اعدام شیخ «نمر النمر»، رهبر شیعیان عربستان، منطقه شرق این کشور را در وضعیت قرمز قرار داده است. اکنون استان قطیف همچون پادگان است؛ گویی حکومت نظامی در این شهر اعلام شده است. روز شنبه نیروهای امنیتی آل سعود از ترس واکنش معترضان تمام پادگان ها و مراکز امنیتی را تخلیه کردند اما دیروز یکشنبه با ساز و برگ نظامی روانه این شهر شدند؛ گویی قرار است جنگی مسلحانه در شرق عربستان درگیرد. با این حال، معترضان بدون هیچ گونه ترسی از ضرب شست آل سعود به خیابان ها ریخته و به دنبال خونخواهی شیخ شهیدشان برآمده اند. اگرچه خاندان آل سعود با زور نظامی می کوشند فضای ملتهب را آرام کنند؛ اما بی تردید شاهزاده ها و نخبگان سیاسی این کشور آگاهند که هر گونه برخورد نظامی سخت با معترضان همچون بنزینی بر آتش عمل می کند. 

به گزارش گاردین، «محمد النمر»، برادر شیخ اعلام کرد «آیت الله فقید فقط تظاهرات مسالمت آمیز می خواست». شاید او می دانست که «احتمالا» سران سعودی از حربه شهادت شیخ برای زورآزمایی علیه شیعیان استفاده خواهند کرد. برادر شیخ می گوید:«موضع ما از آغاز همین بود که حتی با اعدام شیخ به خشونت متوسل نشویم». گاردین در گزارش مورخ 2 ژانویه به قلم «مارک تاونسند» می نویسد: شیخ نمر «خاری در گلوی خاندان سعودی بود». او می نویسد: او طی تظاهرات دموکراسی خواهی که در سال 2011 در استان شرقی این کشور رخ داد؛ به چهره ای بین المللی تبدیل شد. تاونسند در گزارش خود می افزاید:«برای نخبگان سنی حاکم، نمر چهره ای برجسته و خاری در گلو بود. تظاهرات سال 2011 که با سخنرانی شیخ بر آتش آن دمیده شد، خواستار برچیده شدن نظام پادشاهی سعودی بود». 

با این حال، او می افزاید: شیخ همیشه نسبت به کاربرد خشونت محتاط بوده و در برابر فشارهای رژیم فقط به اعتراض مسالمت آمیز متوسل می شد. او یکبار از معترضان خواسته بود که در برابر گلوله های پلیس فقط «از غرش کلمات» استفاده کنند. او هشدار داده بود: اگر رژیم به سرکوب های خود علیه شیعیان ادامه دهد با خطر سرنگونی مواجه می شود. اعدام شیخ از سوی دولت عربستان حامل پیام است آن هم در برهه ای که تنش های فرقه ای در منطقه بیداد می کند. «حسن حسن»، تحلیلگر مسائل خاورمیانه به گاردین می گوید: اراده و اشتیاق عربستان برای اعدام این چهره برجسته نشان داد که محبوبیت او تهدیدی برای  تمامیت پادشاهی بوده و خاندان آل سعود به هر وسیله ای متوسل خواهند شد تا سر تعظیم در برابر فشارها فرود نیاورند.

این تحلیلگر می افزاید:«النمر چهره ای اصلی در بسیج شیعیان در این پادشاهی و فراتر از آن بود. او رسما خواستار اجرای ولایت فقیه در عربستان و بحرین شده بود. با اعدام او، عربستان سعودی این پیام را به نیروهای داخلی و خارجی می فرستد که مهم نیست جهان چه می گوید. مقام ها کسانی را که از خط قرمز عبور کنند بدون هیچ واهمه ای از فشارهای داخلی سر به نیست می کند». این تحلیلگر با اشاره به وضعیت عربستان در منطقه می افزاید:«زمان بندی اعدام مهم است آن هم در زمانی که ریاض می کوشد تا ائتلاف های خود در منطقه را بیشتر کرده و بر دشمنان خود متمرکز شود. برای عربستان سعودی مهم است که جمعیت معترض را مهار کند، توازن را برقرار و قدرت خود را در منطقه ای بی ثبات نشان دهد و بگوید همه چیز تحت کنترل است».

گاردین در گزارشی به قلم «سیمون تیسدال» به نکته مهمی اشاره می کند. او می گوید: بر خلاف بسیاری از سُنی هایی که به اتهام همکاری با القاعده و فعالیت های تروریستی اعدام شدند اما شیخ نمر حامی مقاومت مسالمت آمیز در برابر رژیم بود. تیسدال می نویسد: اعدام شیخ نشان از سختی ها و مرارت های اقلیت شیعه است که 15 درصد از جمعیت کشور یعنی 29 میلیون نفر را تشکیل می دهند اما آل سعود تبعیضی نهادینه شده و سرکوب های امنیتی گاه و بیگاه را نصیب آنها کرده است. 

محکومیت اعدام شیخ از سوی شیعیان جهان

محمد نمر، برادر شیخ شهید، می گوید: دولت عربستان سعودی شیخ نمر را به همراه دیگر کسانی که دولت عربستان آن‌ها را اعدام کرده بود، دفن شده است. او می گوید: دولت آل سعود بدون اطلاع به خانواده شیخ نمر وی را بدون هیچ مراسمی در قبرستان مسلمانان به خاک سپرد.

به گزارش رویترز، سخنگوی بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل در بیانیه‌ای اعلام کرد: شیخ نمر و تعدادی دیگر از زندانیان اعدام شده به دنبال محاکمه‌ای که نگرانی‌های جدی درباره ماهیت اتهامات و عادلانه بودن این روند را به دنبال داشت، محکوم شدند. وی گفت که دبیرکل سازمان ملل مساله‌ اعدام شیخ نمر را با رهبران عربستان سعودی در چندین مورد به بحث گذاشته و از دولت عربستان خواسته بود که احکام مرگ را منتفی کند. این سخنگو افزود: دبیرکل سازمان ملل همچنین خواستار آرامش و خویشتنداری در واکنش به اعدام شیخ نمر شده و از تمامی رهبران منطقه‌ای می‌خواهد که برای اجتناب از تشدید تنش‌های فرقه‌ای در منطقه با یکدیگر همکاری کنند.

به گزارش پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا، در این بیانیه که از سوی جان کربی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی این کشور صادر شد، آمده است: مطلع شده‌ایم که دولت عربستان اعلام کرده که 47 تن را اعدام کرده است. ما پیش‌تر نیز درباره فرایندهای حقوقی در عربستان ابراز نگرانی کرده‌ و این نگرانی‌ها را به اطلاع عالی‌رتبه‌ترین مقام‌های دولت این کشور رسانده‌ایم. بر این خواسته خود تأکید داریم که دولت عربستان باید به حقوق بشر احترام بگذارد و از آن محافظت کند و از اعمال رویه‌های قضایی شفاف و عادلانه در تمامی پرونده‌ها اطمینان حاصل نماید.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که اقدام اخیر عربستان به اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه و از منتقدان اصلی دولت سعودی به شدت مایه نگرانی است و می‌تواند تبعات خطرناکی در پی داشته باشد. موگرینی گفت: پرونده شیخ نمر این ظرفیت را دارد که به تنش‌های فرقه‌ای در منطقه دامن بزند؛ تنش‌هایی که تا بدین جا نیز آسیب بسیاری به منطقه وارد کرده است. رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین تاکید کرد که اتحادیه اروپا با اعدام و به ویژه اعدام‌های دسته جمعی به شدت مخالف است.

به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، عمران زعبی، وزیر اطلاع رسانی سوریه نیز در واکنش به اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه عربستانی و 46 متهم دیگر گفت: اعدام 47 شهروند عربستانی به دست آل سعود جنایتی دیکته شده و از بین برنده آزادی‌ها و حقوق بشر و انعکاس سیاست از هم پاشیده شده آل سعود است. وی گفت: تاکنون سابقه نداشته که کشوری دست به چنین اقدامی علیه ملت خود بزند. روح این شهروندان موجب رعب و وحشت این نظام خواهد شد و تخت آن‌ها را به لرزه درخواهد آورد. وزیر اطلاع رسانی سوریه گفت:‌ نهادهای بین‌المللی و ذیربط باید خواهان محاکمه عاملان این جنایت به دلیل نقض منشورها شوند. ترور دسته جمعی جنایتی انسانی و سیاسی وحشتناکی است که در عقل بشر نمی‌گنجد و هیچ فکر، قانون و دینی نمی‌تواند آن را بپذیرد.

واکنش ها فقط به مقام های سیاسی کشورها محدود نیست. افراد، گروه ها و سازمان های حقوق بشری هم نسبت به اعدام شیخ نمر واکنش نشان داده اند. در همین راستا، ساکنان روستای ابو صیبع در غرب پایتخت بحرین در اعتراض به اعدام شیخ نمر دست به تظاهرات زدند. پلیس رژیم آل خلیفه به سمت تظاهرکنندگانی که در اعتراض به اعدام باقر النمر تجمع کرده بودند گاز اشک آور شلیک کردند. به گزارش پایگاه خبری العهد لبنان، صدها شهروند عربستانی هم تظاهراتی را از زادگاه شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعی عربستانی در العوامیه و شهر القطیف در شرق عربستان برگزار کرده و اعدام این روحانی را به دست آل سعود محکوم کردند. صدها عراقی با برگزاری تظاهرات گسترده در کربلا اعدام شهید باقر النمر به دست آل سعود را محکوم کردند. به گزارش شبکه خبری المسله، تظاهرکنندگان در شهر کربلا نیز از مقام های عراقی خواستند تا در واکنش به اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه عربستانی به دست آل سعود سفارت عربستان در عراق را ببندند و زندانیان عربستانی در زندان‌های این کشور را اعدام کنند. تظاهرکنندگان با سر دادن شعارهایی خواهان محاکمه بین المللی آل سعود به دلیل جنایت‌های شنیعشان شدند.

عفو بین الملل نیز با محکوم کردن اعدام شیخ نمر توسط آل سعود این اقدام را یک تسویه حساب سیاسی خواند. فیلیپ لوتر، مدیر بخش خاورمیانه عفو بین الملل در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گفت: عربستان با اعدام 47 تن از جمله شیخ نمر باقر النمر، چهره مذهبی شیعیان این کشور بر اساس "اتهامات تروریستی" به دنبال تسویه حساب سیاسی است. مدیر بخش خاورمیانه عفو بین الملل افزود: این اقدام عربستان در حقیقت تلاشی برای ساکت کردن صدای انتقادها علیه این رژیم به ویژه در میان گروه‌های فعال شیعه این کشور است. 

با این حال، در اقدامی خارج از عرف، وزارت امور خارجه بحرین از اقدام سعودی‌ها در اعدام شیخ نمر حمایت کرد. این در حالی است که ساکنان مناطق شیعه‌نشین این کشور در اعتراض به این اقدام دست به تظاهرات زدند. به گزارش خبرگزاری شینهوا، وزارت امور خارجه بحرین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که دولت منامه اساسا از اقدامات انجام شده از سوی کشور برادرمان یعنی عربستان برای مبارزه با خشونت و افراط‌گرایی حمایت می‌کند. در ادامه این بیانیه آمده است که اعدام شیخ نمر تدبیری لازم برای حصول اطمینان از امنیت شهروندان عربستان و مقابله با افرادی بوده است که نظم عمومی را به هم می‌زنند.