هاشمی؛ ناجی کشور در لحظه های سرنوشت ساز

درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی رخدادی بود که در صفحه نخست روزنامه ها و رسانه های مطرح جهان نقش بست. این رسانه ها هاشمی را دارای جایگاه محوری در جمهوری اسلامی توصیف کردند و به بررسی نقش وی در تحولات سیاسی ایران پرداختند. از دید شماری از این رسانه ها هاشمی ناجی ایران در لحظه هایی حساس و حیاتی بود.

 نوزدهم دی ماه قلب آیت الله هاشمی رفسنجانی یار دیرین معمار جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب در سن 82 سالگی از حرکت ایستاد. اندک زمانی پس از انتشار خبر درگذشت این چهره برجسته، رسانه های غربی به انتشار تحلیل و گزارش های گوناگون از شخصیت و اثرگذاری هاشمی در تاریخ و فضای سیاسی ایران پرداختند. 

برخی از این رسانه ها نیز گمانه هایی را در مورد روند تحولات پس از درگذشت رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام و یکی از شاخص ترین مردان عرصه سیاسی ایران مطرح ساختند. این گزارش به طور خلاصه به بیان برخی از این تحلیل ها پرداخته است.

** اشتراک نظر رسانه های غربی بر جایگاه محوری هاشمی در جمهوری اسلامی

بسیاری از رسانه های غربی در گزارش های خود آیت الله هاشمی را چهره های برجسته و ستون مهم جمهوری اسلامی توصیف کردند که نقش مهمی در پیروزی انقلاب داشت و تاکنون نقش ویژه ای را در نظام ایفا کرده است.

تارنمای خبرگزاری «رویترز» در این زمینه نوشت: (آیت الله) رفسنجانی چهره ای بانفوذ در ایران بود. وی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که وظیفه حل اختلاف مجلس و شورای نگهبان را بر عهده دارد. از طرف دیگر وی از اعضای مجلس خبرگان بود. این نهاد مذهبی هم وظیفه تعیین رهبر ایران را بر دوش دارد.

رویترز، آیت الله هاشمی را ستون جمهوری اسلامی توصیف کرد و افزود: وی دیدگاه عملگرایانه ای داشت. آزادسازی اقتصادی، داشتن رابطه بهتر با جهان و تقویت نهادهایی که از طریق انتخابات تعیین می شوند از جمله عناصر دیدگاه های هاشمی بود که مخالفت بسیاری از تندروها را برانگیخت.

تارنمای روزنامه انگلیسی «گاردین» در گزارش خود در مورد درگذشت آیت الله هاشمی عنوان کرد: رفسنجانی از بنیانگذاران انقلاب اسلامی در سال 1979 و رییس جمهوری ایران در 2 دوره، درگذشت. در ادامه این گزارش آمده است: رفسنجانی، آیت اللهی عملگرا بود که در بیشتر سال های پس از انقلاب دومین چهره سیاسی قدرتمند ایران به شمار می رفت. ...وی از پیشگامان انقلاب اسلامی و از افراد نزدیک و مورد اعتماد آیت الله خامنه ای رهبر کنونی ایران بود. ...او عضو برجسته مجلس خبرگان بود که در سال 2013 نتوانست در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند. رفسنجانی از اعتدال و رییس جمهوری کنونی ایران حمایت می کرد و درگذشت وی برای میانه روها دشوار خواهد بود.

تارنمای روزنامه «دیلی میل» نوشت: دوره ریاست جمهوری رفسنجانی، فضای تنفسی در پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق بود که با عنوان سازندگی و نیز ترمیم روابط ایران با همسایگان عربش شناخته می شد اما این دوره با بحث های حقوق بشری، تورم شدید و تنش در روابط ایران با کشورهای اروپایی همراه بود.

این تارنما آیت الله هاشمی رفسنجانی را فردی به دور از رقابت های سیاسی اما تاثیرگذار در فرایند آن توصیف کرد و ادامه داد: وی حامی مهم رییس جمهوری حسن روحانی در دستیابی به توافق هسته ای با قدرت های جهانی بود. وی همواره در زمره اعضای عالی رتبه حکومت دینی ایران حضور داشت و در سال های اخیر هم توان تاثیرگذاری خود را حفظ کرده بود؛ این موضوع از سفرها و دید و بازدیدهای سیاسی وی آشکار بود.

تارنمای «یورونیوز» در توصیف یار دیرین امام (ره) و رهبری چنین نگاشت: ایران رکنی از انقلاب اسلامی را از دست داد که مرجع و پناهی در زمان های دشوار بود.

در این میان، روزنامه «وال استریت ژورنال» نیز صفحه نخست خود را به خبر درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی اختصاص داد و در وصف وی نوشت: ایران یکی از صداهای معتدل را از دست داد.

در گزارش بخش انگلیسی زبان خبرگزاری فرانسه (AFP) آمده است: درگذشت رفسنجانی فقدانی بزرگ برای اصلاح طلبان و میانه روها به شمار می رود چرا که وی به عنوان ستونی برای این 2 اردوگاه سیاسی به شمار می رفت. 

** تحولات سیاسی ایران، نقش آفرینی آیت الله هاشمی و پیامدهای درگذشت او

بخشی از تحلیل رسانه های غربی به گمانه زنی درباره تاثیر درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی بر تحولات سیاسیِ ایران اختصاص یافت.

تارنمای روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در گزارش خود، ضمن اینکه آیت الله هاشمی رفسنجانی را «یکی از سرسخت ترین، زیرک ترین و موثرترین رهبران ایران» خواند، درگذشت وی را ضربه ای به جریان اصلاح طلبی و میانه روی تحلیل و عنوان کرد که وی از جمله اصلی ترین طرفداران روابط نزدیک ایران و جهان بود.

همچنین، خبرگزاری رویترز درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی را چند ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران، موضوعی مهم و تاثیرگذار بر این رخداد ارزیابی کرد.

تارنمای روزنامه «فایننشال تایمز» زیر عنوان «رییس جمهوری پیشین ایران- روحانی که ستون جمهوری اسلامی از انقلاب سال 1979 تاکنون بود- درگذشت» نگاشت: روحانی 82 ساله ای که سیاستمداری عملگرا شناخته می شد و در سال های اخیر از گروه های اصلاح طلب طرفداری می کرد، در بیمارستان درگذشت.

فایننشال تایمز، آیت الله هاشمی رفسنجانی را چهره ای مهم و تاثیرگذار در انتخابات آینده ریاست جمهوری توصیف کرد و نوشت: رفسنجانی از نزدیکترین چهره ها به آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران بود. او نقش مهمی در ایران ایفا می کرد و با وجود حمایتش از اصلاح طلبان اما در مرکز حکومت باقی ماند. تحلیلگران وی را فردی تاثیرگذار در امضای توافق هسته ای می دانند که باعث برداشته شدن تحریم های غرب علیه ایران شد. وی به عنوان چهره ای برجسته در عرصه سیاسی ایران، نقش موازنه دهنده ای داشت که از گرفتارشدن محافظه کاران و اصلاح طلبان در ورطه افراطی گری جلوگیری می کرد.

بنابر این گزارش، درگذشت آیت الله رفسنجانی، رقابت های سیاسی در ایران را پیچیده خواهد ساخت. بسیاری از ایرانیان، هاشمی را فردی می دانستند که به آنان در برابر تندروی کمک می کند.

این روزنامه در پایان با استناد به گفته های برخی چهره های سیاسی در ایران نوشت: رفسنجانی مردی با شکست ها و دستاوردهای بزرگ بود. مردم وی را به عنوان فردی می شناسند که کشور را در لحظه های حساس و حیاتی نجات داد.