نوبت خانه‌تکانی در «دولت وفاق»
روزنو :در حوزه اقتصادی نیز، دولت با چالش‌های مهمی از جمله ناترازی‌های مالی و مسائل معیشتی مواجه بوده است. در این مدت، دولت به درک بهتری از این مشکلات رسیده و حالا می‌تواند با قاطعیت بیشتری برای حل آن‌ها اقدام کند. دولت باید از تجربیات هشت‌ماهه گذشته استفاده کند و مسیرهای اصلاحی را با قدرت بیشتری دنبال کند.
هشت ماه از آغاز به کار دولت می‌گذرد و حالا زمان آن رسیده که دولت با ارزیابی عملکرد خود، برخی اصلاحات ضروری را انجام دهد. دولت از ۱۵ تیرماه، یعنی حدود هشت ماه پیش، به‌طور رسمی کار خود را آغاز کرد و در این مدت با واقعیت‌های متعددی در حوزه‌های سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد مواجه شد. اکنون که دولت در آستانه ورود به سال ۱۴۰۴ قرار دارد، می‌توان گفت که تیم مدیریتی آن تا حد زیادی تکمیل شده و با آزمون‌های مختلفی که پشت سر گذاشته، به جمع‌بندی‌هایی درباره مسیر آینده رسیده است.
در این مدت، دولت برخی تغییرات مهم را تجربه کرده است؛ از جمله خروج چهره‌هایی مانند ظریف و همتی که فضای تصمیم‌گیری را تحت تأثیر قرار داد. همچنین در حوزه سیاست خارجی، دولت اقدامات و بازنگری‌هایی انجام داده و به درکی بهتر از نحوه پیشبرد مذاکرات و تعاملات بین‌المللی رسیده است. علاوه بر این، گفتمان دولت در معرض نقدهای مختلفی قرار گرفته و حالا دولت بهتر از گذشته می‌داند که برای تحقق وعده‌هایش چه تغییراتی باید اعمال کند.
یک خانه تکانی سیاسی!
در این شرایط، ضرورت یک خانه‌تکانی اساسی در دولت احساس می‌شود. این خانه‌تکانی نه‌تنها در سطح برخی افراد، بلکه در حوزه رویکردها و سیاست‌ها نیز باید صورت گیرد. هدف از این تغییرات، افزایش کارآمدی و اثربخشی دولت است، نه نشانه‌ای از ناکامی. دولت در برخی حوزه‌ها عملکرد قابل‌قبولی داشته، اما برای دستیابی به موفقیت‌های بیشتر، باید اصلاحاتی در روش‌ها، سیاست‌ها و ترکیب مدیریتی خود انجام دهد.
یکی از مسائلی که دولت باید به آن توجه کند، این است که گفتمان وفاق ملی که مطرح شد، در اجرا چندان کارآمد نبوده است. صرفاً تقسیم پست‌ها میان جریان‌های مختلف کافی نیست، بلکه افرادی که در این فرآیند به دولت پیوسته‌اند، باید به این گفتمان باور داشته باشند. در غیر این صورت، حضور افرادی که تنها به‌دنبال قدرت هستند، می‌تواند مانعی برای تحقق اهداف دولت باشد. دولت در برخی موارد، از همان ابتدا متوجه شد که برخی مدیران در مناطق مختلف کارآمد نیستند و آن‌ها را تغییر داد. این روند باید در سطوح مختلف ادامه یابد تا نقاط ضعف مدیریتی برطرف شود.
همچنین، دولت برای پیشبرد برنامه‌های خود، نیازمند اقتدار اجرایی است. این اقتدار از مسیر بهبود عملکرد و افزایش هماهنگی درون‌دولتی حاصل می‌شود. برخی حوزه‌ها به دلیل ضعف در عملکرد، نتوانسته‌اند به‌طور مؤثر در جهت تحقق اهداف دولت گام بردارند. در چنین شرایطی، تغییرات مدیریتی و جابه‌جایی برخی افراد می‌تواند به بهبود عملکرد کلی دولت کمک کند. جابه‌جایی مدیران، به‌عنوان یک اصل مدیریتی، باید به‌گونه‌ای باشد که تمامی بخش‌های دولت با حداکثر توان خود فعالیت کنند.
علاوه بر تغییرات در سطح مدیران، برخی روش‌ها و سیاست‌ها نیز نیازمند بازنگری هستند. برای مثال، در حوزه سیاست خارجی، دولت از ابتدا موضع خود را درباره مذاکره مستقیم با آمریکا و ضرورت رفع تحریم‌ها مشخص کرد. اما در ادامه مسیر، ممکن است به این نتیجه رسیده باشد که برخی روش‌ها نیازمند تغییر و بازنگری هستند. تجربه چند ماه اخیر نشان داده است که دولت در حال ارزیابی مسیرهای جدیدی برای تحقق اهداف خود در این حوزه است.
در حوزه اقتصادی نیز، دولت با چالش‌های مهمی از جمله ناترازی‌های مالی و مسائل معیشتی مواجه بوده است. در این مدت، دولت به درک بهتری از این مشکلات رسیده و حالا می‌تواند با قاطعیت بیشتری برای حل آن‌ها اقدام کند. دولت باید از تجربیات هشت‌ماهه گذشته استفاده کند و مسیرهای اصلاحی را با قدرت بیشتری دنبال کند.
لزوم توجه به بازخوردهای عمومی
یکی از مهم‌ترین ابزارهای دولت برای این خانه‌تکانی، استفاده از بازخوردهای عمومی است. آنچه هنوز به‌درستی مشخص نیست، این است که دولت تا چه اندازه بازخوردهای مردمی را به‌صورت علمی و منظم جمع‌آوری کرده و بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری می‌کند. سنجش افکار عمومی باید از طریق نهادهای مستقل انجام شود و نتایج آن در سیاست‌گذاری‌ها منعکس گردد. دولت باید به‌صورت جدی بررسی کند که در چه حوزه‌هایی موفق بوده و در کدام بخش‌ها نیاز به اصلاح دارد. در این مسیر، استفاده از نظرات رسانه‌ها، نهادهای مدنی، احزاب سیاسی و گروه‌های مختلف می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
در نهایت، خانه‌تکانی دولت نباید تنها به تغییر چند مدیر خلاصه شود، بلکه باید یک بازنگری جامع در سیاست‌ها، رویکردها و روش‌های اجرایی باشد. اگر این تغییرات به‌درستی انجام شود، می‌تواند به افزایش کارآمدی دولت، جلب رضایت عمومی و تقویت سرمایه اجتماعی دولت منجر شود. اکنون که دولت تجربه هشت‌ماهه خود را پشت سر گذاشته، فرصت آن را دارد که با نگاهی دقیق‌تر به عملکرد خود، مسیر آینده را با دقت بیشتری ترسیم کند و برای ورود به سال ۱۴۰۴، با تیمی منسجم‌تر و برنامه‌ای کارآمدتر آماده شود.
پیمان خواجوی، کارشناس سیاسی به روزنامه آرمان امروز گفت: دولت باید از ابتدای سال آینده به‌طور جدی و با دقت نظر بالا به آن‌ها توجه کند تا بتواند در مسیر پیشرفت و توسعه کشور گام بردارد. در این راستا، لازم است که دولت در هر بُعدی از امور، سیاست‌های مشخص و منسجمی را تدوین کرده و در پیاده‌سازی آن‌ها به‌طور مؤثر عمل کند.
تقویت انسجام داخلی دولت
وی ادامه داد: اولین و مهم‌ترین مسئله‌ای که به نظر می‌رسد دولت باید در سال آینده به آن توجه کند، انسجام داخلی دولت است. برای اینکه دولت بتواند به‌طور مؤثر و با ثبات عمل کند، نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق و مشخص دارد که در آن اهداف، استراتژی‌ها و رویکردها به‌وضوح تعریف شده باشند. باید دقت شود که هیچ‌گونه دودستگی و بی‌نظمی در داخل دولت وجود نداشته باشد. اگر این انسجام به‌درستی برقرار نشود، ممکن است دولت نتواند به‌طور کامل به وعده‌های خود عمل کند و این مسئله در نهایت به تضعیف اعتبار و اعتماد عمومی منجر خواهد شد. دولت باید تلاش کند تا از همان ابتدا با همبستگی و یکپارچگی، پیامی واحد به جامعه ارسال کند.
حمایت از حامیان دولت نباید فراموش شود
این کارشناس سیاسی اظهار کرد: موضوع دوم که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد، بحث حمایت از حلقه حامیان دولت است. این حلقه به‌ویژه پس از انتخابات و با حضور دکتر پزشکیان به‌وجود آمد و افرادی که در شرایط دشوار سیاسی و اقتصادی، علی‌رغم چالش‌های موجود، از این شخصیت حمایت کردند، باید از سوی دولت مورد توجه ویژه قرار گیرند. این گروه از حامیان در حقیقت مهم‌ترین سرمایه اجتماعی دولت محسوب می‌شوند و دولت باید تمام تلاش خود را بکند که به آن‌ها اهمیت دهد. در فضایی که بسیاری از افراد از شرایط اقتصادی و سیاسی نگران بودند و حتی برخی در مشارکت در انتخابات بی‌اعتنایی نشان دادند، این حامیان با حمایت خود از دکتر پزشکیان توانستند روند مشارکت را به شکلی معنادار پیش ببرند. دولت باید مراقب باشد که این افراد دچار ناامیدی و بی‌عملی نشوند، چراکه همچنان به حمایت آنان برای پیشبرد اهداف خود و حفظ پشتوانه اجتماعی نیاز دارد. در صورتی که این حلقه حامیان احساس کنند که در سیاست‌ها و تصمیمات دولت نادیده گرفته شده‌اند، ممکن است از دولت فاصله بگیرند و این می‌تواند مشکلات زیادی برای دولت به‌وجود آورد.
وی ادامه داد: نکته سوم و بسیار مهم، حفظ مسیر اصولی و رویکردهای مشخص دولت است. دکتر پزشکیان در کمپین‌های انتخاباتی خود بر موضوعاتی مانند تغییر در سیاست‌های داخلی و خارجی کشور تأکید داشت و وعده‌هایی در خصوص بهبود وضعیت اقتصادی، کاهش تحریم‌ها، مذاکرات خارجی و افزایش مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها ارائه داد. این وعده‌ها باید به‌طور مستمر و جدی پیگیری شوند. اگر دولت تصمیم بگیرد که در عمل، رویکردهای خود را تغییر دهد و مسیر دیگری را در پیش گیرد، ممکن است به ناچار دچار ناکارآمدی شود و قادر به تحقق اهداف خود نباشد. به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی، اگر جریان‌های افراطی یا کسانی که دیدگاه‌های تند و غیرمنطقی دارند، همچنان در تعیین جهت‌گیری‌های سیاست خارجی نقش‌آفرینی کنند، دولت با چالش‌های بسیاری در عرصه بین‌المللی روبه‌رو خواهد شد. در چنین شرایطی، نه‌تنها اهداف دولت در سیاست خارجی به نتیجه نمی‌رسد، بلکه در سیاست داخلی نیز ممکن است موفقیت‌های حاصل‌شده در این حوزه تحت تأثیر قرار گیرد.
سال سخت دولت
خواجوی با بیان اینکه در این میان، دولت باید توجه داشته باشد که هیچ‌گاه از شعارها و وعده‌هایی که در دوران تبلیغات انتخاباتی ارائه داده است، عقب‌نشینی نکند، متذکر شد: این وعده‌ها باید در تمام سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات اجرایی دولت به‌طور شفاف و مستمر پیگیری شوند. اگر این رویکرد به‌طور جدی پیاده‌سازی نشود، دولت در معرض انتقادهای شدید قرار خواهد گرفت و ممکن است مردم نسبت به وعده‌های آینده آن بدبین شوند. علاوه بر این، باید توجه شود که دولت همچنان به مشاوره و همفکری با کارشناسان و نخبگان در هر بخش از سیاست‌ها و برنامه‌ها نیاز دارد تا بتواند به‌طور مؤثر مشکلات را شناسایی کرده و راه‌حل‌های عملی و کارآمد ارائه دهد.
وی در نهایت خاطر نشان کرد: یکی از دیگر مسائلی که باید در نظر گرفته شود، توجه به وضعیت معیشتی مردم و رسیدگی به مشکلات اقتصادی است. دولت باید در سال آینده برنامه‌های ویژه‌ای برای بهبود شرایط اقتصادی و رفاهی مردم داشته باشد، به‌ویژه در زمینه کاهش بیکاری، کنترل تورم، بهبود وضعیت بازار کار و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید. دولت باید راهکارهایی برای ارتقای سطح زندگی مردم ارائه دهد و در این راستا، هماهنگی و همکاری بین دستگاه‌های مختلف دولتی ضروری است.امیدوارم سال آینده، سالی پربار و موفق برای کشور و دولت باشد و دولت توانایی برآورده ساختن انتظارات مردمی و بین‌المللی را داشته باشد.
