در روزنو بخوانید
رسم و رسوم آذری زبان‌های ایران در نوروز
روزنو :مریم آیتی: نوروز در میان آذری‌زبان‌های ایران نه تنها یک جشن سنتی است، بلکه فرصتی برای تجدید روابط خانوادگی و اجتماعی، و تقویت هویت فرهنگی به شمار می‌رود. با برگزاری این مراسم و حفظ آداب و رسوم، می‌توان به نسل‌های آینده ارزش‌های فرهنگی را منتقل کرد و روح امید و شادابی را در زندگی روزمره جاری ساخت. نوروز، با زیبایی‌هایش، همواره یادآور عشق، دوستی و امید به آینده‌ای روشن است.
در ادامه به بررسی رسم و رسوم ویژه آذری زبان‌های ایران در عید نوروز می‌پردازیم.
آتش‌افروزی در نوروز آذری‌زبان‌ها
آتش‌افروزی یکی از رسوم زیبا و نمادین در جشن نوروز است که در میان آذری‌زبان‌ها و دیگر فرهنگ‌های ایرانی به طور گسترده‌ای برگزار می‌شود. این مراسم به عنوان نمادی از پاکسازی، دوری از مشکلات و بیماری‌ها و آغاز زندگی جدید شناخته می‌شود.
آتش به عنوان نمادی از پاکی و روشنی، به دور کردن بلا‌ها و مشکلات از زندگی افراد تعبیر می‌شود. مردم با پریدن از روی آتش یا پرتاب دانه‌های خشک (مانند گندم یا برنج) به آتش، به نوعی از مشکلات و غم‌ها رها می‌شوند.. این عمل به عنوان نمادی از فراوانی و برکت در سال نو تعبیر می‌شود.
آتش‌افروزی به عنوان یک جشن و نماد شروعی تازه، در آستانه نوروز به خوبی نشان‌دهنده امید به آینده و زندگی نو است.
آتش‌افروزی معمولاً در شب عید نوروز یا در شب آخرین چهارشنبه سال (چهارشنبه‌سوری) برگزار می‌شود. این شب‌ها به عنوان زمان‌هایی برای جشن و شادی شناخته می‌شوند.
آتش‌افروزی ممکن است در فضای باز، مانند پارک‌ها و میدان‌ها، یا در حیاط خانه‌ها انجام شود. برگزاری این مراسم در فضای باز به ایجاد فضایی شاداب و اجتماعی کمک می‌کند.
خانواده‌ها معمولاً با جمع‌آوری چوب و سایر مواد قابل اشتعال، آتش را افروخته و دور آن جمع می‌شوند. برخی از خانواده‌ها ممکن است در این مراسم از دانه‌ها و گیاهان خشک نیز استفاده کنند.
یکی از رسوم جالب این مراسم، پریدن از روی آتش است. مردم به نوبت از روی آتش می‌پرند و با این کار به نوعی از مشکلات و غم‌ها دور می‌شوند.
در حین برگزاری مراسم، افراد ممکن است دعا‌های خاصی بخوانند یا اشعاری با مضامین نوروز و بهار را بخوانند. این شعر‌ها معمولاً به شادی و خوشبختی مرتبط هستند.
غذا‌های مخصوص نوروز آذری‌زبان‌ها
غذا‌ها در جشن نوروز نه تنها به عنوان یک وعده غذایی، بلکه به عنوان نمادی از خوش‌آمدگویی به سال نو و برکت در زندگی خانواده‌ها اهمیت دارند. آذری‌زبان‌ها نیز به ویژه برای این ایام غذا‌های خاص و متنوعی تهیه می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از این غذا‌های محبوب می‌پردازیم:
سمنو
• توضیحات: سمنو یکی از مهم‌ترین و نمادین‌ترین غذا‌های نوروز است. این غذا از جوانه‌های گندم تهیه می‌شود و نماد برکت و فراوانی به شمار می‌رود.
• طرز تهیه: برای تهیه سمنو، جوانه‌های گندم را می‌پزند و سپس با افزودن شکر و ادویه‌های مختلف، آن را غلیظ می‌کنند. سمنو معمولاً در ظرف‌های بزرگ تهیه می‌شود و خانواده‌ها به صورت مشترک این غذا را می‌پزند.
دلمه
• توضیحات: دلمه یکی دیگر از غذا‌های محبوب در نوروز است که به ویژه در میان آذری‌زبان‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. این غذا معمولاً با برنج و سبزیجات پر می‌شود و به عنوان یک خوراک اصلی سرو می‌شود.
• طرز تهیه: برای تهیه دلمه، برنج را با گوشت چرخ‌کرده، لپه، سبزیجات معطر و ادویه مخلوط کرده و در برگ‌های انگور یا کلم می‌پیچند. سپس دلمه‌ها را در قابلمه می‌پزند و با ماست سرو می‌کنند.
کوفته تبریزی
• توضیحات: کوفته تبریزی یکی از غذا‌های خوشمزه و معروف آذری است که در ایام نوروز نیز تهیه می‌شود. این غذا به عنوان یک خوراک خوش‌طعم و مغذی شناخته می‌شود.
• طرز تهیه: برای تهیه کوفته، گوشت چرخ‌کرده، برنج، لپه، و ادویه‌جات را با هم مخلوط کرده و به شکل توپ‌های بزرگ در می‌آورند. درون این کوفته‌ها معمولاً با مغز گردو و زعفران پر می‌شود. کوفته‌ها سپس در آب‌گوشت می‌پزند.
حلوا
• توضیحات: حلوا یکی از دسر‌های محبوب در جشن‌های نوروز به شمار می‌رود. این دسر معمولاً به عنوان نماد شادی و خوشحالی تهیه می‌شود.
• طرز تهیه: برای تهیه حلوا، آرد را با روغن تفت داده و سپس با شکر و آب مخلوط می‌کنند. این مخلوط را به خوبی هم می‌زنند تا به قوام مناسبی برسد. حلوا معمولاً با پسته یا بادام تزئین می‌شود.
آش نوروزی
• توضیحات: آش نوروزی به عنوان یکی از غذا‌های سنتی و خوشمزه در این ایام شناخته می‌شود. این آش معمولاً از حبوبات و سبزیجات تازه تهیه می‌شود.
• طرز تهیه: برای تهیه آش، حبوبات (مانند لپه و نخود) و سبزیجات معطر (مانند تره، جعفری و شنبلیله) را با هم مخلوط کرده و می‌پزند. این آش معمولاً با ماست و نان سرو می‌شود.
کباب
• توضیحات: کباب نیز در ایام نوروز به ویژه در روز سیزده به در، بسیار محبوب است. خانواده‌ها معمولاً به طبیعت می‌روند و کباب می‌پزند.
• طرز تهیه: کباب‌ها معمولاً از گوشت گوسفند یا گوساله تهیه می‌شوند و با ادویه‌جات مخصوص طعم‌دار می‌شوند. سپس بر روی آتش کباب می‌شوند و با نان و سبزی سرو می‌شون
موسیقی سنتی آذری در نوروز
موسیقی سنتی آذری به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگی، نقش بسزایی در جشن نوروز دارد. این موسیقی با نوا‌های دلنواز و ریتم‌های شاداب، فضای جشن را زنده‌تر می‌کند و به تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی کمک می‌کند.
ساز‌های موسیقی
در ایام نوروز، نوازندگان محلی با ساز‌های سنتی خود به خیابان‌ها و محافل خانوادگی می‌آیند. این نوازندگان اغلب با استفاده از ساز‌های زیر به اجرای موسیقی می‌پردازند:
• ساز‌های زهی:
ساز تار: یکی از مهم‌ترین ساز‌های سنتی آذری است که با نواختن آن، ملودی‌های شاد و دلنشینی ایجاد می‌شود.
ساز کمانچه: این ساز نیز در اجرای موسیقی سنتی آذری نقش مهمی دارد و با صدای خاص خود، احساسات عمیق را منتقل می‌کند.
• ساز‌های کوبه‌ای:
داستانی: یک ساز کوبه‌ای است که در جشن‌ها و مراسم مختلف نواخته می‌شود و به ایجاد ریتم و شادابی کمک می‌کند.
زنگ: صدای زنگ‌ها نیز در موسیقی سنتی آذری به کار می‌رود و به تنوع صدا‌ها می‌افزاید.
سبک‌های موسیقی
موسیقی آذری در نوروز معمولاً شامل چندین سبک و فرم مختلف است:
• شعرخوانی و داستان‌گویی: در این ایام، شعرخوانی با مضامین شادی، عشق و طبیعت رایج است. شعرای مشهور آذری مانند نیما یوشیج و شعرای محلی به عنوان منابع الهام‌بخش برای نوازندگان و خوانندگان شناخته می‌شوند.
• موسیقی رقص: رقص‌های محلی مانند رقص‌های آذری در کنار موسیقی اجرا می‌شوند. این رقص‌ها معمولاً با حرکات شاد و ریتمیک همراه هستند و به شادی جشن افزوده می‌شود.
مضامین و موضوعات موسیقی
موسیقی آذری در نوروز به مضامین خاصی می‌پردازد:
• شادی و خوشبختی: بیشتر ترانه‌ها و نوا‌ها به شادی، خوشبختی و امید به سال نو اشاره دارند. این مضامین باعث ایجاد فضایی شاداب و پرانرژی در جشن‌ها می‌شود.
• عشق و دوستی: بسیاری از نغمه‌ها به روابط انسانی و احساسات عمیق مرتبط با عشق و دوستی پرداخته و به تقویت این روابط کمک می‌کنند.
موسیقی سنتی آذری در نوروز نه تنها به جشن و شادی می‌افزاید، بلکه به عنوان یک عامل فرهنگ‌ساز، هویت فرهنگی جامعه آذری را تقویت می‌کند. با حفظ این سنت‌های زیبا، می‌توان به آینده‌ای پر از عشق، دوستی و امید دست یافت.
