در آستانه مذاكرات ايران و گروه 1+5 در وين، مذاكرات كارشناسي ايران و آژانس پس از چند روز بحث و بررسي به پايان رسيد و مقدمات را براي اجلاس خانم اشتون، دكتر ظريف و روساي نمايندگان گروه 1+5 فراهم كرد.درمذاكرات كارشناسي، پيشرفت‌ها درباره اجراي اقدامات عملي توافق شده قبلي ايران وآژانس بررسي شد. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در پايان اين مذاكرات طي بيانيه‌يي اعلام كرد: «ايران چند اقدام را عملي كرده و برخي از فعاليت‌هاي مرتبط با آنها ادامه دارد».به اين ترتيب نگاه مثبت آژانس به مذاكرات ايران و گروه 1+5 منتقل مي‌شود تا هنگام نگارش متن برنامه جامع به عنوان اقدامات اعتمادسازي ايران به كار گرفته شود.از سوي ديگر مذاكرات كارشناسي و رايزني در مورد چگونگي توافق روي برنامه جامع يعني گام دوم از «برنامه اقدام مشترك» درحاشيه نشست كميته مقدماتي بازنگري معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌يي در نيويورك از 15 تا 19 ارديبهشت ماه توسط كارشناسان ايراني و گروه 1+5 در جريان بود تا طرفين هنگام نگارش متن در اجلاس وين 4 اختلافات كمتري داشته باشند.بنابراين دو اجلاس كارشناسي پشتوانه اجلاس وين 4 مي‌باشد كه تا حدود زيادي اطمينان مي‌دهد اجلاس وين 4 نيز بدون هر گونه مشكل جدي شروع مي‌شود. نگارش متن برنامه جامع از پيچيدگي‌ها و دقايق حقوقي فراواني برخوردار است كه بايد با آرامي و دقت لازم از سوي مذاكره‌كنندگان ايراني دنبال شود. اين برنامه مي‌تواند آينده فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران و حتي برنامه سياست خارجه كشورمان را هموار سازد و سمت و سوي آن را تعيين كند. همچنين چگونگي برداشتن گام‌ها براي لغو تحريم‌ها با توجه به انواع تحريم‌هاي شوراي امنيت و تحريم‌هاي فراقانوني يكجانبه امريكا و اتحاديه اروپا در اين برنامه جامع روشن وتبيين مي‌شود.لذا مذاكره‌كنندگان به طور جدي‌تر بايد ابعاد منافع و امنيت ملي كشور را در اين توافقات مورد نظر قرار دهند. بي‌شك شش كشور گروه 1+5 نيز بر اساس منافع و امنيت ملي خود به اين برنامه جامع مي‌نگرند و اين مي‌آموزد كه تا چه حد نگارش اين متن براي مذاكره‌كنندگان مهم و تعيين‌كننده است تا از عهده وظيفه‌يي خطير برآيند.آنچه مذاكره‌كنندگان در اين مقطع احتياج دارند يك پشتوانه مستحكم نظام ومردم است تا با آرامش اين مذاكرات را شروع كرده و به پيش ببرند به ترتيبي كه دقت و سنجيدگي فداي شتاب وعجله نشود. عبوراز اين مرحله تا تكميل پروسه اعتمادسازي معمولا براي ساير كشورها سال‌ها طول كشيده و مهمترين دوره براي توافقات هسته‌يي به شمار مي‌رود.

برخي در كشور با درك اهميت اين دوره از تاريخ معاصر ايران تلاش دارند يكپارچه از مذاكره‌كنندگان خود حمايت به عمل آورند تا اعتماد به نفس كامل را به آنان منتقل سازند وبه گروه 1+5 هم پيام دهند كه اكثريت قريب به اتفاق مردم ايران پشت سر مذاكره‌كنندگان خود كه از مجرب‌ترين ديپلمات‌هاي كشور هستند، مي‌باشند. اين اقدام پسنديده مي‌تواند قدرت چانه‌زني مذاكره‌كنندگان را براي استيفاي حقوق مردم ايران به حداكثر برساند كه يقينا نتايج درخشان آن از جمله لغو تحريم‌ها براي مردم ما خواهد بود كه در كوتاه‌مدت روي زندگي آنان و در درازمدت روي اقتصاد، صنعت و سياست خارجه كشور تاثير مي‌گذارد كه نتيجه نهايي آن رشد و توسعه‌يافتگي ايران خواهد بود.اما اقليتي نيز در ايران به جاي منافع و امنيت ملي كشور درصدد برآورده كردن منافع جناحي يا منافع شخصي خود هستند و شعارگونه به ايجاد شك و شبهه در ميان مردم مي‌پردازند.تا اين شعارهاي احساسي جاي شعور و درايت را اهل علم، نخبگان و اساتيد دانشگاه بايد با روشن كردن راه براي مردم و به ويژه نسل جوان ازهدر رفتن انرژي كشور و احيانا جايگزيني شعارها به جاي شعورها جلوگيري كنند. خوشبختانه سران منصف اصولگرا صف خود را به تدريج از صف هياهوكنندگان دارند جدا مي‌سازند تا فضا براي بحث و بررسي مذاكرات برنامه جامع در كشور فراهم شود. برنامه جامع، برنامه اعتمادسازي و راستي‌آزمايي فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران خواهد بود تا پس از آن ايران بتواند از حقوق و تعهدات كامل خود در معاهده NPT‌ بهره‌مند شود.

استاد دانشگاه حقوق بين‌الملل