اواخر هفته گذشته بود كه ليستي تحت عنوان ليست انتخاباتي جامعه مدرسين براي انتخابات خبرگان منتشر شد، ليستي كه نام حسن روحاني درآن دیده میشد اما خبري از نام آيتا...هاشمي نبود. در آن ليست نام آيات احمد جنتي، محمد تقي مصباحيزدي و محمد يزدي در صدر قرار داشت كه اختلاف سليقه سياسي آنها با آيتا...هاشمي بر همگان عيان است. چندي قبل بود كه حجتالاسلام غروي عضوجامعه مدرسين درباره حضور نامهاشمي در ليست انتخاباتي اين تشكل به آرمان گفته بود: «درباره حضور آقايهاشمي در ليست، عدهاي مخالفتهايي ميكنند اما در مجموع جمع قابل توجهي از اعضاي جامعه مدرسين با ايشان همراه و موافقند.» اين اظهارات و نتيجه كه عدمحضور نامهاشمي در ليست بود نشاندهنده برخي اتفاقات در اين تشكل روحاني است هر چند بارها بزرگان تاكيد كردهاند كه ليستها نيازمند نامهاشمي براي بالارفتن اعتبارشان هستند و او نيازي به اين ليستها ندارد. همزمان با انتشار ليست جامعه مدرسين ليست ديگري هم منتشر شد كه نام «خبرگان مردم» را داشت. ليستي متشكل از آيات ميانهرو و غيرسياسي كه دربرهههاي مختلف نشان دادند نسبتي با تندروي ندارند. نكته حائز اهميت اما اشتراكات دو ليست است.
اشتراكات، افتراقات و پيامها
اشتراكات دو ليست: حسن روحاني، ابراهيم اميني، محمدعلي موحدي كرماني، سيدابوالفضل ميرمحمدي، محسن قمي، محمدمحمدي ريشهري، قربانعلي دري نجفآبادي و محمد اماميكاشاني اسامي 8 كانديداي مشترك در ليست جامعه مدرسين و ليست «خبرگان مردم» يا همان ليست مورد حمايتهاشمي است. با نگاهي به اسامي اين كانديداها درمییابیم تمام آنها از ميانهروهايي هستند كه كمتر به مسائل سياسي ورود پيدا كردهاند و اگر امثال آيتا... موحدي كرماني به سازماندهي انتخاباتي اصولگرايان پرداخت به دليل جلوگيري از تنشهای سياسي بود. اين 8 نفر ارتباط خوبي نیز با آيتا... هاشمي دارند و همواره سعیشان حرکت در مسير اعتدال بوده است. در ليست «خبرگان مردم» غير از اين اشتراكات با ليست جامعه مدرسين اسامي اكبرهاشميرفسنجاني، سیدمحمود علوي، محمدعلي تسخيري، محمد سجادي عطاءآبادي، محمدحسن زالي (فاضل گلپايگاني)، محسن اسماعيلي، هاشم بطحايي و نصرا... شاهآبادي نیز به چشم ميخورد كه مشي آنها مانند 8 كانديداي مشترك با جامعه مدرسين است. هرچند ناصري يزدي پيش از شاهآبادي دراين ليست بود كه عصر شنبه انصراف داد.
اختلافات دو ليست: احمد جنتي، محمدتقي مصباحيزدي، محمد يزدي، عليرضا اعرافي، محمدباقر باقري كني، غلامرضا مصباحيمقدم، سيدمحمدرضا مدرسي يزدي و علي مومن. اگرچه برخي از اين كانديداها مانند مصباحيمقدم داراي مشي ميانه هستند اما در نهايت با معيارهاي تعيین شده براي ليست «خبرگان مردم» همخواني نداشته و برخي از اين اعضا همان طور كه پيشتر اعلام شد مشي و منش هاشمي را قبول ندارند. مانند آیتا... مصباحيزدي كه گفته بود: «گروهي كه دنيا برايشان اصالت دارد، بر حسب تغيير موقعيتها، مواضعشان نيز ممكن است فرق كند؛ يك روز طرفدار انقلابند، و روز ديگري رودرروي انقلاب؛ اين عده در عمل هم به فكر فريبدادن يكديگر هستند. فردي براي از دست ندادن موقعيت و مقام خود، با كساني سازش كرده است كه قبلا بدترين اهانتها را به وي كردهاند؛ اما او براي حفظ جايگاه و موقعيت خود، چشمش را بر همه آنها بسته، و با آنها سازش كرده است.» يا اينكه رقابت هاشمي بر سر رياست مجلس خبرگان چهارم با آیات جنتي و يزدي نشان داد كه اين افراد از نظر فكري فاصله دارند. به طور مثال آيتا... هاشمی درباره رقابت با آيتا... يزدي بر سر رياست مجلس خبرگان ميگويد: «نميتوانستم و نتوانستم ساكت بنشينم. با پاگذاشتن بر 80سال آبرو و حيثيت سياسيام، به آخرين وظيفه و تكليفم براي انقلاب و نظام عمل كردم.» اين تفاوت در ليستها اما پيام انتخاباتي رقابتي را داشت چنانكه در چهار دوره گذشته انتخابات مجلس خبرگان بسيار ساده و بدون دخيل شدن تفكرات گروهي برگزار شده بود اما اين انتخابات به مثابه رقابت ميان دوگروه است.
درس اعتدال هاشمي در دو ليست
هاشمي در چينش ليست «خبرگان مردم» اعتدال را به نمايش گذاشت و سعي كرد غيرسياسي بودن اين نهاد را به رخ آنهايي بكشد كه اين انتخابات را فرصتي براي زير سوال بردن آرمانهايهاشمي ميدانستند. 8 عضو مشترک با جامعه مدرسين به اين معناست كه بخشي از اهداف رئيس مجمع تشخيص مصحلت نظام با اين تشكل روحاني هماهنگ است و تاكيد كند كه جامعه مدرسين ريشه سياسي ندارد و نبايد به اين سمت گرايش پيدا كند. برخي نامها در ليستهاشمي هم علامت سوالي به همراه داشت از جمله آيتا... موحدي كرماني كه اين نام به خاطر هوشياريهاشمي و تاكيدش بر در نظر داشتن جامعه روحانيت است. او ميخواست نشان دهد تلاشها براي اختلافافكني ميان هاشمي و بزرگان جامعه روحانيت بيثمر بوده و او اين پيوند را حفظ خواهد كرد. از سوي ديگر حضور موحدي كرماني در ليست مورد حمايتهاشمي نشان ميدهد كه رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام در ليست مورد حمايت جامعه روحانيت براي انتخابات مجلس خبرگان رهبري حضور دارد و حضور هاشمي شايد تنها وجه اشتراك ليست جامعه روحانيت مبارز تهران با جامعه مدرسين حوزه علميه قم باشد.
دغدغههاي آيتا...هاشمي
هاشمي براي تشكيل مجلس خبرگان پنجم بسيار تلاش ميكند و پيش از آغاز ثبتنام با چهرههاي ميانهرویی كه ميتوانستند براي اين مجلس مفيد باشند صحبت كرد تا مجلسي قوي تشكيل شود. عصر جمعه هم در فيلم انتخاباتي خود بسيار بر اهميت حضور مردم در انتخابات خبرگان تاكيد كرد و گفت: «توصيهاي كه به مردم دارم اين است كه سعي كنند همه پاي صندوق رأي بيايند. اين انتخابات بسيار سرنوشتساز است. شرايط منطقه را ميبينيد. شرايط منطقه در بدترين وضع است. در كشورهاي اطراف ما جنگ و ناامني است و واقعا خطر جنگهاي بزرگ منطقهاي در پيش است. ابرقدرتها دارند دخالت ميكنند. ما بايد خودمان را از لحاظ ساختاري تقويت كنيم. ساختارمان خوب است و بايد خوب عمل كنيم. با حضور مردم در انتخابات، من قول ميدهم كه چند پله وضع ما در دنيا بهتر ميشود و واقعا به عنوان يك كشور متمدن، مسلمان، مترقي و نمونه شناخته ميشويم. مردم از اين دريغ نكنند. به هر كسي ميخواهند، رأي دهند. بالاخره تبليغات است.» ...البته آیتا... هاشمی بيان مشكلات را فراموش نكرد تا اذهان براي رفع مشكلات بسيج شوند و در اين تبليغ انتخاباتي با يادآوري اين موضوع كه جمهوري اسلامي دو مقوّم دارد كه يكي جمهوريت و ديگري اسلاميت است، يادآور شد: «جمهوريت با رأي مردم شكل ميگيرد كه همين انتخاباتهاست كه ما برگزار ميكنيم. متاسفانه در سالهاي اخير هر دو بُعد، يك مقدار تضعيف شده كه انشاءا... نتيجه اين انتخابات اين باشد كه تقويت كنيم. در بُعد مردمي اشكالهايي كه در انتخاباتها گاهي از لحاظ تبليغات، تاييد صلاحيتها، رد صلاحيتها، شمارش صندوقها و امثال اينها ديده ميشود و در بُعد اسلامي هم ميبينيم در كشوري كه بنا بوده همهچيز آن اسلامي باشد، متاسفانه الان فسادها و بداخلاقيهاي فراواني را ميبينيم و خانواده كه بنا بوده، بنيان جامعه بشري و بويژه اسلامي باشد، تا حدودي متزلزل، طلاقها زياد و ازدواجها كم شده است...
...فسادهاي اخلاقي از نوع تهمت زدن، نزاعها، درگيريها و دروغ گفتنها زياد شده است. يعني ما الان در بُعد اسلامي بودنمان در عمل اين مشكلات را داريم و در بُعد مردمي بودنمان هم عرض كردم كه در انتخاباتها آن نقاط ضعف هست كه ما بايد اينها را جبران كنيم. »
سنگ اندازي درمسير آيتا... هاشمي
اما از آنجا برخي دوست ندارند ديدگاههاي آيتا... هاشمي به گوش ملت برسد از زمان آغاز فعاليتهاي انتخاباتي هر بار در اين مسير سنگاندازي كردند از جمعآوري بنرهايي با تصوير او در راهپيمايي 22بهمن تا ساخت اخبار كذب و شايعه فراكني. درباره سخنراني هاشمي در صداوسيما هم روز جمعه به ناگاه برنامه را قطع كردند. بعد از شش سال، آيتا... هاشميرفسنجاني در تلويزيون مستقيم با مردم سخن گفت. با اينكه در همين سخنان، آيتا... هاشمي ابراز خشنودي كرد كه صدا و سيما امكان گفتوگو و تبليغات مستقيم براي همه كانديداهاي محترم مجلس خبرگان فراهم آورده است اما برخي حواشي و برخي نا هماهنگيهاي به وجود آمده، شائبه ايجاد كرده است. حواشيای که با واكنش مخاطبان نیز مواجه شد؛ به صورتي كه در شبكههاي اجتماعي مختلف مجازي واكنشهاي بسياري به اين ناهماهنگيها نشان دادند. مقايسه متن كامل سخنراني آيتا... هاشميرفسنجاني با سخنان ايشان كه از تلويزيون پخش شد نشان از سانسور بخشهايي از سخنان او دارد. به صورتي كه حميدرضا سليماني مشاور رسانهاي آيتا... هاشمي كه همراه ايشان براي ضبط برنامه به استاديو صدا و سيما رفته بود در روايتي كه از حاشيههاي ضبط برنامه نوشته است، تاكيد كرده است كه قرار بود 18دقيقه وقت براي سخنراني آيتا... هاشمي در نظر گرفته شود و كارگردان در 10 دقيقه و 5 دقيقه آخر علامت بدهد تا آيتا... سخنان خود را تنظيم كند اما با گذشت پس از 21دقيقه خبري از علامت كارگردان نبود. به نظر ميرسد اين هم براي آن بوده كه بعدا در مرحله تدوين برخي از سخنان را سانسور كنند.