اتحاد امنیتی ایران و آمریکا راه نجات عراق
روزنو :حسین موسویان
سوریه و عراق در شرف فرو رفتن به سمت هرج و مرج کامل و تبدیل به یک سومالی دیگرند که هر گوشه آنان را جنگ‌سالاری به دست بگیرد و پناهگاهی امن برای گروه‌های تندرو و تروریست شوند. ترس عمده، همان‌طور که اوباما در ٢٢ ژوئن ابراز کرد این است که این گروه‌ها که اینک زمین‌هایی را در عراق و سوریه به تصرف خود درآورده‌اند، در صورت مقابله نکردن، بر قدرت‌شان افزوده شود. منطق حکم می‌کند که در صورت تحقق چنین وضعیتی همان طور که این تهدید از سوریه به عراق سرایت کرد کشورهای دیگر را نیز در بر بگیرد و تمامی منطقه را بی‌ثبات کند. تهران و واشنگتن پیش از آنکه بحران عراق منجر به یک جنگ تمام عیار داخلی شود باید با کمک یکدیگر به حل آن فایق آیند. تهدید عمده دیگر این است که در ادامه تحولات جاری گروه‌های تروریستی به اختلافات شیعه و سنی دامن زده و یک جنگ مذهبی تمام‌عیار را به راه اندازند. در صورت بروز این وضعیت درگیری موضعی عراق می‌تواند به یک جنگ منطقه‌ای منجر شده و بازیگران اصلی را در منطقه، اعم از دولت‌ها و گروه‌های شبه نظامی را وارد صحنه جنگ کند. اوباما با نظریه فرستادن سربازان آمریکایی به عراق مخالفت کرده و در عوض پیشنهاد «یک راهبرد هدفمندتر» و «یافتن شریک و آموزش نیروهای نظامی محلی» را مطرح کرده است. اما در واقع این کاری است که آمریکا ظرف 10 سال گذشته مشغول به آن بوده است و میلیاردها دلار برای آمریکا هزینه در بر داشته است. با این همه تا این لحظه نتیجه آن سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش‌ها این بوده است که پلیس و ارتش عراق، در موصل دومین شهر بزرگ عراق، و در دیگر شهرهای استان انبار، به محض مشاهده ستیزه‌جویان اسلحه‌ها را بر زمین گذاشته و شهرها را تسلیم کردند. این دیگر رازی سر به مُهر نیست که گروه داعش از سوی برخی افراد در کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس حمایت مالی می‌شود. در حالی که بالاترین مقامات آمریکا، از جمله اوباما، اوج‌گیری نیروهای تروریستی در سوریه و عراق را تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا قلمداد کرده‌اند، این نگرانی عمیق و مشترک می‌تواند به عنوان ستونی برای همکاری میان ایران و آمریکا تلقی شود. ایران و آمریکا هر دو با یک نیروی تروریستی روبه‌رو هستند که اینک هم سرزمین نسبتا بزرگی را به اشغال درآورده و هم صدها میلیون دلار پول نقد بانک مرکزی موصل را ربوده و در اختیار خود دارد. منافع و نقاط مشترک تهران و واشنگتن را در مهار بحران عراق می‌توان به شرح زیر برشمرد: جلوگیری از یک جنگ مذهبی- فرقه‌ای همه جانبه، مخالفت با فروپاشی نظام فعلی عراق که پس از سرنگونی صدام مستقر شد، امنیت عبور نفت در خلیج فارس، جلوگیری از فروپاشی سیستم حکومتی دولت - ملت در خاورمیانه، جلوگیری از دخالت نظامی آمریکا در منطقه، دور نگاه داشتن منابع نفتی از دست تروریست‌ها، حفظ تمامیت ارضی عراق و تشکیل یک دولت فراگیرتر در عراق به منظور جلوگیری از خشونت‌های فرقه‌ای و نیز ایجاد اتحاد جهت مقابله با نیروهای یاغی و تروریستی. راه پیش‌رو: در حالی که ایران و آمریکا می‌باید متفقا نهادهای امنیتی و نظامی عراق را تقویت کنند، نقش ایران در همکاری با آمریکا در سه جبهه متفاوت کلیدی است. همان‌طور که سناتور دایان فین ستاین، سناتور ایالت کالیفرنیا اظهار کرده است ایران می‌تواند نقش عمده‌ای در جلوگیری از یک جنگ داخلی با بهره گرفتن از نفوذ خود در میان گروه‌های شبه نظامی شیعه در عراق بازی کند. با توجه به رابطه تاریخی و نفوذ در عراق و آشنایی با پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی عراق، ایران می‌تواند نقش اساسی در سازمان‌دهی سیستم امنیتی عراق به منظور ردیابی فعالیت‌های گروه‌های تندرو و درنهایت از هم پاشیدن آن‌ها بازی کند. بحران عراق بدون خاتمه دادن به بحران در سوریه امکان‌پذیر نیست. بحران این دو کشور، امروز بیش از هر زمان دیگر، درهم تنیده شده‌اند. تحلیلگران بسیاری معتقدند که بدون حضور ایران هر نوع ابتکاری برای غلبه بر نیروهای مخرب تروریستی محکوم به شکست است. درحالی که کنفرانس‌های ژنو در مورد سوریه از نظر بالینی مرده‌اند ایران می‌تواند در یک چارچوب جدید، تحت نظارت سازمان ملل به تلاش‌های جهانی در این زمینه کمک موثری کند. در عین حال، دولت اوباما و جامعه جهانی باید به تامین کنندگان مالی گروه‌های تروریستی فشار آورده و فعالیت‌های آنان را متوقف کنند. مبارزه با پیروان بن‌لادن که فطرتا دشمن حکومت عربستان سعودی و دیگر کشورهای پادشاهی عرب هستند، برای حکومت عربستان امری حیاتی است. ایران، آمریکا و عربستان سعودی با همکاری یکدیگر و با استناد به فتاوی رهبران دینی شیعه و سنی می‌توانند اتحادی را تحت لوای اسلام شکل دهند که درعین مبارزه با نیروهای تندرو حکومتی فراگیرتر را در عراق سازمان دهد. برای تحقق یک حکومت فراگیرتر در عراق همکاری دولت عراق ضروری است و کمک ایران در این زمینه از جایگاه خاصی برخوردار است. یکی از تاکتیک‌های نیروهای تروریستی، پوشش دادن فعالیت‌های‌شان تحت لوای جنگ شیعه و سنی است. تا این لحظه این تاکتیک هم به تصرف آرام و بدون مقاومت شهرهای سنی‌نشین در عراق کمک کرده و هم وسیله‌ای برای جذب نیرو توسط این سازمان‌های تروریستی بوده است. برای مقابله با این تاکتیک باید تلاش شود که تروریست‌ها از بقیه اهل تسنن، که مخالف این بربریت به نام دین هستند، متمایز شوند. به این منظور باید بجای لفظ از «تکفیری‌ها» و یا به‌طور ساده «تروریست‌ها» را در موقع ارجاع به آنان استفاده کرد. نشانه‌ها حاکی از آن است که دکترین راهبردی آمریکا کاهش حضور نظامی آن کشور در منطقه خاورمیانه و تقویت نیروهای آمریکایی در منطقه اقیانوس آرام است. ایران از این راهبرد استقبال می‌کند. در صورت حل مساله هسته‌ای، ایران به عنوان قدرت منطقه و با ثبات‌ترین کشور منطقه می‌تواند آمریکا را در دوران گذار راهبرد مذکور، و حتی پس از آن، برای ایجاد ثبات پایدار در منطقه کمک کند. همکاری ایران و آمریکا برای جلوگیری از فروپاشی عراق به عنوان یک دولت و یک ملت امری حیاتی است.
