کم‌کم آرایش سیاسی در ایران متناسب با انتخابات ریاست جمهوری سال آینده می‌شود. آنهایی که می‌خواهند نامزد شوند، بیش از گذشته فعالیت‌هایشان را در جامعه زیاد می‌کنند و خود را بیشتر از سایرین در معرض افکار عمومی و رسانه‌ها قرار می‌دهند. جریان‌های سیاسی حالا تمرکز خود را بر تحلیل این رویداد مهم قرار داده‌‌اند. ‌اصول‌گرایان در این میان تحرک بیشتری دارند هرچند که اصلاح‌طلبان هم در حال رایزنی هستند، اما آن‌گونه که از فعالیت‌ها بر می‌آید جبهه اصلاح‌طلبی همانند رقیب خود خیلی در این زمینه فعال نیست. از جمله چهره‌های پرکار جریان ‌اصول‌گرایی پرویز فتاح است. او چند روز پیش به عنوان رئیس بنیاد مستضعفین در گفت‌وگویی تلویزیونی که از شبکه یک سیما پخش شد، موضوعاتی را در باره املاک این بنیاد مطرح کرد که در این بین اسامی تعدادی از شخصیت‌های سیاسی نام‌آشنا مانند غلامعلی حدادعادل، احمدی‌نژاد، علیرضا زاکانی، معصومه ابتکار و شهین‌دخت مولاوردی به میان آمد. اما بسیاری معتقدند که این صحبت‌های فتاح صرفا جنبه تبلیغاتی داشته است و بسیاری می‌گویند او یک گزینه جدی برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ است و با طرح موضوعات جنجالی در بنیاد مستضعفان به دنبال کسب محبوبیت بیشتر است. اما پرویز فتاح سیاستمدار ‌اصول‌گرا و رئیس بنیاد مستضعفان تاکید می‌کند به این حرف‌ها توجهی ندارد و کارش را انجام می‌دهد. در مقایسه با این تحریکات تحلیل‌گران بر این نظرند که هنوز اصلاح‌طلبان دچار رخوت هستند و وارد فاز عملیاتی نشده‌‌اند.

دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات گفت: عارف و جهانگیری به صورت بالقوه کاندیدای اصلاح طلب هستند.

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب، گفت: اصلاح‌طلبان باید از هم‌اکنون اعلام کنند که به هیچ وجه زیر بار کاندیدای اجارهای نخواهند رفت و با کاندیدای حداکثری خود در انتخابات حاضر می‌شوند. البته به نفع نظام هم همین است که اجازه دهند احزاب و تشکل‌ها بتوانند در عرصه حاضر باشند و یک انتخابات رقابتی با مشارکت حداکثری و عادلانه برگزار شود.

شرايط فعلي جامعه چندان نشاني از انتخاباتي پرشور در کمتر از 10 ماه ديگر ندارد. لذا بايد تغييراتي در شرايط جامعه لحاظ گردد تا جريان‌هاي سياسي نيز بتوانند به ترغيب مردم براي حضور هر چه باشکوه‌تر در انتخابات بپردازند. هرچند از هم‌اکنون در ميان اصلاح‌طلبان و اصولگرايان چهر‌هايي براي نامزدي در انتخابات مطرح مي‌شوند.

يکي از نقدهايي که طي سال‌هاي اخير به برخي سياست‌هاي کلان کشور وارد شده است در خصوص سرمايه‌هايي است که به صورت‌هاي مختلف و اتهامات شبيه به هم از دست مي‌روند، اين سرمايه‌ها غالبا افرادي هستند که براي کشور و نظام دلسوز و کارآمدند اما طي سال‌هاي گذشته از قطار انقلاب پياده شدند. در همين رابطه با جواد امام به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه مي‌خوانيد.

صادق زیباکلام در روزنامه شرق نوشت:‌این‌هم حکایتی شده که مدت‌هاست هرگاه که درباره اصلاح‌طلبان می‌نویسم، به‌جز انگشت‌گذاردن بر ضعف‌ها، متأسفانه مطلب دیگری ندارم. از آن بدتر اینکه، نوشتن درباره جریان اصلاحات بسان رانندگی در جاده یک‌طرفه شده که از آن‌طرف حرکتی نیست. جاده‌ای که آخر آن هم به نظر می‌رسد بن‌بست است.

معاون سیاسی دولت اصلاحات گفت: اگر نامزد مجرب شناخته شده اصلاح طلبان با اعتماد مردم به صحنه بیایند و اجازه دهند که نیروها در عرصه رقابت حضور داشته باشند، طبعا امکان گشایشی برای حل مشکلات مردم به وجود می آید و شرایط متفاوت تر می شود.

جریان اصلاحات و شخصیت‌های شاخص آن در واکاوی علل ناکامی‌ها و جستجوی مسیری برای بازگشت به روزهای اوج اثرگذاری در تکاپو هستند.در این میان طیفی از راهکارها از پیشنهاد بازگشت به سیاست‌های مرحوم هاشمی رفسنجانی تا تعیین رییس و خط مشی تازه برای شورای عالی سیاستگذاری از سوی این جریان سیاسی ارائه می‌شود.

در حالی که شیوع کووید19 باعث شده است در فاصله کمتر از یک سال به سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، تحرکات سیاسی کمرنگ باشد و در عین حال در اردوگاه اصلاح‌طلبان با توجه به استعفای رئیس و نایب رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان و بلاتکلیفی این نهاد، خبری از حرکت قابل توجهی نبود، حالا در یک هفته اخیر، حرکت‌های قابل توجهی از سوی این جریان آغاز شده است.

بسیاری از اصلاح‌طلبان بارها به مساله لزوم رعایت چارچوب‌های اصلاح‌طلبی از سوی افراد‌‌‌‌‌‌‌ و اشخاص تاکید‌‌‌‌‌‌‌ د‌‌‌‌‌‌‌اشته‌اند‌‌‌‌‌‌‌. چنانکه چند‌‌‌‌‌‌‌ی پیش نیز سعید‌‌‌‌‌‌‌ حجاریان از نظریه‌پرد‌‌‌‌‌‌‌ازان جریان اصلاحات به این موضوع اشاره کرد‌‌‌‌‌‌‌ که « اصلاح‌طلبی چارچوب مشخصی د‌‌‌‌‌‌‌ارد‌‌‌‌‌‌‌؛ اگر از آنها عد‌‌‌‌‌‌‌ول کنیم، د‌‌‌‌‌‌‌یگر اصلاح‌طلب نیستیم». این د‌‌‌‌‌‌‌ر حالی است که د‌‌‌‌‌‌‌ر موضع گیری برخی اصلاح‌طلبان بعضا د‌‌‌‌‌‌‌ید‌‌‌‌‌‌‌ه می‌شود‌‌‌‌‌‌‌ که نوع اتخاذ موضع آنها تفاوتی با اصولگرایان ند‌‌‌‌‌‌‌ارد‌‌‌‌‌‌‌ یا از آن طرف برخی؛ از مرزهای اصلاح‌طلبی عبور کرد‌‌‌‌‌‌‌ه و افق د‌‌‌‌‌‌‌یگری را د‌‌‌‌‌‌‌نبال می‌کنند‌‌‌‌‌‌‌. د‌‌‌‌‌‌‌ر حالی که چارچوب‌های اصلاح‌طلبی روشن و شفاف است. لذا بهتر است همه به جای تند‌‌‌‌‌‌‌روی یا کند‌‌‌‌‌‌‌روی همان اصل اصلاحات را مد‌‌‌‌‌‌‌نظر قرار د‌‌‌‌‌‌‌هند‌‌‌‌‌‌‌. برای بررسی چرایی عد‌‌‌‌‌‌‌ول از اصلاح‌طلبی، ترجیح قد‌‌‌‌‌‌‌رت به چارچوب‌ها و رویگرد‌‌‌‌‌‌‌انی جامعه از اصلاح‌طلبان با مرتضی مبلغ معاون سیاسی وزارت کشور د‌‌‌‌‌‌‌ر د‌‌‌‌‌‌‌ولت اصلاحات و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت‌و‌گو پرد‌‌‌‌‌‌‌اخته است که می‌خوانید‌‌‌‌‌‌‌.

اخیرا مصطفی درایتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و از اعضای حزب اتحاد ملت گفته است این احتمال وجود دارد که اصلاح‌طلبان به سمت نامزد غیراصلاح‌طلب بروند: «شاید شرایط کشور و منطقه‌ و رویدادهای بین‌المللی به‌گونه‌ای رقم بخورد که اصلاح‌طلبان دوباره مجبور شوند از چهره‌ای غیراصلاح‌طلب حمایت کنند؛ اما امروز اصلاح‌طلبان بنای رفتن به سمت‌وسوی کاندیدای غیراصلاح‌طلب را ندارند». گزاره مطروحه درایتی در حالی است که دست‌کم بارها سیاست ائتلافی از سوی خودِ اعضای اتحاد رد شده است. سخن اخیر درایتی را یا باید یک نظر شخصی دانست یا آنکه باید گفت نظر حزب اتحاد است. پیش‌تر حزب کارگزاران سازندگی بر استمرار سیاست ائتلافی اصرار داشت و اعضای این حزب می‌گفتند که همچنان می‌توان با نیروهای غیراصلاح‌طلب اما معتدل ائتلاف کرد؛ سیاستی که مجموع اصلاح‌طلبان در دو انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌های 92 و 96 و انتخابات مجلس سال 94 پیش گرفتند و توانستند حسن روحانی را راهی پاستور و جمعی از نیروهای اصلاح‌طلب و غیراصلاح‌طلب را راهی بهارستان کنند که در ادامه مسیر به‌دلیل برآورده‌نشدن نسبی انتظارات جامعه، محور انتقادها به سمت اصلاح‌طلبان رفت؛ زیرا افکار عمومی دولت یازدهم و دوازدهم و مجلس دهم را برآمده از حمایت اصلاح‌طلبان می‌دانستند. تا اینجای کار معلوم نیست که سیاست انتخاباتی اصلاح‌طلبان در انتخابات 1400 چه خواهد بود؛ زیرا به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان علاوه بر مخدوش‌شدن سرمایه اجتماعی خود به دلیل مذکور، گرفتار چند مانع دیگر نیز هستند؛ ازجمله آنکه آنها می‌دانند اگر قرار باشد شورای نگهبان همان سیاستی که در انتخابات اخیر مجلس در پیش گرفت ادامه دهد، احتمال تأیید صلاحیت نیروهای طراز اول جبهه اصلاحات بسیار کم خواهد بود. از سوی دیگر، جدای از انتقادهایی که بخشی از جامعه به اصلاحات دارد، مشکلات عدیده کنونی میل به شرکت در انتخابات را کاهش داده و تجربه نشان داده است که اگر مشارکت عمومی در انتخابات پایین باشد، شانس انتخاباتی اصلاح‌طلبان هم کاهش می‌یابد؛ حالتی که برای اصولگرایان کاملا برعکس است؛ زیرا آنها با سبد رأی ثابت اما حداقلی خود زمانی می‌توانند پیروز شوند که بدنه اصلی جامعه در انتخابات حضور نداشته باشد و مانند انتخابات اخیر مجلس، در یک انتخابات حداقلی فاتح میدان شوند. همچنین مشخص نیست در صورت ردصلاحیت نیروهای شاخص اصلاح‌طلب مجموعه اصلاح‌طلبان بین نظاره‌گربودن یا حمایت از یک نامزد غیراصلاح‌طلب اما نزدیک به مواضع‌شان کدام‌یک را انتخاب می‌کنند؟ در عین حال تا این لحظه سیاست واحد انتخاباتی خاصی در میان اصلاح‌طلبان دیده نمی‌شود، اما جسته و ‌گریخته نام‌هایی مطرح می‌شود که هرکدام البته ویژگی‌هایی دارند اما اینکه آیا همه آنها با تمام تعاریف اصلاح‌طلبی همخوان باشند، جای تأمل دارد.

فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: اصلاح‌طلبان چهره شاخص و رأی آور کم ندارند اما نهادهای حاکمیتی باید شرایطِ تشویق و حضورِ مردم را فراهم کنند

شاید کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد اصلاح‌طلبانی که دو دوره با حمایت‌های خود حسن روحانی ِ کمتر شناخته شده را راهی پاستور کردند حالا برسر همان تصمیم یعنی حمایت از روحانی در پایین‌ترین سطح محبوبیت خود در طول 23 سال اخیر باشند.

محمد سلامتی ‌گفت‌: بسیار بعید است که اصلاح‌طلبان بتوانند با یک چهره اصلاح‌طلب وارد انتخابات شوند. در واقع آنها هیچ امیدی به شورای ‌نگهبان ندارند چون اساساً برای اعضای این شورا خیلی مهم نیست که مردم در انتخابات حضوری گسترده داشته باشند. به همین دلیل کاندیداهای اصلاح‌طلبان می‌دانند که برای حضور در انتخابات تایید نخواهند شد، این در حالی است که این جریان دستش برای معرفی چهره‌های شاخص و توانا باز است.

عضو شورای مرکزی حزب مردم سالاری گفت: مهمترین مسئله انتخابات آینده، مسئله مشارکت است. جریان‌های سیاسی باید تلاش کنند که انگیزه لازم برای حضور مردم در پای صندوق‌های رأی ایجاد شود.

مسعود پزشکیان که این‌روز‌ها زمزمه‌هایی مبنی بر حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ به گوش می‌رسد، در حال حاضر سرشناس‌ترین اصلاح‌طلب حاضر در مجلس یازدهم است. او که علاوه بر دوره یازدهم مجلس سابقه نمایندگی در دوره‌های هشتم، نهم و دهم را در کارنامه خود دارد پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۵۲ جهت انجام خدمت سربازی به شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان منتقل شد و در همین دوره بود که به پزشکی علاقه پیدا کرد و در نتیجه در سال۱۳۵۴ و پس از اتمام خدمت سربازی، دیپلم دوم خود را در رشته طبیعی یا همان علوم تجربی اخذ کرد و در سال۱۳۵۵ در رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز پذیرفته شد.

پس از موضوع کرونا، انتخابات ۱۴۰۰ موضوع بحث این روزها در محافل سیاسی و شبکه‌های اجتماعی است. انتخاباتی که از یکسو اصولگرایان از هم اکنون خود را فاتح آن می‌دانند، اما اصلاح‌طلبان ناامید نیستند و معتقدند در صورت تاییدصلاحیت کاندیداهای آنها نه تنها حضور مردم در پای صندوق‌های رای بیشتر می‌شود بلکه رای اکثریت به کاندیداهای این جریان است. اصلاح‌طلبان تجربه انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ و ۹۶ را دارند که کاندیدای مورد حمایت آنها یعنی حسن روحانی در دایره اصلاح‌طلبی تعریف نمی‌شد اما تنها به واسطه اینکه مورد حمایت اصلاح‌طلبان بود مورد استقبال رای‌دهندگان قرار گرفت. از سوی دیگر شانس پیروزی اصلاح‌طلبان از یک منظر بیش از اصولگرایان است چراکه عملکرد مجلس یازدهم تا به اینجا مورد انتقاد شدید قرار گرفته است و همین موضوع سبب اجتناب رای‌دهندگان انتخابات ۹۸ به کاندیدای اصولگرایان در ۱۴۰۰ می‌شود. هادی غفاری فعال سیاسی اصلاح‌طلب در مورد احتمال کاندیداتوری سید حسین مرعشی و محسن صفایی فراهانی بیان داشت که اگر آنها هم تایید صلاحیت نشوند، ما که نمرده‌ایم! در ادامه گفت‌وگوی با هادی غفاری را می‌خوانید.

يادش بخير؛ انتخابات مجلس يازدهم در اسفند پارسال برگزار شد اما اقليت به پاي صندوق‌هاي راي رفتند به نحوي که برخي تاکيد کردند کاهش مشارکت در اين انتخابات در تاريخ برگزاري‌ انتخابات‌ها بي‌سابقه بوده است. قابل پيش‌بيني بود اصولگرايان پيروز آن انتخابات هستند چون کانديداهاي تاييدصلاحيت‌شده جريان اصلاح‌طلب محدود و در هر شهري انگشت‌شمار بودند. حالا اصولگرايان با گذشت زمان کمي از آغاز مجلس يازدهم صداي انتقادات از عملکرد بهارستان‌نشين‌ها به گوش مي‌رسد؛ صداهايي که اصولگرايان تصور آن را نداشتند. اصولگرايان تند دور هم نشستند تا براي پوشاندن انتقادها چاره‌جويي کنند و مانند هميشه به اين نتيجه رسيدند که اصلاح‌طلبان را تخريب کنند و بهانه‌اي را انتخاب کردند و آن هم متهم کردن اصلاحات به تشويق مردم براي عدم شرکت در انتخابات مجلس. شايد اصولگرايان حالا به اين نتيجه رسيده‌اند که عدم حضور کانديداهاي اصلاح‌طلبان چه تبعاتي براي آنها دارد.

در سال‌های اخیر جریان‌های سیاسی به دلیل غفلت از سامان‌دهی حیات اجتماعی از بدنه جامعه فاصله گرفته‌اند و پایگاه اجتماعی آنها به خطر افتاده است. موتور محرک جامعه نیز طبقه متوسط است که در شرایط کنونی با نادیده گرفتن دغدغه‌های خود مواجه شده است. این در حالی است که فضای سیاسی و اجتماعی کشور نیز با چالش‌های جدی سیاسی و اقتصادی مواجه شده است. همه این عوامل دست به دست هم داده تا جریان‌های سیاسی در مسیر رادیکالیزه شدن گام بردارند. به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان زیست در قدرت را فدای زیست در جامعه کرده‌اند؛ در حالی که باید ارتباط متقابلی بین جامعه‌محوری و قدرت‌محوری وجود داشته باشد. از سوی دیگر نیز اصولگرایان با تصاحب شعارهای اصلاح‌طلبی به دنبال تصاحب قوه مجریه و تکمیل پازل قدرت در آینده هستند. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع با دکتر تقی آزاد‌ارمکی جامعه‌شناس برجسته کشور گفت‌وگو کرده است. دکتر آزاد‌ارمکی معتقد است: «‌اصولگرایان زودتر از موعد مقرر نزاع را آغاز کرده‌اند. در چنین شرایطی ضعف‌های امروز اصلاح‌طلبی به ضعف‌های یک سال آینده انتقال پیدا نمی‌کند؛ اتفاقی که در نهایت به سود اصلاح‌طلبان خواهد بود. اگر اصلاح‌طلبان باهوش و ذکاوت عمل کنند باید اصولگرایان را به شدت تحریک کنند که اصولگرایان با همه قدرت وارد صحنه شوند و شروع به قیل و قال کنند. این قیل و قال کردن یک سال از عمر اصولگرایان را هدر می‌دهد و از سوی دیگر اصلاح‌طلبی فرصت پیدا می‌کند ورژن جدیدی از خود بروز بدهد». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

سيب انتخابات در ايران هميشه هزار چرخ مي‌خورد و در نهايت نيز چهره‌اي از درون صندوق راي بيرون مي‌آيد که اکثرا جريانات و کنشگران سياسي را متعجب مي‌کند. مثلا در انتخابات سال 76 همه فکر مي‌کردند علي‌اکبر ناطق‌نوري به رياست‌جمهوري خواهد رسيد اما همه ديدند که در رايي تاريخي جامعه رئيس دولت اصلاحات را برگزيد. يا در سال 84 با وجود چهره‌هايي شاخص چون مرحوم آيت‌ا... هاشمي، محمود احمدي‌نژاد به پيروزي دست يافت. از اين رو انتخابات 1400 نيز همانطور غيرقابل پيش‌بيني مي‌نمايد. حسن غفوري‌فرد فعال سياسي اصولگرا معتقد است: «چهره‌اي که مي‌خواهد رئيس‌جمهور شود بايد يک چهره ملي کاريزماتيک باشد و ديگران را تخريب نکند و ايده‌هاي اميدبخشي براي مردم داشته باشد.»