نظامی تأییدی است بر اینکه ما هنوز به اندازه کافی فشار روی ایران اعمال نمی‌کنیم، بازدارندگی را برنگردانده‌ایم و کرونا ویروس باعث کوتاه آمدن آیت‌الله‌ها نشده است.»