جلایی‌پور: امیدوارم در دوره روحانی، رسالت دانشجویی محقق شود
یک استاد جامعه‌شناسی دانشگاه با اشاره به وضعیت جنبش دانشجویی در کشور، بالا رفتن هزینه‌های فعالیت را از جمله دلایل بی‌صدا شدن این جنبش دانست و در عین حال ابراز امیدواری کرد که با حضور حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور، رسالت دانشجویی هرچه بهتر محقق شود.
به گزارش (ایسنا)، حمیدرضا جلایی‌پور بعدازظهر امروز (دوشنبه) در نشست «دانشجو به مثابه کنش‌گر اجتماعی» با موضوع واکاوی جنبش دانشجویی که از سوی انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران با حضور وی و ناصر فکوهی برگزار شد، توانایی‌های دانشجویی را یکی از توانایی‌های جامعه ایران برشمرد و گفت: از زمان تأسیس دانشگاه تهران و گسترش دانشگاه‌ها در سراسر کشور باید گفت که دانشجویان پیش قراولان و یا یکی از مؤلفه‌های اصلی حوادث کشور بودند.
وی خاطرنشان کرد: پس از تأسیس دانشگاه در کشور ما در جریان قیام 15 خرداد، جریانات پس از آن و همچنین در جریان انقلاب اسلامی مشاهده کرده‌ایم که دانشجویان از پیش‌قراولان این حوادث بودند.
این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه، فعالیت دانشجویان در دوره اصلاحات و آنچه به جنبش اصلاحات معروف شد و همچنین واکنش عظیم دانشجویان به عنوان پیش‌قراولان مردم در سال 88 را از دیگر حضورهای دانشجویان در عرصه‌های کشور برشمرد.
جلایی‌پور با بیان اینکه "در دوره مهرورزی و دوره مدیریت شعاری، دانشجویان بار دیگر حضور داشتند و برای حضور خود هزینه‌ها دادند و ستاره‌دار شدند"، افزود: در انتخابات سال 92 که در شهرهای بزرگ مردم برای حضور در انتخابات شک داشتند، بار دیگر دانشجویان در شهرهای کوچک پیش‌قراول شرکت در انتخابات شدند و حماسه سیاسی معروف را رقم زدند.
وی در ادامه به بررسی وضعیت کنونی حرکت جمعی دانشجویان پرداخت و اظهار کرد: در شرایط فعلی حرکت جمعی دانشجویان در قالب جنبش اجتماعی یا جنبش‌های اجتماعی با صدای بالا بروز و ظهور ندارد بلکه این حرکات بصورت مجازی، شبکه‌ای و مانند جنبش‌های بی‌صدا و آرام در لایه‌های پایین جامعه مشغول به فعالیت هستند.
این استاد دانشگاه در ادامه صحبت‌های خود به بیان ویژگی‌های حرکت‌های اجتماعی پرداخت و گفت: تندروها بر این گمانند که جنبش‌های اجتماعی نوعی شورش و انقلاب هستند. این در حالی است که جنبش‌های اجتماعی ویژگی‌های متفاوتی با شورش و انقلاب دارند.
جلایی‌پور با بیان اینکه "در جنبش‌های اجتماعی چهار ویژگی باید مدنظر قرار گیرد"، افزود: برای شکل‌گیری جنبش‌های اجتماعی در ابتدا باید یک نارضایتی وجود داشته باشد. اولین ویژگی جنبش‌های اجتماعی، وجود نارضایتی در جامعه است. این نارضایتی ممکن است در بخش اقتصادی (جنبش کارگری، بخش‌های سیاسی، جنبش دموکراتیک یا بخش‌های محیط زیستی و جنسیتی) بروز پیدا کند.
وی ادامه داد: از دیگر ویژگی‌های یک جنبش اجتماعی این است که در این جنبش باید نارضایتی جنبش بصورت یک گفتمان و مجموعه‌ای از اندیشه‌ها شکل گرفته باشد که توضیح دهد این جنبش برای چه بوجود آمده و از چه معضلاتی رنج می‌برد و ناراضی است.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه "چنانچه جنبش‌های اجتماعی ایده و فکر نداشته باشند، فاقد هویت هستند"، داشتن تشکل و سازمان‌یافته بودن جنبش‌های اجتماعی را از دیگر ویژگی‌های آنها برشمرد و گفت: جنبش‌های اجتماعی زمانی دیده می‌شوند که اعتراضشان در عرصه عمومی دیده شود.
جلایی‌پور با تاکید بر اینکه "جنبش‌های اجتماعی بطور کلی به دو دسته باصدا و بی‌صدا تقسیم می‌شوند"، اظهار کرد: جنبش اجتماعی باصدا به جنبشی گفته می‌شود که از چهار ویژگی یک جنبش اجتماعی برخوردار باشد و به خوبی در عرصه دیده شده و با مخالفان خود مواجه شود. از جمله جنبش‌های اجتماعی باصدایی که در کشور بوقوع پیوسته است، می‌توانیم به نهضت ملی شدن نفت اشاره کنیم.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: جنبش اجتماعی بی‌صدا به جنبشی می‌گویند که ویژگی‌های اول و دوم یک جنبش اجتماعی یعنی نارضایتی و وجود یک گفتمان ناراضی را داراست اما به جای ویژگی‌های سوم و چهارم، این جنبش‌ها با کسی درگیر نمی‌شوند. در این جنبش افراد زندگی روزمره خود را مطابق با ارزش‌هایی پیش می‌برند که با آنچه بر زبان می‌آورند نفاوت دارد.
وی در ادامه صحبت‌های خود به بیان دلایل بی‌صدا شدن جنبش‌های دانشجویی در جامعه پرداخت و گفت: بالا رفتن هزینه کار و همچنین گسترش ارتباطات و اطلاعات از جمله دلایلی است که موجب شده امروز جنبش‌های دانشجویی، بی‌صدا اقدامات خود را پیگیری کنند. آنچه جنبش‌های دانشجویی زمانی می‌خواستند در عرصه دانشگاه‌ها بر زبان بیاورند، امروز در فضای مجازی می‌توانند مطرح کنند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه "امروز فضای جامعه تغییر کرده است"، گفت: در فضای امروز جامعه حرکات جمعی نیز دستخوش تغییراتی بودند. در این تغییرات حرکت تشکل‌های دانشجویی در دانشگاه‌ها به مهم‌ترین ستون حمایت از عرصه عمومی نقد و بررسی تبدیل شده است. امروز به نظر می‌رسد با حضور آقای روحانی به عنوان رئیس‌جمهور در سال‌هایی که در پیش رو داریم، رسالت دانشجویی هرچه بهتر توسط تشکل‌های دانشجویی انجام شود.
جلایی‌پور با بیان اینکه "در شرایط کنونی جامعه حرکت جمعی دانشجویی تغییر شکل داده ولی محو نشده است"، افزود: تا زمانی که مردم‌سالاری در کشور پیگیری می‌شود، حرکات جنبش‌های دانشجویی خاموش نمی‌شود. از آنجا که در جامعه ما بحث مردم‌سالاری بحث اساسی جنبش‌های مختلف است، تا اطلاع ثانوی، مردم‌سالاری خواسته دانشجویان است.
وی در ادامه صحبت‌های خود به بیان تأثیر نقش رهبری در جنبش‌های اجتماعی بویژه دانشجویی اشاره کرد و گفت: برخلاف انقلاب‌های متعارف که در آنها رهبری اهمیت ویژه‌ای دارد، جنبش‌های اجتماعی بستر حرکات جمعی، چندستاره، پرستاره یا بی‌ستاره هستند که در آنها کار رهبری بصورت جمعی انجام می‌شود.
این استاد دانشگاه در پایان صحبت‌های خود در پاسخ به پرسش یکی از دانشجویان مبنی بر اینکه "آیا رابطه‌ای میان جمعیت دانشجویان کشور و فعالیت جنبش‌های دانشجویی و حرکات جمعی برقرار است؟" اظهار کرد: امروز در کشور ما برخلاف گذشته که جامعه هضم در اجتماعات بود، فردیت به شدت رشد پیدا کرده است. اکنون جامعه ما وارد فضایی شده است که با جامعه سال 56 تفاوت بسیاری دارد.
ناصر فکوهی
فکوهی: امروز دیگر نیازی به جدال در خیابان‌ها نیست
به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست، ناصر فکوهی استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه "در انقلاب اسلامی جنبش‌های چریکی تأثیرگذار بودند اما انقلاب به خاطر فعالیت‌های این جنبش‌ها به پیروزی دست پیدا نکرد"، اظهار کرد: زمانی که در ایران جنبش‌های دانشجویی وارد عرصه سیاسی شدند، پیش از اینکه بتوانند خود را به عنوان یک الگوی فرهنگی معرفی کنند، بواسطه حضور دانشجویان در جنبش‌های چریکی به عنوان یک عنصر سیاسی به جامعه معرفی شدند.
وی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه "پس از انقلاب، مردم به دلایل مختلف به دو قشر اجتماعی تبدیل شدند که یکی از آنها، دانشجویان بود"، به بیان علل انفعال جنبش‌های دانشجویی در کشور پرداخت و گفت: به نظر من در شرایط کنونی، انفعال جنبش‌های دانشجویی حاصل سیستم آسیب‌زده فکری و اجتماعی و اندیشه سیاسی در کشور است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: من معتقدم که جنبش دانشجویی باید احیای خود را نه در رادیکالیسم خیابانی بلکه در سیستم ذهنی خود پیدا کند؛ چراکه امروز دیگر نیازی به جدال در خیابان‌ها نیست بلکه باید از دنیای قبل از انقلاب اطلاعاتی به دنیای بعد از انقلاب اطلاعاتی مهاجرت کنیم.
فکوهی در ادامه، به بیان آسیب‌های جامعه در حوزه اندیشه پرداخت و با بیان اینکه "یکی از آسیب‌های جامعه در حوزه اندیشه این است که عده‌ای می‌گویند باید وارد دانشگاه شویم تا فقط علم تولید کنیم"، اظهار کرد: جنبش دانشجویی جدید، جنبشی برای فعال شدن دانشجویان برای مبارزه با این سیستم‌های فکری است.
وی همچنین با بیان اینکه "ما در حوزه جنبش‌های دانشجویی با انفعالی نسبی مواجه هستیم که من معتقدم این انفعال در حوزه رویکردهای ذهنی دانشجویان وجود دارد"، تاکید کرد: دانشجو باید ذهنی انتقادی و پرسشگر داشته باشد.
