ورود مقامات ارشد نظام به مساله رد صلاحیت‌ها

ورزشگاه تختی تهران روز گذشته محل اجتماع اصلاح‌طلبان بود چه آنکه اکثر آنها در انتخابات مجلس از سوی هیات نظارت یا ردصلاحیت شدند یا با عدم احراز صلاحیت روبه‌رو شدند. هر چند شب گذشته هم سیامک ره‌پیک معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان با حضور در گفت‌وگوی ویژه خبری از احتمال افزایش 15 درصدی احراز صلاحیت ها خبر داد و گفت این احتمال وجود دارد طی روزهای آینده تعداد تایید صلاحیت شدگان افزایش پیدا کند.

 اتوبان بعثت دیروز ترافیکش سنگین‌تر از روزهای گذشته بود، ردصلاحیت‌شدگان مجلس با اسنادی در دست که ثابت کنند صلاحیت حضور در رقابت انتخابات را دارند وارد ورزشگاه تختی شدند. بسیاری از ردصلاحیت‌شدگان نامه فرمانداری تهران که به آنها اعلام می‌کرد از سوی هیات نظارت رد یا احراز صلاحیت نشدند در شامگاه دوشنبه به دستشان رسیده بود و روز گذشته هم آخرین روز دریافت اعتراض آنها بود. بسیاری از اینکه چنین مکانی و دور از مرکز شهر را برای این کار در نظر گرفته بودند، گله داشتند. آنهایی که با خودروی شخصی آمده بودند می‌توانستند خودروی خود را در پارکینگ نزدیک ساختمان ثبت اعتراض پارک کنند و آن دسته‌ای هم که بدون وسیله شخصی آمده‌بودند، باید منتظر می‌ماندند تا چند نفر دیگر نیز ملحق شوند تا با ون‌هایی که از درب ورزشگاه تدارک دیده شده بود، خود را به ساختمان برساندند.

از همان پارکینگ خودرویی گپ و گفت‌وگوها و گعده‌های چند نفر دیده می‌شد، برخی که کارشان به اتمام رسیده بود در راه بازگشت دوستان یا حتی رقبای خود را می‌دیدند که صلاحیتشان برای انتخابات مجلس پیش‌رو به تایید نرسیده بود و به شوخی و خنده به یکدیگر می‌گفتند که « شما هم گویا التزامی به نظام و قانون اساسی ندارید.»

این سخن آنان به بند 1 و 3 ماده 28 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی باز می‌گردد. طبق این ماده انتخاب شوندگان هنگام ثبت‌نام باید دارای شرایط زیر باشند:

1- اعتقاد و التزام عملی به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، 2- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران، 3- ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه، 4- داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا معادل آن، 5- نداشتن سوءشهرت در حوزه انتخابیه، 6- سلامت جسمی در حد برخورداری از نعمت بینایی، شنوایی و گویایی، 7- حداقل سن 30سال و حداکثر 75سال تمام.

امکان ورود تنها برای کاندیداهای ردصلاحیت شده و عدم احراز صلاحیت بود. آنها ابتدا باید نام، نام خانوادگی و کدملی خود را ارایه می‌کردند تا براساس آن، سیستم برگه‌ای برای ادامه پیگیری کارشان صادر می‌کرد. از زمان ورود به محل ثبت اعتراض تا خروج آنها حداقل 20دقیقه طول می‌کشید و آن‌طور که این داوطلبان اعلام می‌کردند در داخل مسوولان مربوطه به‌خوبی پاسخگو بوده و در اسرع وقت کارشان به اتمام می‌رسید.

از سوی دیگر زعمای اصلاح‌طلب مامور شدند لیست ردصلاحیت‌شدگان سراسر کشور را به رییس‌جمهور برسانند تا او به‌عنوان مسوول اجرای قانون اساسی با رایزنی با مقامات ارشد نظام زمینه برگزاری انتخاباتی رقابتی را فراهم کند. همزمان نیز به مانند روزهای اخیر برخی علما از ردصلاحیت‌ها انتقاد کردند ازجمله آیت‌الله واعظ طبسی، نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی که گفته؛ «مجلس یکدست نمی‌تواند مجلس فعالی باشد، به همین دلیل باید همه سلایق در مجلس حضور داشته باشند.»

رییس کارگروه تعامل و رایزنی شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان هم در اظهارنظری گفت: قرار است کتبی یا شفاهی مساله ردصلاحیت‌های اصلاح‌طلبان را به رهبر معظم انقلاب گزارش کنیم و از ایشان می‌خواهیم دستور تجدیدنظر نسبت به ردصلاحیت‌ اصلاح‌طلبان را بدهند.

محسن رهامی در گفت‌وگو با ایلنا، با اشاره به ردصلاحیت اصلاح‌طلبان عنوان کرد: پیگیری‌های لازم از طریق دولت و نهادهای مرتبط با آن و دوستانی که با شورای نگهبان در ارتباط هستند با برخی اشخاص موثر صورت گرفته و رایزنی‌هایی شده است.

وی ادامه داد: احتمالا در روزهای آینده رایزنی‌ها و ملاقات‌هایی با اعضای شورای نگهبان و دولت در راستای رسیدگی به موضوع ردصلاحیت اصلاح‌طلبان خواهیم داشت و کار را از هر سه کانال جلو می‌بریم.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که ادامه کار اصلاح‌طلبان چگونه خواهد بود، گفت: ما صبر می‌کنیم ببینیم تلاش‌هایمان چقدر نتیجه می‌دهد. امیدواریم تعداد اصلاح‌طلبان تاییدصلاحیت شده در حدی باشد که بتوانیم لیستی ارایه دهیم، برای همین همه توان خود را برای تهیه لیست‌ها می‌گذاریم و از راه‌های ممکن قانونی برای تجدیدنظر شورای نگهبان نسبت به ردصلاحیت‌های صورت گرفته استفاده کرده و به‌صورت کتبی و شفاهی اعتراض خود به شورای نگهبان را مطرح می‌کنیم.

عضو هیات رییسه شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان با اعلام این خبر که همچنین قرار است کتبی یا شفاهی موضوع ردصلاحیت‌های گسترده اصلاح‌طلبان را به رهبر معظم انقلاب گزارش کنیم، گفت: از ایشان می‌خواهیم دستور تجدیدنظر نسبت به ردصلاحیت‌ اصلاح‌طلبان را بدهند.

رهامی خاطرنشان کرد: طبق قانون اساسی مسوولیت اجرای قانون جز در مواردی که برعهده رهبری است با رییس‌جمهور است. قانون اساسی مسوولیت مستقیم اجرای قانون را برعهده رییس‌جمهور قرار داده و او نیز سوگند یاد کرده که برای احقاق حقوق مردم تلاش کند و در همین راستا باید همه توان خود را برای احقاق حقوق داوطلبان بگذارد. پس از مقام معظم رهبری، رییس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسوولیت اجرای قانون و ریاست قوه مجریه را برعهده دارد. از طرفی در قانون اساسی حق مشارکت در سیاست‌های کلان و حضور در مجلس برای مردم دیده شده است، بنابراین اگر ردصلاحیت‌ها خارج از چارچوب‌های قانونی باشد، موجب تضییع حقوق مردم شده است.

وی با تاکید بر اینکه رییس‌جمهور به‌عنوان پاسدار قانون اساسی مکلف است حقوق تضییع شده داوطلبان را پیگیری کند، گفت: اگر رییس‌جمهور در این زمینه کاری نکند، دیگر کاری از دست کسی ساخته نیست.

عضو هیات رییسه شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان با اشاره به ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی گفت: در این قانون آمده؛ جایی که حقوق مردم توسط افرادی تضییع شود آن هم حقوقی که قانون اساسی به آنها داده مجازات در نظر گرفته می‌شود و کسی حق ندارد حق مردم را ضایع کند. برای کسانی که چنین کاری بکنند علاوه بر انفصال از خدمت، محرومیت یک تا پنج سال از مشاغل حکومتی و زندان از دو ماه تا سه سال پیش‌بینی شده است.

وی با بیان اینکه علاوه بر رییس‌جمهور در احقاق حقوق مردم قوه قضاییه نیز به شکلی مسوول است، گفت: بعد از رییس‌جمهور رییس قوه قضاییه مسوولیت احقاق حقوق مردم را برعهده دارد و قانونا باید حقوق آنها را استیفا کند. اگر کسی شکایت کند و احساس شود حق او ضایع شده طبق قانون اساسی رییس‌جمهور و رییس قوه قضاییه باید پیگیری و کمک کند، در همین راستا ما هم حقی خارج از قانون نمی‌خواهیم.

رییس کارگروه تعامل و رایزنی شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان گفت: به نظر می‌رسد در ردصلاحیت‌های وسیع و گسترده قدری تند‌روی شده است و به گزارش‌هایی استناد شده که چندان دلایل قوی و مُتقنی ندارند، برای همین ما تقاضای تجدیدنظر کردیم و امیدواریم این تقاضا که توسط داوطلبان زیادی مطرح شده نتیجه بدهد و آقایان شورای نگهبان با‌ شناختی که از آنها داریم و همواره اعلام می‌کنند دینشان را خرج هیچ گروه و جریانی نمی‌کنند، نگذارند حقوق جمعی از جامعه تضییع شود چراکه این مساله موجب بی‌تفاوتی جامعه خواهد شد.

دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها افزود: بدون شک پیگیری در خصوص ردصلاحیت اصلاح‌طلبان در سطح وسیعی صورت می‌گیرد و امید زیادی داریم که این پیگیری‌ها نتیجه بدهد اگرچه باید قدری صبر کنیم تا بتوانیم قضاوت قطعی داشته باشیم.

برخی تحلیل‌گران معتقدند ردصلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان از سوی هیات‌های نظارت حتی باعث تعجب برخی اصولگرایان هم شده است.

روز گذشته البته برخی از حقوقدانان شورای نگهبان به مجلس رفتند و با برخی نمایندگان و رییس مجلس دیدار داشتند.

یک نماینده ردصلاحیت شده در این زمینه گفت: براساس پیگیری رییس مجلس، تعدادی از اعضای شورای نگهبان به مجلس دعوت شده‌اند.

عابد فتاحی در گفت‌وگو با آنا درباره رایزنی رییس مجلس با شورای نگهبان اظهار کرد: آقای علیزاده، عضو حقوقدان شورای نگهبان در مجلس حضور داشت و به شکایت نماینده‌ها رسیدگی می‌کرد. نمایندگان ردصلاحیت شده تک‌تک با آقای علیزاده صحبت کردند.

وی افزود: با وجود رایزنی‌های به‌عمل آمده کسانی که عناوین کلی‌تری در ردصلاحیت‌ها دارند، مثلا براساس ماده 28 رد شده‌اند، اگر بتوانند مدارک موثق ارایه دهند، تایید خواهند شد.

این نماینده ردصلاحیت شده تصریح کرد: آنهایی که به گروه‌های سیاسی وابسته‌اند یا مسایل مالی دارند، احتمال تایید شدنشان کم است چراکه مدارک قدرتمندی نیاز دارند.

فتاحی گفت: آقای لاریجانی همکاری نزدیکی با شورای نگهبان دارد و امیدواریم مشکلات حل شود.

همچنین محمد بیاتیان دیگر نماینده مجلس هم درباره ردصلاحیت نمایندگان و رایزنی‌ها در این زمینه در دوره‌های قبل، اظهار کرد: دوره‌های قبل هم این اتفاق افتاده است، در برخی دوره‌ها برخی آقایان در لوای رییس‌جمهوری لیستی ارایه می‌کردند و با حکم حکومتی، تاییدصلاحیت می‌شدند و شورای نگهبان با تبصره‌ای یا تجدید بررسی آنها را برمی‌گرداند.

همچنین مهرداد بائوج‌لاهوتی، نماینده لنگرود دراین‌باره گفت: نمایندگان ردصلاحیت‌شده اگر بتوانند مدارک و استدلال‌های قوی ارایه دهند، می‌توانند تایید بگیرند. 6حقوقدان با رایزنی آقای لاریجانی قرار است به این مساله رسیدگی کنند.

اینکه اصلاح‌طلبان تا چه میزان می‌توانند به این رایزنی‌ها امیدوار باشند هم پرسشی بود که برخی تحلیلگران سیاسی به آن پاسخ گفتند.

 در همین زمینه عباس عبدی درباره مساله ردصلاحیت‌ها در انتخابات مجلس دهم گفت: «معتقد نیستم با استفاده از حکم حکومتی و این جور شیوه‌ها مساله‌ای حل می‌شود. عوارض ناشی از مساله به تاخیر خواهد افتاد، ولی حل نخواهد شد. باید طرفین به تفاهم پایدار برسند. مشکل حقوقی نیست، مشکل سیاسی است و راه‌حل سیاسی دارد. راه‌حل سیاسی هم روشن است. یا ستیز در ابعاد گوناگونش یا گفت‌وگو و تفاهم یا انفعال و انزوا؟»

او گفت: «واقعیت این است که این موضوع چندان ربطی به قانون ندارد که گمان کنیم رییس‌جمهور یا هر کس دیگری اختیارات دارد یا نه.»

وی ادامه داد: «مگر شورای نگهبان چقدر قادر است که از منظر حقوقی از کار خود دفاع کند؟ پیشنهاد می‌کنم یک مناظره میان حقوقدانان شورای نگهبان و نه حتی فقهایش با حقوقدانان مستقل برگزار شود تا ببینید که اقدامات شورای نگهبان از منظر همین قانون موجود نیز قابل دفاع نیست.»

عبدی به فرارو گفت: «بنابراین؛ مساله سیاسی است و نه حقوقی. رییس‌جمهور هم جایگاه سیاسی رفیعی دارد و می‌تواند و حتی باید دراین‌باره ابتکار عمل داشته باشد.»

وی در پاسخ به این سوال که تحلیل شما از رایزنی لاریجانی برای مساله ردصلاحیت‌ها چیست و آیا وی صرفا درباره کاندیداهای رهروان ولایت که ردصلاحیت شده‌اند رایزنی خواهد کرد یا هماهنگی‌هایی میان ایشان و آقای روحانی وجود دارد؟، گفت: «اگر بخواهم براساس اطلاعات نظر دهم باید سکوت کنم چون هیچ اطلاعی ندارم. ولی براساس شواهد و قرائن می‌توان گفت که آقای لاریجانی نه‌تنها این حد از ردصلاحیت‌ها را به نفع ثبات و قدرت کشور نمی‌داند، بلکه پیروزی برای ایشان و نیز سایر کاندیداهای موجود در چنین فضای غیررقابتی سابقه خوبی نخواهد بود، به‌ویژه کاندیدایی که فکر می‌کند قادر به رقابت و پیروزی هست.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد باتوجه به اقداماتی که صورت خواهد گرفت شاهد تاییدصلاحیت برخی چهره‌های اصولگرا همچون مطهری و نیز اصلاح‌طلبان باشیم؟ گفت: «برداشت اولیه من این است که مقام رهبری علاقه و اعتقاد قطعی به مشارکت مطلوب و بی‌دغدغه دارند و آن را برای شرایط پس از برجام و کشور ضروری‌تر از گذشته می‌دانند و اینکه مخالفان نظام و خودشان را هم به شرکت دعوت کردند مستلزم پذیرایی مناسب از این دعوت هست و شورای نگهبان به نسبت دیگران برای تحقق این خواست رهبری اولی است و در نتیجه اجازه داده نخواهد شد که الزامات تحقق این خواست از سوی دست‌اندرکاران اجرایی نادیده گرفته شود.»

وی افزود: «همه می‌دانند قدرت ایران پس از خرداد 92 بود که به‌صورت جهشی افزایش یافت. امروز قدرت نرم حرف اول را می‌زند و نه موشک و هواپیما. رکن مهم قدرت نرم نیز در انتخابات آزاد و با مشارکت بالاست.»

امیر محبیبان، تئوریسین جناح راست هم با اشاره به رایزنی‌ها درباره موضوع ردصلاحیت‌ها گفت: «احتمال دارد که این رایزنی‌ها تاثیر اجمالی درباره تاییدصلاحیت برخی افراد محدود بگذارد، اما به‌صورت گسترده تردید دارم تغییری ایجاد شود.»

این تحلیلگر سیاسی اصولگرا گفت: «برای فهم اینکه ردصلاحیت‌های این دوره نسبت به ادوار قبلی به چه صورت بوده باید به یک مقایسه آماری رجوع کرد که باتوجه به آمارهای موجود به نظر می‌رسد ردصلاحیت‌های این دوره نیز مشابه دوره‌های قبل است.»

وی ادامه داد: «اما در عین حال در این دوره هجوم گسترده‌ای نیز برای ثبت‌نام وجود داشت و برخی از کسانی که می‌دانستند شرایط لازم را ندارند باز هم ثبت‌نام کردند.»

محبیبان افزود: «با این حال باید گفت بالا رفتن سطح انتخاب مردم به افزایش میزان مشارکت در انتخابات کمک می‌کند؛ لذا باید تلاش شود دایره انتخاب مردم گسترده‌تر باشد؛ اما نباید تلقی شود شورای نگهبان افراد غیرصالح را در چرخه انتخابات قرار دهد.»

این فعال سیاسی اصولگرا با بیان اینکه دراین‌باره باید دو موضوع را مدنظر قرار داد، گفت: «اول اینکه شورای نگهبان به واقع کمک کند زمینه انتخاب متنوع و گسترده‌تر مردم فراهم شود تا همه گرایش‌ها بتوانند در انتخابات کاندیدایی داشته باشند و از طرف دیگر برای انجام این کار سازوکارهای قانونی رعایت شود.»

محبیان درباره صحبت حسن روحانی مبنی بر استفاده از اختیارات خود برای مساله ردصلاحیت‌ها گفت: «اختیارات آقای رییس‌جمهور به این معنا است که ایشان از پرستیژ خود استفاده کنند و مثلا از رهبری درخواست کنند که ایشان از جایگاه و موقعیت خود درباره موضوع ردصلاحیت‌ها استفاده کنند، اما اینکه این درخواست تحقق پیدا می‌کند یا خیر موضوع دیگری است.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا رایزنی آقای لاریجانی درباره ردصلاحیت‌ها با آقای روحانی هماهنگ شده است یا ایشان صرفا برای ردصلاحیت شده‌های رهروان ولایت رایزنی خواهد کرد؟ گفت: «دراین‌باره نمی‌توان قضاوت کرد اما به نظر می‌رسد پرسش‌هایی وجود داشته باشد که آقای لاریجانی بخواهند در گفت‌وگو و رایزنی با شورای نگهبان آنها را رفع کنند؛ مثلا اگر اشخاصی به‌دلیل عدم‌احرازصلاحیت رد شدند تجدیدنظر صورت بگیرد. اما قطعا رایزنی برای اعمال قدرت بر شورای نگهبان نیست.»

به هر روی به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان که شعارشان را امید و آرامش انتخابات کردند و عقبه اجتماعی‌شان در رای‌آوری حسن روحانی در انتخابات 92 موثر بود، همچنان در ادامه مسیر امیدوارانه حرکت می‌کنند و انتظار دارند رییس‌جمهور و مقامات عالی نظام از تشکیل مجلسی تک‌صدایی که در اس امور بودنش با تردیدهای جدی مواجه خواهد شد جلوگیری کنند.