روزنو-به موازات پيشرفت قابل ملاحظه دیپلماسی هستهاي ايران و گروه 1+5 كه به توافق ژنو انجامید كارشناسان و نمايندگان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم فصل تازه‌اي از مناسبات را آغاز كردند. طرح تازه‌اي كه براي حل اختلافات ایران با آژانس از سوي تيم جديد مذاكره‌كننده ارائه شد بلافاصله مورد قبول مقامات آژانس قرار گرفت و نخستين گام‌ها نيز براي بازرسي‌هاي مديريت شده برداشته شد. نتيجه آن‌كه جديدترين گزارش آژانس در دوره روحاني با حال و هوايي متفاوت از گذشته منتشر شد تا در كنار اخبار مثبت گفت‌وگوهاي هستهاي ايران و گروه 1+5، مذاكرات تهران – وين هم در مسير تفاهم حركت كند. رضا نجفي نماينده جديد ايران در آژانس بين‌المللي انرژی‌اتمي طي گفت‌وگو با روزنامه ايران به تشريح فضاي تازه شكل گرفته ميان ايران و آژانس پرداخت و در عين حال تأكيد كرد كه حل و فصل چالشهاي دو طرف مانند مذاكرات هستهاي نيازمند تدبير همراه با صبر و تأمل است.
به گزارش روزنو،مشروح اين گفت‌وگو را در ادامه بخوانيد:
با توجه به توافق هستهاي ايران و 1+5 چه مسئوليتي براي آژانس در توافقنامه ژنو مشخص شده است؟
آنچه در متن موافقتنامه ژنو وجود دارد مربوط به بخش نظارت آژانس بين‌المللي انرژي هستهاي بر فعاليت‌هاي هستهاي جمهوري اسلامي است. اقدامات هستهاي ايران كه طبق قرارداد بايد اجرا كند، مفصل است. از جمله تبديل ذخاير 20 درصد و تقليل نيمي از ذخاير 20 درصد به سوخت، موضوع نظارت بر فعاليت‌هاي هستهاي ايران در تأسيسات هستهاي نطنز، فردو و همچنين تأسيسات آب سنگين اراك زير نظر كارشناسان آژانس انجام خواهند شد. براساس توافقي كه ميان ايران و گروه 1+5 منعقد شده آژانس طرف اين توافقنامه نيست البته در جلسه اوليه‌اي كه ميان كارشناسان دو طرف برگزار شد يك نماينده از آژانس به عنوان عضو ناظر حضور داشت اما اين به معناي حضور دائمي اين نماينده نيست.
بازديد اخير از تأسيسات آب سنگين اراك در چارچوب اين تفاهمنامه بوده است؟
ايران صرفاً در چارچوب توافق تهران با آژانس، از بازرسان خواست تا براي بازديد از تأسيسات توليد آب سنگين اراک به ايران بيايند. ايران هيچ درخواستي براي حضور بازرسان و بازرسي از تأسيسات و مراکز هستهاي در چارچوب توافق ژنو نداشته است اما در برخي رسانه‌ها عنوان شد که ايران در چارچوب توافق ژنو از بازرسان آژانس براي بازديد و بازرسي از تأسيسات هسته‌اي‌اش علاوه بر تأسيسات توليد آب سنگين اراک، دعوت کرده است.
نتيجه بازرسي‌ها از اراك چه بوده است؟
طبق توافق ايران و آژانس در 20 آبان كه چارچوب همكاري‌ها به صورت بيانيه مشتركي در تهران امضا شد، دسترسي مديريت شده به اراك در زمره بازرسي‌هاي آژانس قرار گرفت و بر همين مبنا به كارشناسان آژانس نامه‌اي ارسال كرديم. آن‌ها برخي از بخش‌هايي كه لازم بود و نه همه بخش‌ها را بازديد كردند و نتيجه كار را در گزارش بعدي خود كه قبل از جلسه اسفندماه مطرح مي‌شود منعكس مي‌كنند اما در عين حال شفاهاً هم اعلام كرده‌اند كه اين بازديدها تمام انتظارات فني آن‌ها را برطرف كرده است.
اخيراً اتحاديه اروپا در بيانيه‌اي از لغو تحريم‌ها خبر داده و اين اقدام را منوط به انتشار گزارش مثبت آژانس كرده است نظر شما در اين خصوص چيست؟
متني كه شوراي وزيران اتحاديه اروپا در جمع بندي خود ارائه كرده 2 بند دارد در يك بند از توافق ژنو استقبال كرده و در بند ديگر مي‌گويد به محض اين‌كه آژانس تأييد كرد اقدامات مرتبط با برنامه‌هاي هستهاي اجرا مي‌شود آن‌ها هم تحريم‌ها را تعليق مي‌كنند. براساس توصيه خانم كاترين اشتون به شوراي وزيران صورت مي‌گيرد اول بايد ديد توافق‌هاي كارشناسي چگونه پيش خواهد رفت و طرف مقابل اقدامات را چگونه پيش خواهد برد به هر حال اين توافق‌ها براساس گام‌هاي متوازن دو طرف صورت مي‌گيرد و نه فقط تلاش‌هاي يكجانبه تهران.
آقاي آمانو در ايران به عنوان چهره‌اي كه همواره گزارش منفي عليه فعاليت‌هاي كشورمان ارائه مي‌دهد شناخته شده است آيا در دوره جديد رويكرد ايران و آژانس تغيير كرده است؟
پس از روي كار آمدن دولت يازدهم شاهد تغييرات قابل ملاحظه‌اي درخصوص روند حل و فصل موضوعات مهم از جمله پرونده هستهاي و مذاكرات ميان ايران و 1+5 بوديم.
اين تغيير در حوزه مناسبات ايران و آژانس هم بسيار فاحش بوده و نتيجه آن شد كه آژانس و ايران به سرعت وارد بحث‌هاي محتوايي شدند، به اين ترتيب آژانس در مقابل رويكرد جديد ايران عكس‌العمل مناسب اتخاذ كرد و اين مسأله به تغيير مثبت فضا منتهي شد. تغيير لحن آخرين گزارش آژانس نتيجه اين تغيير رويكرد است. در آخرين گزارش آژانس، عدم انحراف در فعاليت‌هاي هستهاي ايران که تحت پادمان‌هاي آژانس است، مورد تأييد قرار گرفت و همچنين اين گزارش اذعان كرد كه چارچوب همکاري‌اي که به تازگي آژانس با ايران امضا کرده است، گامي مهم محسوب مي‌شود. در اين چارچوب آژانس و ايران توافق کردند براي فعاليت‌هاي راستي آزمايي آژانس درباره حل و فصل همه مسائل گذشته و کنوني همکاري کنند. ايران اقدامات عملي اوليه را در سه ماه آينده به کار خواهد بست.
مداليته‌اي كه ايران و آژانس پيش از اين بارها درباره آن بحث و گفت‌وگو كردند چه سرانجامي يافت؟
در فضاي جديد بحث و بررسي موضوع مداليته ميان ايران و آژانس را به طور كلي از دستور كار خارج كرديم زيرا متوجه شديم كه اين مسأله قابل پيشرفت نيست بر همين مبنا طرح جديدي روي ميز گذاشتيم كه دو طرف بايد همكاري‌هاي خود را بر مبناي آن ادامه دهند و اين همكاري نبايد يك جانبه و فقط از سوي جمهوري اسلامي صورت گيرد. به اين ترتيب در بحث‌هايي كه ميان دو طرف مطرح است آن‌ها نبايد روي خواسته‌هاي نامحدود اصرار كنند.
ايران درباره آنچه ضروري است همكاري مي‌كند آن‌ها هم اعلام مي‌كنند كه انتظارات فني آن‌ها برطرف شده است و اين مراحل تدريجي است و در بيانيه مشترك ايران و آژانس هم به همين شكل آمده است كه طرح مسأله و پاسخ به آن در روندي تدريجي و
گام به‌گام خواهد بود كه 3 ماهه است. در اين روند ابتدا مسائل ساده‌تر شروع مي‌شود و پس از آن‌كه فضاي همكاري‌ها تقويت و اعتماد دو طرف جلب شد موضوعات ديگر مورد به مورد طرح و حل مي‌شود.
مي‌توانيم انتظار داشته باشيم بعد از پايان مهلت 6 ماهه مورد توافق ايران و 1+5 پرونده ايران از شوراي امنيت به آژانس برگردد؟
توافق هستهاي ايران و 1+5 يك گام اوليه است كه دو طرف طي آن اقداماتي را در بلند مدت پيش‌بيني كرده‌اند كه به موجب آن در صورت برطرف شدن ملاحظات و نگراني‌هاي غرب، كليه تحريم‌ها عليه ايران لغو خواهد شد. اما در اين توافق صراحتاً نيامده است كه بعد از شش ماه پرونده هستهاي ايران از شوراي امنيت سازمان ملل متحد خارج مي‌شود اين‌ها در زمره مسائلي است كه در توافق‌هاي نهايي دو طرف مورد بحث و بررسي قرار خواهد گرفت و ممكن است اين روند تا يك سال طول بكشد.
در آن موقع است كه در اين باره تصميم‌گيري خواهد شد و پس از آن شوراي حكام آژانس اين مسأله را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد اما در هر صورت اين موضوع يك مسأله زمانبر است حفظ و تداوم فضاي مثبتي كه شكل گرفته هم براي پيشبرد اين رويكرد اهميت زيادي دارد.
نظر شما درباره برخي ادعاها مبني بر اين‌كه روند مذاكرات ايران با آژانس و 1+5 به توقف فعاليت‌هاي فني ايران منجر خواهد شد، چيست؟
در توافق هستهاي ژنو همه موارد و اقداماتي كه دو طرف بايد انجام دهند به صراحت آمده است. كسي كه متن را به طور كامل بخواند متوجه مي‌شود اين‌گونه نيست كه فعاليت‌هاي هستهاي رو به جلوي ايران متوقف شود. حتي در بلند مدت پيش‌بيني شده كه ايران غني‌سازي در سطح 20 درصد را ادامه مي‌دهد. درخصوص مذاكرات كارشناسي ايران و آژانس هم به همين صورت است و دو طرف به طور متوازن و گام به گام پيش مي‌روند. در اين بخش فقط بحث نظارت درباره برنامه‌هاي هستهاي ايران مطرح است. بازرسي‌هايي هم كه در دوره جديد پذيرفته شده حتي در دوره پيش و در زمان ریاست آقاي فریدون‌عباسي بر سازمان انرژی اتمی هم وجود داشته. اين بازرسي‌ها فقط در حوزه نظارت است و هيچ برنامه‌اي را متوقف نمي‌كند. بنابراين اتفاق جديدي در اين بخش نيفتاده كه ادعاهاي تازه‌اي هم مطرح شود.
در حال حاضر نياز منابع سوخت هستهاي نيروگاهها و مراكز تحقيقاتي را از كجا تأمين مي‌كنيم؟
سوختگيري نيروگاه بوشهر براي مدتي طبق قراردادي كه ميان ايران و روسيه وجود دارد، از سوي روسيه تأمين مي‌شود اما درباره راكتور تهران منابع سوختي از سوي خود ايران تهيه شده است. روسيه در زمينه سوخت هستهاي نيروگاه اتمي بوشهر متعهد به ارسال سوخت براي مدت محدود و مشخصي است. همچنين درباره ساخت نيروگاهها و مراكز تحقيقاتي ديگر برنامه ريزي‌هاي مختلفي در دستور كار است.
تصميم به ساخت انواع نيروگاه‌هاي اتمي كه تماماً تحت نظارت آژانس انجام خواهد شد، جمهوري اسلامي ايران را ملزم مي‌سازد كه در زمينه توليد انواع سوخت هستهاي فعاليت كند. حجم سوخت هستهاي مورد نياز اين نيروگاهها نيز ايران را ملزم به برنامه‌ريزي بلندمدت براي تأمين آن از منابع داخلي و بيروني مي‌کند.
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
