تورم شدید لبنیات، سفرههای کارگری را از شیر و ماست هم خالی کرد
روزنو :آنچه در اواسط آذرماه ۱۴۰۴ بر معیشت جامعه کارگری میگذرد، صرفاً یک نوسان قیمتی نیست بلکه یک ناترازی مالی ویرانگر است که با رشد چند ده درصدی بهای محصولات لبنی از ابتدای سال، در برابر افزایش ۴۵درصدی حداقل دستمزد پایه، قد علم کرده است. این شکاف فاحش، اقلام حیاتی را از سبد مصرفی قشر آسیبپذیر رانده و با تحمیل تورم سنگین به دهکهای کمدرآمد، سند آسیبپذیری بیشتر کارگران را امضا کرده است. فعالان کارگری تأکید میکنند این بینظمی اقتصادی، در ماههای اخیر تشدید شده و تمامی افزایش مزدی امسال را خنثی کرده است.
بررسی شاخصهای اقتصادی نشان میدهد که تورم در سال جاری با جهشی حیرتانگیز، بهسرعت به سمت تضعیف کامل قدرت خرید کارگران پیش میرود. رشد بیش از 100درصدی بهای محصولات لبنی، مستندترین گواه بر این گسست اقتصادی است. این نرخ، از مقایسه قیمت شیر پرچرب یک لیتری در ابتدای سال (حدود ۳۰هزار تومان یا کمی بیشتر) با نرخ حیرتآور ۸۵.۸۰۰ تومانی آن در هفته دوم آذرماه به دست آمده است. این جهش قیمتی در حالی بر خانوار کارگری تحمیل میشود که حداقل حقوق پایه کارگران تنها ۴۵درصد افزایش یافته است.
فروپاشی قدرت خرید و فرسایش
سرمایه انسانی
بنا بر گزارشهای مرکز آمار، تورم نهتنها مهار نشده، بلکه به شکلی ناعادلانه توزیع شده است. نرخ تورم سالانه دهک اول (۴۱.۷درصد) بهشکل مستند بالاتر از دهک دهم (۳۹.۵درصد) ثبت شده است. این شکاف ۲.۲درصدی، بهوضوح سهم بالای خوراکیها را (با تورم نقطهبهنقطه ۶۶.۲درصدی و ۱۰۰.۲درصدی نان و غلات) در سبد معیشت کارگران نشان میدهد.
نظم اقتصادی بازار در اواسط آذرماه بهکلی از بین رفته و دیگر صحبت از نوسان ماهانه نیست و قیمتها در بازههای کوتاه تغییر میکنند. قیمت یک بطری شیر، در فاصله ششم تا هشتم آذر ماه، ۹هزار تومان افزایش یافته است
نظم اقتصادی بازار در اواسط آذرماه بهکلی از بین رفته و دیگر صحبت از نوسان ماهانه نیست و قیمتها در بازههای ۴۸ساعته تغییر میکنند. قیمت یک بطری شیر، تنها در فاصله ۴۸ ساعت (از ۶ آذر به ۸ آذر)، ۹ هزار تومان افزایش یافته است. همزمان، بحران به سایر اقلام ضروری نیز سرایت کرده است؛ تورم نان و غلات با رشد نقطهبهنقطه ۱۰۰.۲درصدی و میوه و خشکبار با ۱۰۸.۳درصد جهش، دیگر بخشهای سفره کارگر را نشانه رفته است.
تهدید علیه سلامت نسل و سرمایه انسانی
حذف اجباری منابع کلسیم از سبد غذایی، مستقیماً سلامت عمومی و سرمایه انسانی کشور را هدف قرار داده است. کمبود شیر در سنین رشد، منجر به عواقبی چون تأخیر در رشد قدی و راشیتیسم میشود؛ این در حالیست که عوارض حذف لبنیات در درازمدت (۱۰ تا ۱۵ سال بعد) بهصورت پوکی استخوان و شکستگی لگن در سنین بالا خود را نشان میدهد که هزینههای درمانی سنگینی را به فرد و جامعه تحمیل میکند. آمارها و گزارشهای تخصصی وضعیت را نگرانکنندهتر نشان میدهند:
سرانه مصرف نگرانکننده: سرانه مصرف لبنیات در ایران حدود ۷۰ کیلوگرم به ازای هر فرد است، در حالیکه این میزان در میانگین جهانی حدود ۱۶۰ کیلوگرم توصیه شده است. این شکاف بیش از ۵۰درصدی نشان میدهد که گرانیهای اخیر، وضعیت کمبود کلسیم در دهکهای کمدرآمد را به بحران تبدیل کرده است. هشدار وزارت بهداشت: مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت در واکنش به گرانیها هشدار داده که کاهش مصرف لبنیات میتواند اثرات جبرانناپذیری بر کودکان، زنان باردار و سالمندان داشته باشد. حتی آمار رسمی وزارت بهداشت در سالهای گذشته نیز شیوع سوءتغذیه را در ۸۰۰هزار کودک در سنین رشد (معادل ۱۵درصد از کودکان) گزارش کرده که این امر نشاندهنده ناامنی غذایی روبهرشد در دهکهای پایین است.
قیمتها رها شده است
«علی اصلانی» دبیر کانون شوراهای اسلامی کار استان البرز، ابعاد انسانی و اجتماعی بحران اقتصادی جاری را تشریح کرد و با اشاره به گستردگی جمعیت کارگری گفت: حدود 70 تا 80درصد جمعیت کشور، شامل بازنشستگان، قشر کارگری و سایر حقوقبگیران حداقلبگیر هستند. تورمی که در سبد کالایی کارگران در زمان مذاکرات مزدی پیشبینی شده بود، اکنون با واقعیتهای اقتصادی قابل مقایسه نیست. بهویژه در ماههای اخیر، کنترل قیمتها از دست خارج شده و بازار به حال خود رها شده است. در این شرایط هر کس هر اقدامی که میخواهد انجام میدهد، بهویژه در زمینه لبنیات و اقلام حیاتی سفره کارگران.
اصلانی: تورمی که در زمان مذاکرات مزدی پیشبینی شده بود، اکنون با واقعیتهای اقتصادی قابل مقایسه نیست. بهویژه در ماههای اخیر، کنترل قیمتها از دست خارج شده و بازار به حال خود رها شده است
وی با تشریح آشفتگی قیمتها در اقلام اساسی افزود: در سبد کالای کارگری، عمدتاً نان، تخممرغ و گوجه مطرح است. در زمینه حبوبات و لبنیات نیز تورم به شکل قابلتوجهی افزایش یافته است. در بهار و تابستان امسال، تخممرغ نهایتاً شانهای ۱۴۰هزار تومان بود اما در روزهای قبل و هنگام خرید، قیمتها در فروشگاههای مختلف از 265 تا ۲۸۵هزار تومان متغیر بود.
اصلانی در توضیح چرایی این نوسانات گفت: هنگامی که درباره این تفاوت قیمتها سؤال میکنم، پاسخ میدهند که تخممرغها دارای مارکها و ویژگیهای متفاوت هستند. این شرایط در بازار مرغ نیز مشاهده میشود. مرغی که چند ماه قبل، کیلویی ۸۵ تا ۹۰هزار تومان بود، اکنون بین ۱۵۵ تا ۱۶۵هزار تومان قیمت دارد و با نامهایی مانند «مرغ سبز»، «مرغ شماه» و «مرغ زنجانی» عرضه میشود. این واقعیت نشان میدهد که کنترل قیمتها از دست متولیان خارج شده است.
او نمونهای از بینظمی در بازار لبنیات را نیز بیان کرد: قیمت دوغی که پیشتر ۵۲هزار تومان بود، در دو سه هفته اخیر به ۷۳هزار تومان رسیده است. فروشنده در پاسخ اعتراضات میگوید «به خدا قسم من کارهای نیستم. ما نیز هر روز فاکتورها را تغییر میدهیم و گرفتار هستیم». این نشان میدهد که قیمتها بهطور مداوم در حال نوسان است.
ناتوانی دستمزدها
در مقابله با هزینههای زندگی
دبیر شورای اسلامی کار استان البرز به ناتوانی دستمزدها در مقابله با هزینههای زندگی اشاره کرد و گفت: حقوق دریافتی یک کارگر، شامل پایه حقوق ۱۰ میلیون و ۳۰۰هزار تومان، دو میلیون و ۲۰۰هزار تومان بن خواربار، ۹۰۰هزار تومان حق مسکن و ۵۰۰هزار تومان حق تأهل است و با اضافهکاری نهایتاً به ۲۰ میلیون تومان میرسد. با تورم فعلی، حقوق یک کارگر تنها 10 روز زندگی معمولی او را تأمین میکند. باید از مسئولان پرسید که این کارگر برای ۲۰ روز باقیمانده چگونه زندگی خواهد کرد.
اصلانی گفت: در مورد دستمزد، انصافاً امسال وزیر و رئیسجمهور در شورای عالی کار کمک زیادی کردند و دستمزد، افزایش خوبی نسبت به سالهای گذشته داشت اما متأسفانه کنترل تورم عملی نشد و آن شیرینی افزایش دستمزد که در اسفندماه، جامعه کارگری را خوشحال کرده بود، از خردادماه به این سو تلخ شد.
وی در نهایت به پیامدهای اجتماعی گرانیها اشاره کرد و گفت: آثار این شرایط اقتصادی، مسائل اجتماعی خود را ۱۰ تا ۱۵ سال آینده نشان خواهد داد. مرکز پژوهشها اعلام کرده که ۱۳ میلیون دختر و پسر بالای ۳۵ سال مجرد داریم و ۱۲درصد جمعیت بازنشسته است که ظرف ۲۰ سال آینده به ۳۵درصد میرسد. جوانی که قادر به ازدواج نیست، میگوید «با 16 میلیون تومان تنها میتوانم تا 15 روز هزینه زندگی خود را تأمین کنم. آیا پولی برای خرید شیر فرزندم خواهم داشت؟» وضعیت اقتصادی موجود دلیل اصلی این مشکلات اجتماعی است.
نسل آینده در تهدید
ناهمخوانی فاحش میان رشد بیش از 100درصدی بهای لبنیات و ۴۵درصدی دستمزد کارگران، سندی از فرسایش بیوقفه قدرت خرید قشر کارگر در اواسط آذرماه ۱۴۰۴ است. فشار تورم بر دهکهای کمدرآمد، نهتنها معیشت، بلکه سلامت نسل آینده و بنیانهای اجتماعی کشور را هدف قرار داده و تا زمانیکه تورم اقلام حیاتی مهار نشود، عواقب پرهزینه و ساختاری آن در جامعه ادامه خواهد داشت.
