نقش آيت الله هاشمي در معادلات انتخاباتي مجلس دهم
انتخابات دوره يازدهم رياست جمهوري اگرچه با شوک بزرگ رد صلاحيت آيت الله هاشمي رفسنجاني همراه بود اما همچنانکه اتفاق افتاد، تدبير وي براي تنظيم معادلات سياسي مابين اصلاح طلبان، کارگزاران و اعتداليون و حمايتش از حسن روحاني موجب شد تا اين کانديداي رياست جمهوري با اکثريت قاطع آرا در دور اول انتخابات يازدهم، گوي رقابت را ببرد.
کارگزاران چپ گرا که علقه سياسي و معنوي خاصي به آيت الله سياست ايران دارند، بي شک تن به خواسته او خواهند داد، آيتاللهاي که در بزنگاه انتخابات رياست جمهوري يازدهم حسن روحاني را بر محمدرضا عارف ارجحيت داد و توانست رهبر جريان اصلاحات را هم به اين خواسته متمايل سازد تا با اين تيزهوشي و فراست خود زمينه بازگشت اصلاح طلبان به عرصه سياست را باز کند؛ بازگشتي که شايد تا مدتها اصلاح طلبان را وامدار و گوش به فرمان هاشمي رفسنجاني سازد.
در واقع انتخابات يازدهم نشان داد که معادلات گروهها و جناحهاي سياسي نزديک به هم ميتوانند با تدبير يک چهره فراجناحي همچون آيت الله هاشمي، در زير يک لواي واحد قرار گرفته و رقابتهاي انتخاباتي را با پيروزي پشت سر بگذارند.
از اين نظر نگاه رسانهها و کارشناسان حوزه سياسي کشور بيش از پيش به تحليل و واکاوي حمايت رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام از نامزدهاي احتمالي دوره دهم مجلس شوراي اسلامي بسته است که سرانجام چه ليستي از ميان توافقهاي احتمالي گروههاي سياسي نزديک به وي ارائه خواهد شد.
در اين ميان احتمال حضور چهار نامزد از سوي اين گروهها وجود دارد و چنان که پيداست خارج از اين گروه احتمالي چهار نفره، کسي ديگر مدعي رياست مجلس دهم نيست؛ علي اکبر ناطق نوري، محمدرضا عارف، محمدعلي نجفي و علي لاريجاني.
شيخ ناطق به صندلي گذشته خود برميگردد
شيخ ناطق، يکي از خبرسازترين چهرههاي سياسي ايران در نزديک به يک دهه گذشته بوده است. گمانه زنيهاي گسترده راجع به تغيير مواضع اصولگرايانه او به اصلاح طلبانه و همچنين احتمال حضورش در انتخابات آتي مجلس مدتهاي متمادي بحثهاي داغ رسانهاي را به سمت و سوي خود کشاند.
اين چهره ميانهرو سياست در سالهاي اخير، به يکي از قطبهاي مشاوره نامزدهاي انتخاباتي براي حضور و تصدي پستهاي مهم کشور تبديل شده است.
رابطه نزديک وي با آيتالله هاشمي و مواضع معتدل سياسياش باعث شده تا گروههاي ميانهرو اصولگرايان و اصلاح طلب از او حرف شنوي داشته باشند.
براي مصداق اين نکته ميتوان به رايزنيهاي انتخاباتي خاتمي در سال گذشه با آيت الله هاشمي و به روايتي ناطق نوري، اشاره کرد که صلاح جريان اصلاحات را در ائتلاف بر روي کانديدايي با برچسب اعتدال گرايي و با سابقه اصولگرايي ديده بودند نه انتخاب محمدرضا عارف.
با اين همه گرچه در بسياري از گفتوگوها و رايزنيها وي از عدم حضورش در انتخابات آتي مجلس گفته است اما او هنوز يکي از گزينههاي احتمالي گروههاي نزديک به هاشمي رفسنجاني است زيرا در صورت نهايي شدن اجماع بر سر حضورش در انتخابات مجلس شوراي اسلامي، بعيد به نظر ميرسد که ناطق از پذيرش آن سر باز بزند.
به هر حال نه تنها اصلاح طلبان که راست گرايان سنتي نيز بي ميل نيستند که بعد از ناکامي در انتخابات رياست جمهوري يازدهم اين بار با کارت برنده شيخ ناطق وارد گود رقابت شوند. شيخ اما هنوز در لفافه و اما و اگر از حضورش سخن مي گويد. از همين روست که در کنار نام ناطق نوري گزينه هاي ديگري نيز از جنس محمد علي نجفي مطرح شدهاند.گرچه احتمال حضور اين شيخ 71 ساله در انتخابات مجلس بعيد است اما در هر صورت اثرگذاري وي بر روند انتخاب ليست احتمالي مشترک در ميان گروههاي ميانهرو، مهم و تعيين کننده است.
عزم محمدرضا عارف براي تصدي رياست مجلس
محمدرضا عارف در روزهايي که ديگر هم صنفان اصلاح گرايش سرخوش از نتيجه انتخابات رياست جمهوري يازدهم روزهاي آرام و کم هياهويي را ميگذرانند، پرکارتر و فعالتر از همه 8 سال گذشته، شهر به شهر و استان به استان براي سخنراني و افتتاح شعبههاي دفتر اميد ايرانيان ميرود. تحرکاتي که تنها يک هدف را دنبال ميکند؛ برنامه ريزي براي انتخابات مجلس دهم و نشستن بر کرسي رياست پارلمان.
نامه نيوز در اين باره نوشته است: مرد آرام و يزدي اصلاحات که بعد از سالها سکوت به يکباره پا به ميدان انتخابات رياست جمهوري نهاد و در نهايت نيز به عنوان تنها کانديداي اصلاح طلب مورد تاييد شوراي نگهبان قرار گرفته بود شايد تصور نمي کرد تنها دو روز مانده به موعد نهايي انتخابات با خواسته رهبر اصلاحات مبني برکناره گيري از عرصه رقابت به نفع کانديداي غير اصلاح طلب روبرو شود. اويي که روزگاري در کسوت معاونت اولي خاتمي طي روزگار کرده بود کمترين انتظارش از رييس دولت اصلاحات را اعلام حمايت او از خود ميديد.
اينگونه بود که معاون اول دولت اصلاحات با خاطرهاي تلخ با انتخابات رياست جمهوري وداع کرد. او گرچه ماههاي گذشته جسته و گريخته و با ابهام از حضورش در انتخابات مجلس سخن ميگفت و تنها تاکيدش بر حضور فعال اصلاح طلبان و يا تشکيل حزبي از سوي خود براي نقش آفريني فعال در انتخابات آينده بود اما گويي ديگر به تصميم نهايي رسيده و عزم خود را تصرف صندلي رياست بهارستان جزم کرده است. آنگونه که اين روزها با قطعيت بيشتري از حضورش در انتخابات مجلس سخن ميگويد. آنچنان که ميگويد «حتما» و «محکم محکم» در انتخابات مجلس آينده حضور خواهم داشت.او که تاکيد دارد بايد «اکثريت» مجلس دهم در اختيار اصلاح طلبان باشد، اين مهم را گامي سرنوشت ساز در جهت کمک به دولت حسن روحاني ميداند.
عارف در ضمن سخنانش گرچه تحرکات انتخاباتي اش را در مسير تحرکات انتخاباتي ديگر تشکل هاي اصلاح طلب مي داند اما در ضمن آن هشدارهايي را نيز روانه بزرگان و سران اصلاحات مي کند، هشدارهايي که تلويحا پيام دلخوري از يک سو و پايبند نبودن به اجماع هاي دقيقه نودي از جنس اجماع صورت گرفته در انتخابات رياست جمهوري يازدهم را مخابره مي کند.
عارف حتي اين روزها کمي هم پرده از واقعيت ها برداشته و درباره کناره گيري اش از انتخابات«من با اين ساز و کار موافق نبودم اين را براي اولين بار است که طرح ميکنم با جمعبندها موافق نبودم و فقط به خاطر قول و قرارهاي اخلاقي با آقاي خاتمي کنارهگيري کردم»عارف اما شايد سياستمدار خوش شانسي نباشد، او در زماني لباس رزم سياسي بر تن کرده و فعالانه پا به ميدان گذاشته که قلندرهاي سياسي زيادي پا به ميدان رقابت نهاده اند، سياسيوني که عارف را گاها زير سايه خود مي برند.
حسن روحاني از جمله آن قلندرهايي بود که عارف را در دقيقه نود از ميدان انتخابات رياست جمهوري به در کرد. گرچه روحاني خود تصميم گيرنده نبود و اين مثلث هاشمي-خاتمي و ناطق نوري بود که در نهايت عارف را مجبور به کناره گيري کردند اما بعيد به نظر نميرسد اين بار نيز تصميم گيريهاي پشت پرده و اجماع هاي لحظه آخري عارف را باز هم ناکام از نشستن بر صندلي رياست يکي ديگر از قواي اصلي کشور کند. شايد از همين روست که او در ضمن تاکيد بر حضور اصلاح طلبان در انتخابات مجلس دهم تلويحا هشدارهايي را هم به آنها داده است« براي انتخابات مجلس آينده بايد اصلاح طلبان با برنامه اي منسجم وارد شوند و در اين راه تمام تلاش خود را به کار خواهم بست، لذا زير بار ائتلاف هاي چشم بسته و بدون برنامه نظير انتخابات رياست جمهوري يازدهم نخواهم رفت »
محمدعلي نجفي؛ گزينه روي ميز ميانهروها
اخبار جسته و گريخته اما حکايت ديگري دارد، گويي اين بار نيز سايه بلند ناطق نوري قرار است بر سر عارف باشد. شيخ نور گرچه بارها از عدم حضورش در انتخابات گفته و اطرافيانش نيز اين امر را تلويحا تاييد کرده اند اما ناطق نوري همچنان يکي از گزينه هاي اصلي اصلاح طلبان براي سرليستي انتخابات مجلس دهم است. مرد تکنوکرات و محبوب آيت الله سياست ايران که در بحبوحه انتخابات رياست جمهوري در کنار اسحاق جهانگيري دو گزينه اصلي کارگزاراني ها بود، در نهايت اما تدبير آيت الله هاشمي و همراهان سياسي اش يعني ناطق نوري و خاتمي بر آن قرار گرفت که حسن روحاني کانديداي نهايي اعتدالگرايان و اصلاح طلبان باشد و اين دو از صحنه کنار رفتند.نجفي يکي از سه وزير پيشنهادي کابينه حسن روحاني بود که با وجودي که موافقت نيمي از مجلس را جلب کرده بود، با اختلاف يک راي از مجموع 284 راي موفق به حضور در وزارت آموزش و پرورش نشد. بيشتر نمايندگان مخالف وي، او را به حضور در جريان اعتراضات پس از اعلام نتايج انتخابات 1388 متهم کردند.با اين وجود دو روز بعد، حسن روحاني طي حکمي وي را به معاونت رئيس جمهور و رياست سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري کشور منصوب نمود اما بهمن ماه سال گذشته، نجفي از رياست سازمان ميراث فرهنگي استعفا کرد.وي گرچه از زمره مرداني بود که به دولت روحاني راه يافت اما به سرعت از قطار دولت جدا شد و بيماري و سنگيني کار را عامل اين کناره گيري اعلام کرد با اين وجود روحاني وي را به عنوان مشاور رئيس جمهور و دبير ستاد هماهنگي اقتصادي جمهوري اسلامي ايران منصوب نمود.اما اين روزها نام او در کنار ناطق نوري به عنوان گزينههاي مطلوب اصلاح طلبان بر سر زبان ها است هرچند که محمدعلي نجفي ممکن است به اندازه ديگر نامزدهاي مطرح در اين گروه در ميان اقشار جامعه شناخته شده نباشد اما به هر حال يک گزينه تصدي رياست مجلس شوراي اسلامي است و حاميان ويژهاي هم در ميان گروههاي اصلاح طلب و اصولگرا دارد همچنين حمايت آيت الله هاشمي از وي به عنوان يکي از چهرههاي اثرگذار و مجرب نيز ميتواند تقويت کننده احتمال اجماع بر روي وي باشد.
اصلاح طلبان تن به رياست لاريجاني در
پارلمان دهم مي دهند؟
اما فضاي رقابت براي انتخابات مجلس آنجا دشوارتر مي شود که برخي اخبار جسته و گريخته حکايت از آن دارد که دوگانه هاشمي و ناطق نوري بي تمايل نيستند که رياست علي لاريجاني در مجلس دهم نيز استمرار يابد. لاريجاني که چون ناطق نوري و روحاني خاستگاهش به راست گرايان سنتي باز مي گردد در چندماه گذشته همراهي خوب و منصفانه اي را با دولت روحاني از خود نشان داده است و سپر دفاعي دولت در مقابل تندروها بوده است. رياست مدبرانه لاريجاني بر مجالس هشتم و نهم اين احتمال را ايجاد کرده است که طيف نزديک به هاشمي در صورت حضور نيافتن ناطق نوري در انتخابات و عدم حضور نجفي در انتخابات به دليل بيماري، لاريجاني را بر ديگر گزينهها ترجيح دهند و زمينه پيروزي او را فراهم سازند. امري که از سوي قدرت الله عليخاني مشاور آيت الله نيز بيان مي شود. او معتقد است که به صلاح اصلاح طلبان است که لاريجاني رياست مجلس بعدي را نيز در اختيار داشته باشد.از همين باب است که حضور عارف در انتخابات مجلس آينده که بنا به گفته وي اکثريت آن متعلق به اصلاح طلبان خواهد بود با اما و اگرها و موانع بسياري همراه خواهد بود و مي تواند به چالشي جديد براي اصلاح طلبان در انتخابات آينده تبديل شود.
معادلات روي کاغذ
به نظر مي رسد در صورت حضور علي اکبر ناطق نوري ديگر معتمد و يار غار هاشمي يا محمدعلي نجفي تکنوکرات محبوب آيت الله در انتخابات مجلس دهم، اين بار هم اين قلندرها بر عارف ارجحيت يابند. در همين راستا طي چند روز گذشته عارف در خصوص احتمال سرليستي خودش به همراه حجت الاسلام ناطق نوري و محمد علي نجفي، از زير بار پاسخ دادن فرار کرد و گفت«اين بحث ها خيلي زود است و بيشتر سلايق و نظر افراد است با اين وجود جبهه اصلاحات بسيار جدي و با پيش فرض پيروزي جلو خواهد آمد»به هر روي چيزي که قابل پيش بيني باشد هم اکنون وجود ندارد، اما به نظر ميرسد احتمال اصرار اصلاح طلبان براي تصدي رياست مجلس با توجه به اين که به احتمال بسيار چيدمان نمايندگان مجلس دهم عمدتا اصلاح طلب خواهد بود، در معادلات اعتداليون تغيير ايجاد کند.آيا اعتدالگرايان در پاسخ به حمايت اصلاحطلبان در انتخابات رياست جمهوري، از آنان در انتخابات مجلس پشتيباني خواهند کرد؟
